هلپرکی دستەجمعی کوردی شامل انواع رقص است

 

عبیر محمد

 

قامشلو - میراث رقص کوردی میراثی باستانی است و در تاریخ غرب آسیا مشهور است. دو مقام معروف موسیقی رقص کوردی روژهلاتی وجود دارد. اولی (مقام کورد) و دومی (مقام نهاوند) است. نهاوند یکی از شهرهای قدیمی کوردنشین در روژهلات کوردستان است. رقص محلی کوردی نیز مانند رقص سایر ملت‌ها ویژگی‌های خاص خود را دارد و هرکس رقص مردم غرب آسیا را بشناسد می‌تواند رقص کوردی را از رقص‌هایی مانند فارسی، ارمنی، ترکی و عربی تشخیص دهد، اما این بدان معنا نیست که ارتباطی میان رقص کوردی و رقص همسایگان وجود ندارد. برخی از حرکات رقص کوردی هستند که وارد رقص ملت‌های همسایەی کوردها شدەاند. کوردها جامعەای هستند که عاشق موسیقی و رقص هستند و این اغلب در مراسماتی مانند عروسی و نوروز منعکس می‌شود. رقص ریتم بدن در خودنمایی روح است و نکتەی اصلی آن این است که حرکت و نشاط می‌آورد. ارادەای است که زندگی زیباتری همراه خود می‌آفریند. هر چهار بخش کوردستان را گرد خود جمع می‌کند.

 

به صورت دستەجمعی اجرا می‌شود

از ویژگی‌های رقص کوردی این است که به صورت دستەجمعی اجرا می‌شود. رقص کوردی سرشار از انواع رقص‌هاست و در همه محیط‌های کوردی مانند (لوری، سورانی، کورمانجی و دملکی) برخی از آنها رقص‌هایی با ریتمی بسیار آهسته، برخی رقص‌هایی با آهنگ ملایم، و برخی نیز رقص‌هایی با ریتم تند هستند. ریتم خیلی سریع، با لرزش شدید در نیم‌تنەی بالایی بدن به خصوص در گردن، سینه و دست‌ها اجرا می‌شود. این امر به رواج این هنر عامیانه در جامعەی کوردی برمی‌گردد. نکتەی دیگر اینکه رقص‌های کوردی، تصویر واقعی زندگی جامعه کوردی را نشان می‌دهد، چه در سطح اساطیری باشد، چه افسانەای، چه عملی و توافقات نیاکان باستانی که از گوتی‌ها شروع می‌شود و به مادها ختم می‌شود. به همین دلیل است که می‌بینیم رقص‌های فرهنگ کوردی بیشتر مربوط به فصل‌های برداشت، تهیەی غذاهای عامیانه، زندگی شبانی و جنگ است.

 

در روژاوا، دەها گروه رقص، فرهنگ خود را احیا می‌کنند

جنبش هلال زرین خود را در سراسر منطقه شمال و شرق سوریه سازماندهی کرده است تا بار دیگر فرهنگ رقص را احیا کند. به لطف انقلاب روژاوای کوردستان، هنر ملت‌ها دوباره زنده شدە است. ‌در حال حاضر دەها گروه رقص در تمام مناطق شمال و شرق سوریه وجود دارد که تاریخ رقص را بار دیگر احیا می‌کنند. امروز زنان کورد با لباس و هلهلە و آواز خود مجلس رقص را رهبری می‌کنند و با رقص خود ندای آزادی سر می‌دهند. میرخان اسماعیل عضو هلال زرین در خصوص کار و فعالیت بخش رقص در جنبش هلال زرین نظر خود را با ما در میان گذاشت.

