قسمت اول

 

 

مدینە مامداوغلو

رحا- پس از آغاز جنگ‌های داخلی سوریە، ترکیە نخستین میزبان مهاجران سوریەای بود و خانوادەهای بسیاری بە این کشور مهاجرت کردند. ماردین، رحا و دیلوک کە در نواحی مرزی واقع شدەاند شهرهایی هستند کە میزبان بیشترین مهاجران سوریەای بودند و از لحاظ اجتماعی و دموگرافی تحت تاثیر قرار گرفتند. بە ویژە در سال‌های اخیر، بحران‌های اجتماعی ناشی از مهاجرت در این شهرها ایجاد شدە است. زنان مهاجر اما بیشتر در معرض خشونت و نقض حقوق قرار دارند. علاوەبر همەی این خشونت‌ها، ازدواج با مردان متاهل بر این زنان تحمیل می‌شود.

 

زنانی کە ازدواج با مردان متاهل را قبول نکردند بە قتل رسیدند

براساس قانون مدنی، "هوو" عامل اصلی طلاق تلقی می‌شود و براساس مادەی ١۶١ قانون مدنی ترکیە، ازدواج با مردان متاهل مصداق 'زنا" محسوب می‌شود. حدود ۴ میلیون پناهجوی سوریەای در ترکیە زندگی می‌کنند و شهر رحا، چهارمین شهر از لحاظ تعداد پناهجویان است. مناطقی همانند پرسوس، کانی خزالان، سری‌کانی، ایوبیە و هالیلیە دارای بیشترین جمعیت پناهجویان در این شهر هستند. با وجود ممنوعیت ازدواج دوم اما آمار ازدواج با مردان متاهل افزایش یافتە است و براساس اخباری کە سال گذشتە منتشر شد کودک و زن جوانی بە دلیل امتناع از ازدواج اجباری با مردان متاهل بە قتل رسیدند.

خبرگزاری ما بە دیدن بسیاری از زنانی کە همراە کودکانشان در خیابان‌ها مشغول دستفروشی بودند و یا بە جمع‌آوری کارتن می‌پرداختند، رفت. زنان پناهجو کە بیشترشان عرب هستند تلاش می‌کنند با وجود زحماتی کە سال‌ها است متحمل می‌شوند مایحتاج زندگی خود را تامین کنند، آنها دستفروشی را بە ازدواج ترجیح می‌دهند.

خانەهای امن کە زنان پناهجو در آنها سکونت می‌یابند معتقدند کە زنان ترجیح می‌دهند دستفروشی کنند تا اینکە ازدواج با مردان متاهل را کە بە آنان تحمیل می‌شود، قبول کنند. در شهری کە بیش از ٢ میلیون جمعیت دارد تنها یک خانەی امن موجود است و زنانی کە بە این خانەها پناە می‌برند پس از مدتی ناچار بە ترک آن می‌شوند، چرا کە این خانە تنها از سوی ٢٠ نفر ادارە می‌شود و زنان با مشکلات بسیاری مواجە می‌شوند.

 علاوەبر خشونت فیزیکی، روانی و مسائلی کە زنان با آن روبرو هستند ازدواج با مردان متاهل نیز بر آنان تحمیل می‌شود. ازدواج تحمیلی با مردان متاهل در حالی صورت می‌گیرد کە دولت تنها تماشاگر آن است و با وجود ممنوع بودن آن بر اساس قانون مدنی اما بیشتر شهرهای ترکیە شاهد افزایش روزافزون اینگونە ازدواج است. خبرگزاری ما در شهر رحا تحمیل ازدواج با مردان متاهل بر زنان را مورد بررسی قرار داد. انتخاب شهر رحا بدین دلیل است کە بیشترین معضلات اجتماعی کە از بحران پناهجویان نشات می‌گیرد در این شهر وجود دارد.

 

"مردان از وضعیت موجود سوء استفادە می‌کنند"

زنی بە نام (ه.ز) کە در منطقەی ایوبیە ساکن است، از ازدواج مجدد دامادش با پناهجوی سوریەای سخن گفت. بە گفتەی (ه.ز) افزایش جمعیت باعث شدە تا با وجود کوچک‌ترین تنش بین زن و مرد، مردان اقدام بە ازدواج دوم کنند. مردان بە بهانەی "مراقبت از زنان پناهجو" کە محتاج کمک هستند، با آن‌ها ازدواج می‌کنند. او در ادامە گفت: دخترم هشت سال است ازدواج کردە و همسرش یک ماە قبل اقدام بە ازدواج مجدد کرد. اکنون دخترم ماندە و بچەهایش، اگر از او جدا شود بچەهایش با مشکل روبرو می‌شوند و اگر هم با او زندگی کند مشکلات دیگری بە وجود می‌آید. مردان پرسوس با وجود کوچک‌ترین مشکل با همسرشان فوری اقدام بە ازدواج مجدد می‌کنند. زنانی کە قبول می‌کنند با چنین مردانی ازدواج کنند مقصر نیستند چون برای تامین مایحتاج زندگی فرزندانشان مجبور بە این کار می‌شوند، همیشە این زنان هستند کە در شرایط سخت قرار می‌گیرند اما دیگر نباید زنان فریب چنین انسان‌هایی را بخورند.

