زینب پهلوان

ازمیر - یکی از اعضای گروه تئاتر "پای برهنه" که زیر نظر خانه‌ی مردمی کارشیاکای فعالیت می‌کند، گفت: "در کشوری که تئاتر وجود داشته باشد؛ شر، جهل و اشتباه چندان آسان نیست." این گروه، هنر مسحورکننده‌ی آنها، نه فقط پشت پرده، بلکه درهای خود را مستقیماً به روی همه زنانی که می‌خواهند خودشان را امتحان کنند باز کرده است. تمام بازیگران و کارمندان پشت صحنه‌ی گروه "پای برهنه" زن هستند و این گروه می‌خواهد که زنان زیادی در آینده به آنها بپیوندند و تعداد آنها نیز افزایش یابد. با دعوت از زنان برای شرکت در ازمیر، ما این گروه را از نزدیک شناختیم. ما با پلاتفورم "پای برهنه" در مورد مسائلی که اساس خود را از زنان می‌گیرند، اینکه چگونه آنها می‌توانند از طریق نیروی تئاتر این ارتباط را برقرار کنند، صحبت کردیم. این زنان با پیوستن به گروه پای برهنه، خاطرنشان كردند كه این نمایش هم به آنها اعتماد به نفس می‌بخشد و هم از نظر فكری نقش پلی را بازی می‌كند.

با هم شاهد کارهای زنان در گروه "پای برهنه"‌ باشیم که برای هنرهای نمایشی تلاش کرده و فعالیت می‌کنند.

 

"تئاتر شکست اقتدار را به ما می‌آموزد"

در دوره‌های اخیر زنان برای اینکه بتوانند صدای خود را به گوش دیگران برسانند، ظاهراً قدرت هنر را به خوبی کشف کرده‌اند. بنابراین در نقطه‌ی مخالفت اجتماعی، صدای آنها نه تنها از حوزه، گاهی با یک گروه موسیقی، گاهی روی صحنه، گاهی با یک فیلم کوتاه به گوش هر کسی می‌رسانند. یکی از اینها گروه تئاتر پای برهنه‌ است که توسط نمایشنامه‌نویس باتجربه "سَدا تَلبوگا" تاسیس شده است. سَدا، توضیح می‌دهد که زنان با سنین مختلف در گذشته که هرگز تجربه تئاتری نداشته‌اند می‌توانند به آنها بپیوندند و می‌گوید که گروه "پای برهنه"، با تلاش جمعی و ایده‌های مشترک تشکیل شده است.

سَدا ادامه می‌دهد: "زنان در این جغرافیا و در جهان همیشه و با درد و رنج برای دستیابی به حقوق خود تلاش کرده‌اند. زنان همیشه حتی با پای برهنه در مقابل اقتدار به پا خاسته‌اند. نام ما به همین دلیل است. تئاتر کار و رنج زیادی می‌خواهد. زندگی همه بسیار دشوار است. در اینجا آنها هم برای امرار معاش کار می‌کنند و هم این کار سخت را انجام می‌دهند. این برای هیچ زنی آسان نیست. کارم را اینجا با دوستان عزیز و بااراده‌ام ادامه می‌دهم. تاکنون محتوای سه بازی ارائه شده در مورد زنان بوده است. به نظر من همه باید حداقل یک بار در زندگی خود یک نمایشنامه بازی کنند. برای بهتر شدن معنای زندگی، تئاتر نقش بسیار مهمی دارد. هیجان‌انگیزترین جنبه‌ی تئاتر زنان این است که زنان یاد می‌گیرند حرفی برای گفتن داشته باشند. شخصی که نمی‌داند چگونه از حقوق خود محافظت کند، نه می‌تواند از زندگی خود و نه از حقوق دیگران محافظت کند. در اینجا ما کاستی‌ها و اشتباهات یکدیگر را می‌بینیم و خود را پیشرفت می‌دهیم. ما می‌توانیم این اثر را "روان پریشی" بنامیم."

"طلسم و جادوی تئاتر به انسان جسارت می‌بخشد"