 

«یکی از راەهای حفظ فرهنگ کوردی آواز است»

میرخان اسماعیل یکی از راەهای حفظ فرهنگ را رقصیدن دانست و سخنان خود را اینگونه آغاز کرد: رقص یکی از راەهای حفظ فرهنگ کوردی در جامعه ماست. همچنین این رقص است که فرهنگ مردم را به ملت‌های دیگر معرفی می‌کند. از زمان اجداد ما رقص بوده، اجرا می‌شده، ما نیز از آن زمان تاکنون از این فرهنگ محافظت و مراقبت می‌کنیم.  در جامعه ما به رقص به عنوان یک فعالیت بدنی یا یک رقص طبیعی نگاه می‌شود، اما ما اینطور به آن نگاه نمی‌کنیم.

 

«هر منطقه با لباس‌های رنگارنگ خود می‌رقصد»

میرخان اسماعیل درباره گروه‌های رقص، لباس‌های محلی آن‌ها صحبت کرد و ادامه داد: ما گروه‌های خود را در سراسر شمال و شرق سوریه داریم و هر گروه در هر منطقەای به شیوه خود می‌رقصند. بدون شک رنگ هر بخشی از کوردستان برای ما مهم است. ما در جشنوارەها و جشن‌ها فقط آهنگ‌های مناطق خودمان را اجرا نمی‌کنیم، بلکە رقص‌های شمال، جنوب و شرق کوردستان را نیز می‌نوازیم. لباس‌های هر منطقه با توجه به طبیعت و ویژگی‌های آن متفاوت است و بر این اساس لباس‌های هر منطقه بر حسب منطقه خود دوخته می‌شود. مثلا؛ کوبانی با لباس‌های خود که شامل پیراهن، خفتان، پشمان و ملسی که روی سر خود می‌گذارند، شناختە می‌شود.

تا به امروز نیز زنان نمی‌توانند به راحتی برقصند و هنر خود را به نمایش بگذارند، زیرا سنت‌های کهنه هنوز در جامعه ما حاکم است.

 

«محتوا و ماهیت رقص‌های دستەجمعی، وقایع و رویدادهای تاریخی است»

میرخان اسماعیل در ادامه سخنان خود عنوان کرد که هر رقصی در ذات خود داستان و روایتی است و گفت: برای ما رقص مانند داستان است و دارای پیامی است. هر اتفاق خوب و بدی که در تاریخ ما رخ داده است از طریق رقص روی صحنه نمایش داده می‌شود، رقص‌هایی که اجرا می‌شود خود به خود خلق نشدەاند، بلکه هر رقصی یک داستان و روایت است.

 

داستان رقص منطقه گمگم

میرخان اسماعیل داستان رقص روستای گمگم را که روی صحنه اجرا کردند چنین بیان می‌کند: قبلاً اشاره کردیم که رقص‌های دستەجمعی داستان‌هایی در قالب رقص هستند. یکی از این داستان‌ها داستان منطقه گمگم است که در اجرای رقص آنها دعوایی درمی‌گیرد، در این دعوا زنی می‌آید و کف دستش را روی زمین می‌اندازد و دعوا متوقف می‌شود. در این داستان نشان دادە می‌شود که زنان چارەی کار هستند. هر رقصی بدینگونه دارای داستان‌های متفاوتی هستند.

 

جشنواره رقص شمال و شرق سوریه

میرخان اسماعیل در پایان با بیان اینکه جشنواره شمال و شرق سوریه هر ساله برگزار می‌شود سخنان خود را با این جملات به پایان رساند: جشنواره سالانه رقص در شمال و شرق سوریه برگزار می‌شود. تمامی گروه‌های رقص از تمامی مناطق در آن جشنواره شرکت می‌کنند و به گروەهای برنده جوایزی اهدا می‌شود. پروژەهای ما برای رقص در سطح مناطق و همچنین شمال و شرق سوریه طراحی می‌شوند، به ویژه پروژەهایی در خصوص ایدەهای رهبر آپو دربارەی ملت دموکراتیک که همەی اتنیک‌ها در آن مشارکت داشتند. ما امیدواریم که همەی زنان، جوانان، فرزندان، پدران و پدربزرگ‌های ما از هنر خود محافظت کنند، زیرا رقص، روح و عشق می‌آفریند.

 

فردا: در جنبش هلال زیرین بخش تئاتر