تپه موزان مرکز تمدن هوری‌ها
تپەی موزان در روژاوای کوردستان یا شهر قوم هوری‌ها بخشی از تاریخ کهن منطقه است، این شهر توسط خدای کومرابی که خدای حل همه مشکلات بوده، تأسیس شدە است.
ژیان علی
مرکز خبر- زندگی امروز ما انعکاس تاریخ است، در واقع تاریخ در ما نهفته است و ما در تاریخ پنهان هستیم. ده‌ها مکان برای احساس و معرفی بیشتر تاریخ وجود دارد، کە نشان از ثروت، همزیستی و اشتراک فرهنگی مردمان است. اگرچه هزاران سال می‌گذرد، اما این فرهنگ رایج از مسیر خود منحرف نشده و تا به امروز همچنان پابرجاست.
اماکن تاریخی زیادی در روژاوای کوردستان وجود دارد که تعریف عمیقی از زندگی زیبای بشریت در تاریخ ارائه می‌دهند. اورکش، تپه موزان یا شهر هوریان بخشی از این اماکن است. این شهر توسط خدای کومرابی، کە خدای حل همه مشکلات بودە تأسیس شد و یکی از شهرهای اصلی قوم هوری بود.
تپه موزان، تاریخ باستانی بین‌النهرین
تپه موزان مکان قابل اهمیتی برای تمدن کوهستانی در بین‌النهرین است که گفته می‌شود قدیمی‌ترین تمدن است و دارای تاریخ غنی است که قدمت آن به ٣۵٠٠ سال قبل از میلاد باز می‌گردد.
این تپه در منطقه عامودی در کانتون قامیشلو در روژاوای کوردستان قرار دارد و طول آن حدود ۷۰۰ متر، عرض آن ۴۰۰ متر و ارتفاع آن ۲۸ متر است.
اولین بار در سال ١٩٣٧ توسط یک هیئت انگلیسی و دومین بار در سال ١٩٨۴ توسط یک تیم آمریکایی کاوش شد. پس از ١٠ سال تحقیق، اورکیش کشف شد و مشخص شد که تپەی موزان سرزمین قوم هوری‌ها بوده است. تمدن هوری یکی از قدیمی‌ترین تمدن‌های بین‌النهرین است.
این تمدن در ابتدا به‌عنوان یک مرکز مذهبی عمل می‌کرد، سپس به دلیل روابط گسترده اقتصادی با سومری‌ها نقش مهمی در خاورمیانه ایفا کرد و این شهر همچنین محل استراحت کاروان‌های بازرگانان بوده و شهر به قدری وسیع بوده است که مناطق دریای اژه و رودخانە فرات را به هم متصل می‌کرد.
علاوه بر موارد ذکر شدە دو اثر معتبر در تپه موزن کشف شده است که یکی از آن‌ها «محراب ال اسد» یا «معبد شیر» و دیگری «کاخ ابی» نام دارد. گفته می‌شود که در این کاخ پادشاه و ملکه زندگی می‌کردند و در کاخ مکانی جداگانه وجود دارد که پادشاه و ملکه در آنجا با خدایان مناجات می‌کردند و طبق اعتقاد آن‌ها امن‌ترین مکان برای بیان درخواست‌هایشان بود.
این کاخ از چهار قسمت تشکیل‌شده است: اتاق خدمتکاران، اتاق تدارکات و غذاخوری و قسمت چهارم، هنوز مشخص نیست بە چە کاری اختصاص داشتە است.
در تپه موزن چندین نقش و تمبر برای شناسایی زنان یافت شده است
مجسمه‌ها، لوح‌ها، نقشه‌ها و مهرهای متعددی در تپه موزن یافت شده است که نشان‌دهنده تعادل و مدیریت مشترک زنان و مردان در کاخ است. برخی از مهرهای یافت شده به شکل زنانه بوده و نام ملکه و زنانی که روزانه در کاخ کار می‌کردند را در خود داشت.
مهرهای یافت شده در چند گروه طبقه‌بندی می‌شوند، گروهی به زندگی روزمره، گروهی جنگ بین انسان و حیوان را به تصویر می‌کشند، گروهی در مورد شناسایی خانواده سلطنتی و گروهی در مورد شناسایی خدایان و موضوعات اساطیری هستند.
یکی از مهرها به‌طور خاص نقش و وجود ملکه کاخ اورکش را نشان می‌دهد، روی این مهر ملکه روی صندلی نشسته و جامی در دست دارد و ردایی بلند بر تن دارد همان‌طور که گفته می‌شود، این سبک از پیراهن‌ها مخصوص خدایان در بین‌النهرین بوده است.
اورکش یا تپه موزان به‌عنوان یک علم تاریخی تعریف می‌شود. در حال حاضر تحقیقاتی توسط آکادمی ژنولوژی برای درک این علم تاریخی و افشای راز نهفته در دل این تپه در حال انجام است.