زنان از طریق پای برهنه با تئاتر آشنا شدند، در ابتدا چون فکر می‌کردند از نظر فنی مهارت نداشته باشند، برخی‌ها با ترس به آن نزدیک شدند اما تئاتر طلسم می‌کند، تمام ترس و نگرانی آنها را از بین می‌برد. زینب جَیلان که دو سال است تمرین می‌کند، می‌گوید تئاتر باعث شده است که او با دیدی متفاوت به بسیاری از مسائل زندگی‌اش نگاه کند. زینب توضیح می‌دهد که تئاتر زندگی اجتماعی او را چنان تغییر داده است که دیگر نمی‌تواند دست از آن بردارد و ادامه می‌دهد: "وقتی برای اولین بار به اینجا آمدم، از توضیح نظری و کار عملی معلم سَدا بسیار خوشحال شدم. به لطف او ترس من در مدت کوتاهی از بین رفت. در اینجا روابط جدی مابین ما وجود دارد. عشق من به تئاتر تأثیر بسزایی در این امر داشته است. اولین بازی ما قطعاً آماتوری بود اما خوب یا بد، ما چیزی را خلق کردیم. هر چند نفر که باشیم، می‌خواهم اینجا کارم را ادامه دهم. من توانستم از طریق تئاتر خودم را پیشرفت دهم. به همان اندازه که روابط اجتماعی‌ام‌ را دچار تحول کرد، روابط من در خانواده نیز را بسیار تغییر داد. وقتی به آینه نگاه می‌کنم چیزهای جدیدی را احساس می‌کنم. در این کار به جای زبان سیاسی، با فعالیت‌های هنری می‌توان افراد بیشتر را جذب کرد. از آنجا که مردم فعالیت‌های هنری را خطرناک نمی‌دانند و با این دیدگاه می‌توانند دید مثبت‌تری به سازمان داشته باشند."

 

"مجبور نیستیم که بر اساس دیدگاه‌ برخی‌ها زیبا باشیم"

توگبا آراتیجی جوانترین عضو نهاد پای برهنه است. توگبا، که هنوز ۱۹ ساله است، از طرفی از روی ناچاری در خارج از دبیرستان تحصیل می‌کند، و از طرف دیگر، کاملاً به تئاتر وابسته است، جایی که برای او لذت‌بخش و مکان خودشناسی است. توگبا می‌گوید قبل از شناخت تئاتر، او از زندگی اجتماعی هیجان‌زده بود و فکر می‌کرد که با رفتن روی صحنه می‌تواند این مشکل را حل کند. توگبا همچنین یکی از آن زنانی است که فکر می‌کند به لطف تئاتر، پیشرفت زیادی داشته و می‌گوید: «من شنیدم که زنان یک گروه تئاتر تشکیل داده‌اند. من بدون هیچ تردیدی در این مرحله به این گروه پیوستم که بسیار به مسائل زنان توجه داشتم اما نمی‌توانستم کاری انجام دهم. به نظر من تئاتر بهترین قسمت هنری است و یک زن می‌تواند از طریق آن صدای خود را به خوبی به گوش هر کسی برساند. وقتی روی صحنه رفتم، احساس آزادی کردم. وقتی به چشم زنان نگاه کرده و صحبت می‌کنید، طعم و احساس آن بسیار متفاوت است. در نمایش، من نقش زنی را بازی می‌کنم که خودش را زیبا می‌کند. زنی که همیشه به عنوان یک شاهزاده خانم مورد توجه بوده است. من در حال حاضر از تحمیل زیبایی‌ای از این دست بسیار ناراحتم. به لطف این بازی، من توانستم بگویم،" زنان مجبور نیستند که بر اساس تحمیل‌ برخی‌ها زیبا باشند."

"یافتن راه هنر"

"برای انتقال یک واقعه، یک شخصیت یا یک ایده از طریق هنر، باید قدرت بیان و اقناع داشته باشید. در هر سطحی که باشد، نمی‌توانید بخش هنر را با سخنرانی از یک خط سیاسی مقایسه کنید. مثلا؛ یک فیلم سینمایی، هر چقدر هم از نظر سیاسی انتقاداتی تند داشته باشد، زیرا حقیقت را به شکلی زیباشناختی بصری ارائه می‌دهد، به اندازه سیاستمداری که همان عقاید را بیان می‌کند، انتقاد تندی دریافت نمی‌کند. مطمئناً، چون انتقادات، واکنش‌ها علیه اثر هنری خواهد بود، پذیرش نقد یک ایده در درون محصول مدت زیادی طول خواهد کشید."

 

"تولید هنر جمعی برجسته است"

"در کشور ما، این روند، گرچه به این شکل نیست؛ محتوای آن اثر هنری هنگامی که ایدئولوژی اقتدار را آزرده کند، به طور حتم می‌تواند ممنوع شود. در این برهه از زمان ما، سازمانهای مختلف جامعه‌ی مدنی می‌توانند عرصه‌ی آزاد "قانونی شده" توسط هنر را انتخاب کنند. در مباحثی نظیر آزادی اندیشه، حمایت از حقوق زنان، جستجوی برابری و عدالت، دیگر کار تشکیلاتی افرادی که گرد هم می‌آیند از شکل سابق خارج شده و بیشتر در سطح تولید جمعی هنری انجام می‌شود. این تلاش، که سه سال با گروه تئاتر پای برهنه ادامه داشته است، می‌تواند محصول این تفاهم باشد."