 

وضعیت اقتصادی بهانەای برای ازدواج با مردان متاهل

زن سوریەای کە در همان منطقە ساکن است، بە این موضوع پرداخت و گفت ازدواج با مردان متاهل بە زنان تحمیل می‌شود. بە گفتەی وی بیشتر این زنان از خانوادەهای فقیر هستند و یا همسرانشان را در جنگ از دست دادەاند و برای تامین مخارج فرزندانشان مجبور بە ازدواج می‌شوند. وی در ادامە سخنان خود گفت: برخی بە خواست خود و برخی بە اجبار ازدواج می‌کنند. برخی حتی مردی را کە با او ازدواج کردەاند نمی‌بینند و خانوادە او را راهی خانەی مرد می‌کنند. بیشتر زنانی کە همسرانشان را از دست دادەاند و یا بچە دارند اقدام بە ازدواج با چنین افرادی می‌کنند چرا کە توانایی تامین مخارج خود را ندارند. مردان از این فرصت استفادە می‌کنند و بە بهانەهای مختلف با زنان ارتباط برقرار و با آنها ازدواج می‌کنند. زنان و کودکان مجبور بە قبول آن می‌شوند.

زنی بە نام (س،ه) کە با مرد متاهلی ازدواج کردە از نحوەی ازدواج خود گفت کە حتی قبل از دیدن همسرش و با واسطەی فردی دیگر با او ازدواج کردە است. واسطەهایی کە بیشتر زنان از آن سخن می‌گویند در قبال پول بە دیدار خانوادەی زنان مورد نظر می‌روند و شرایط ازدواج را فراهم می‌کنند. بە گفتەی (س،ه) واسطە ٢٠ میلیارد از همسرش در قبال کاری کە انجام دادە، گرفتە است. او متعهد شدە است اگر از همسرش جدا شود بار دیگر پول را بە وی پس دهد. او افزود: پس از اینکە واسطە با خانوادەی من سخن گفت ازدواج کردم، ازدواجی همانند این در خانوادەی من شکل گرفتە است. برخی از مادران برای مراقبت از فرزندانشان اقدام بە چنین ازدواجی می‌کنند. خانوادەها بیشتر مردانی را برای ازدواج دخترانشان انتخاب می‌کنند کە قبلا ازدواج کردەاند و یا میانسال هستند.  

 

"چنین وضعیتی بیشتر در شهرهای مرزی رایج است"

جامعەشناس روکن ارگونش، با اشارە بە ازدواج زنان با مردان متاهل، از پناهجویان زنی سخن گفت کە بیشتر در شهرهای مرزی زندگی می‌کنند و برای نجات زندگی خود بە ازدواج با چنین مردانی سوق دادە شدەاند. وی معتقد است کە چنین حوادثی تاثیرات منفی در زندگی اجتماعی داشتە است و جامعە را بە سوی نابودی كشاندە است. وی افزود زنان پناهجو از هنگامی کە بە کشور ترکیە پناە بردەاند با انواع خشونت‌ها مواجە بودەاند و چنین خشونت‌هایی بیشتر در شهرهای مرزی اعمال می‌شود.

روکن ارگونش چنین بە سخنان خود ادامە داد، "ما می‌دانیم در شهرهای مرزی بە ویژە در رحا زنانی کە از جنگ گریزان هستند در شرایط سختی قرار دارند. متاسفانە قربانی اصلی همەی جنگ‌ها و ویرانی‌های ایجاد شدە زنان و کودکان هستند. این واقعیت اما نادیدە گرفتە می‌شود. برخی از اقدامات دولت نیز در افزایش آن موثر بودە و سیاست‌های غلط و ناکافی کە دولت پیروی می‌کند منجر بە افزایش چنین ازدواج‌هایی می‌شود".

وی با اشارە بە ناچار ساختن زنان و کودکان پناهجو بە تن‌فروشی، ازدواج با مردان متاهل و کودک‌همسری، در شهرهای مرزی افزود: می‌توان گفت چنین معضلات اجتماعی از قبل در جامعە وجود داشت، اما جنگ باعث افزایش روزافزون آن شدە است. ما با تجربەی بدتری روبرو هستیم چرا کە زنانی کە ازدواج با مردان متاهل را قبول نمی‌کنند بە قتل می‌رسند. می‌دانیم کە کودکان و دختران نوجوان مجبور بە ازدواج با مردان میانسال و مسن می‌شوند و این نە تنها در میان پناهجویان بلکە در کل جامعە رواج پیدا کردە است. ترس ما از نتایج بدتری است کە در آیندە با آن روبرو خواهیم ماند.

روکن ارگونش در ادامەی سخنان خود بە ظلم صورت گرفتە علیە زنان از هر بعدی سخن گفت: زنان برای اینکە در دام تن‌فروشی و مواد مخدر نیافتند تن بە ازدواج با مردان متاهل می‌دهند. وضعیت موجود هم جامعە و هم زنان را تحت تاثیر قرار می‌دهد. جامعە چنین ازدواجی را نادیدە می‌گیرد و باعث نرمالیزە شدن آن می‌شود و از سوی دیگر چنین ازدواج‌هایی باعث افزایش پروندەهای طلاق در دادگاەها شدە است. در نتیجە زنان از لحاظ عاطفی، حقوقی و اقتصادی آسیب می‌بینند. بە منظور ممانعت از این ازدواج‌ها باید شرایط مناسب زندگی را برای زنان پناهجو فراهم ساخت و برای جلوگیری از کودک‌همسری، ازدواج با مردان متاهل و مردان مسن برنامە و راهکار مناسب ارائە داد.