غار قزقاپان، گور دخمەای تاریخی با نقوش صلح
غار قزقاپان از آثار تاریخی کهن شهر سلیمانی است. مکانی که زرتشتیان جشن پیمان خود را در آن برگزار می‌کنند و عهد خود را با سرزمین و میهنشان تجدید می‌کنند.
شیرین صالح
سلیمانی - با پیشرفت زندگی و ظهور تمدن‌های پی در پی در بین‌النهرین، در هر گوشه از خاک این منطقه صدها غار بە وجود آمدە که محل استراحت و زندگی این مردمان در گذشتە بوده و در عین حال کسانی که در آنجا زندگی کرده‌اند پس از مرگ در همین محل دفن شده‌اند.
غار قاپان قاپان یا قزقاپان واقع در دشت چمی‌ریزان در نزدیکی روستای زَرزی، حوالی ۵۰ کیلومتری مرکز شهر سلیمانی به ارتفاع ۱۰ متر در کوهی حفر شده و نقش برجستەهایی بر روی دیوارهای آن دیده می‌شود.
بر اساس منابع باستان‌شناسی، تاریخ غار قزقاپان مربوط به سال‌های ۵۵۰ تا ۶۰۰ پیش از میلاد مسیح است.
به نظر می‌رسد این غار با تاریخ عثمانی ارتباط ندارد
عثمانی‌ها نام غار قسن قاپان را به قزقاپان به معنی غار «دختر دزدیده شده» تغییر داده‌اند. اما براساس تحقیقات انجام شدە اسم واقعی این مکان قزقاپان نیست و این نام‌گذاری ربطی به تاریخ واقعی آن ندارد. بلکە گور قزقاپان یک بنای تاریخی است، گور به معنی مقبره‌ی سنگی و سقف بوده و قه‌پان به معنی دربار یا دادگری و ترازو است. قه‌پان واژه‌ای کوردی به معنی «گور» است. پس مقبره‌ی قزقاپان در لغت به معنای دربار یا گور سنگی است.
دیدگاه‌های متفاوتی پیرامون تاریخ این غار وجود دارد که گفته می‌شود پیشتر به عنوان محل سکونت مورد استفاده قرار گرفته است. این غار در ارتفاع بلندی در طبیعت قرار گرفته است و به غاری برای پنهان کردن اجساد بدل شده است، چرا که در آیین زرتشت اجساد نباید در زیر زمین دفن شوند.
در این اتاق سه آرامگاه کوچک به ارتفاع یک متر وجود دارد و مورخان معتقدند اجساد پادشاهان مادها در آنجا دفن شده است. پس از ورود اسلام به این منطقه، مقبره‌ی کیخسرو مخدوش شده و ناپدید شده است.
نقوش روی غار نماد صلح است
تصاویری از دو پادشاه در دیواره‌ی خارجی غار و محدوده‌ی ورودی آن دیده می‌شود که یکی از آنها کیخسرو بوده و دیگری پادشاه لیدها است. این دو پادشاه مقابل یکدیگر ایستاده‌اند، دست‌های خود را بلند کرده و کمان‌های خود را بر روی زمین قرار داده‌اند که نشانه‌ی صلح است.
گفته می‌شود جنگی بین دو کشور در جریان بود که هفت سال به طول انجامید. درست در زمان پایان جنگ بین این دو کشور، پدیدەی خورشیدگرفتگی رخ دادە و آنها این رویداد طبیعی را خشم آسمان تفسیر کرده و جنگ را پایان دادند. محلی که برای پایان دادن به این جنگ تعیین شد، غار قسن یا قزقاپان است. به باور آنها در هنگام پایان جنگ سه خدا حضور پیدا کردند که عبارتند از خدای خورشید، ایشتار، خدای نیکی، اهورا و دیگری خدای ماه که خدای بابلی‌هاست.
در این نقش تاریخی در بالای نیم‌دایره سکویی بین این دو پادشاه وجود دارد. در رابطه با این نیم‌دایره دو دیدگاه وجود دارد. در یکی از آنها نیم‌دایره آتشی برای روشن نگاه‌داشتن غار بوده و در دیگری ممکن است نمادی از خورشید باشد.
جشن عهد زرتشتیان در قزقاپان برگزار خواهد شد
این غار مکان مقدسی برای پیروان زرتشتی است و به عنوان نماد زرتشتیان شناخته می‌شود. آنها هر ساله در روز ۲۱ شهریور به این محل رفته و جشن عهد را برگزار می‌کنند که جشن تجدید عهد عشق و همزیستی و تأکید مجدد بر عدم خیانت و مبارزه برای زمین و میهن است.
این غار همچنین یک مقصد توریستی است که سالانه پذیرای مسافرانی از کشورهای مختلف است، اما متاسفانه عدم توجه به این میراث تاریخی موجب شده بازدیدکنندگان سطح غار را حفر کرده، دیوارنویسی‌هایی بر روی دیوارها نوشتە شود و نمای بیرونی غار زیبایی خود را از دست دهد.