لیزا چالان: سینمای کوردی همپای خلق کورد مقاومت می‌کند
کارگردان لیزا چالان با توصیف سینمای کوردی بە عنوان «سینمای مقاومت»، تاکید کرد که مقاومت زنان کورد فراتر از الهام بودە و در جهان تغییر ایجاد کرد.
مدینە مامداغلو
آمد- مقاومت زنان کورد که سال‌هاست علیه سیاست‌های استثمار، کشتار و جنگ ادامە دارد امروزه از طریق فیلم و سینما الهام بخش جهانیان شدە است، مستندهای زیادی مانند «هزا»، «کوبانی» و «دختران خورشید» وجود دارد که با نشان دادن مقاومت زنان کورد متمایز می‌شوند. این فیلم‌ها مقاومت مردم و واقعیت جامعه در برابر سیاست جنگی که در منطقه اجرا می‌شود را منعکس می‌کند.
«از سال ٢٠٠٠ در حال انجام است»
پس از تولد سینما در جهان، اولین نمایش عمومی توسط برادران لومیر در ٢٨ دسامبر ١٨٩۵ و تقریبا ٣١ سال پس از اولین نمایش در سال ١٩٢٦ برگزار شد سپس اولین فیلم کوردی به نام «زاری» در ارمنستان فیلمبرداری شد و در سال ١٩٣٣ فیلم مستندی با عنوان «کوردهای ایزدی» و سپس «کوردهای ارمنستان شوروی» تولید شد، این فیلم به زندگی یک زن ایزدی به نام «زینا» می‌پردازد.
سینمای کوردی که مدتی متوقف شد، با فیلم‌های یلماز گونی در سراسر جهان شناخته شد و در سال ٢٠٠۴ شروع به اکران کرد تماشاگران با فیلم اقتباسی از آثار احمد خانی با نام «مم و زین» آشنا شدند. علاوه بر فیلم‌هایی که حول محور زندگی دگراندیشان و خیانت‌هایی کە با آن روبرو شدەاند، سینمای کوردی کە اغلب مضامینی مانند عشق، محبت و فداکاری را هم بە نمایش می‌گذارد بسیار گسترش یافته است و کارگردان هلیل داغ و همراهانش، در این بارە می‌گویند: دوربین برای ما محرک است.
«سینمای کوردی الهام بخش جهان است»
سینمای کوردی در سایەی جنگی که سال‌هاست ادامه دارد، در حال توسعه است و با داستان‌ها و حکایات خود به جهان الهام می‌بخشد، در حالی که مبارزات زنان کورد در سینمای کوردی و بین‌المللی حرف اول را می‌زند. در همین زمینه لیزا چالان کارگردان و عضو آکادمی سینمای خاورمیانه در گفت‌وگویی با خبرگزاری زن سینمای کوردی را «سینمای مقاومت» توصیف کردە و می‌گوید: در این مرحله که تکنولوژی غالب است سینما برای آنها بسیار مهم است.
«سینما یک حوزه هنری بسیار جامع است»
لیزا چالان می‌گوید: سینمای کوردی به کندی پیشرفت کردە و سعی در نوسازی دارد. وقتی به تلاش جامعه برای آفرینش فکر می‌کنیم به این معنی است که سینما مانند خلقش مقاوم است صحنه‌ای که سال‌ها طول کشید دستاوردها، مبارزان و داستان‌های زیادی در آن وجود دارد، از آنجایی کە حوزەی هنری بسیار جامعی است کە حاوی ادبیات، صدا و رنگ می‌باشد، برای ما بسیار مهم است که سینمایی قوی داشتە باشیم. سینما یکی از شاخه‌هایی است که فعال‌ترین نقش را ایفا می‌کند. در دنیای امروز، تقریبا همه یک تلفن دارند و دسترسی بە سینما بسیار آسان است ترجمه یک کتاب به زبان‌های مختلف زمان زیادی می‌برد، اما فیلمبرداری یک فیلم و پخش آن در سراسر جهان تا حدی آسان‌تر است.
«سینمای کورد با مقاومت زنان و جامعه آغاز شد»
لیزا چالان با اشاره به اهمیت برداشتن گام‌های استوار در این مسیر، می‌گوید: فیلم‌های خود را با شعار «سینمای مقاومت» تولید می‌کنند و هدفشان این است که داستان‌های رخ داده در این سرزمین‌ها را نه تنها به کوردستان بلکه به کل جهان منتقل کنند. جنگ جاری در شکل‌گیری عرصەی سینما تاثیر داشته و به همین دلیل در ٢ سال گذشته فیلم‌ها به صورت فعال فیلمبرداری شده است. سینما به تجربەی زیادی نیاز دارد و وقتی این دانش وجود داشته باشد، داستان خیلی بهتر روایت می‌شود. پس راه درازی در پیش داریم، یک قرن طول کشید تا سینمایی با هویت کوردی بسازیم. سینمای کوردی با خلیل داغ، زنان و جامعه مقاومت آغاز شد، اگر به عقب برگردیم فیلم زاری که در ارمنستان فیلمبرداری شده یکی از ارکان اصلی ماست.
«داستان‌های مقاومت ارائه شده در صفحه سفید»
او توضیح داد که مبارزات زنان کورد که الگوهایی برای جهان بودند در سال‌های اخیر با سینما ادغام شد و امروز داستان‌های مقاومت زنان بر روی پرده سفید منعکس می‌شود. وی با توجه بە اینکه فیلم‌ها می‌توانند آثار بزرگی برای تغییر در جهان ارائە دهند و به واسطەی داستان‌های مبارزه و مقاومت زنان کورد بار دیگر تاریخ طبیعی کە مادران رهبران جامعە بودند، نمایان شده است، می‌گوید: در تاریخ سینمای جهان، زنان همیشه جلوی دوربین بوده‌اند اغلب بە شکل دراماتیک و یا بە دلیل تناسب اندام‌شان بە تصویر کشیدە شدەاند، بنابراین وقتی بە این شکل بە نقش زنان در سینما نگاە می‌کنیم ما و فمینیست‌ها سعی می‌کنیم در سراسر جهان با آن مبارزە کنیم.
«مبارزه از طریق سینما در سراسر جهان گسترش یافته است»
وی با اشاره به اینکه سینما جایگاه بسیار مهمی در اعلان مبارزات خلق کورد و زنان کورد به جهان دارد و تولیداتش در این زمینه ادامه خواهد داشت، می‌گوید: چرا زنان کورد تا این حد الهام بخش سینما هستند، درون سینما ایده‌ها و فلسفە وجود دارد جنگ زنان و مبارزات آنها فکری و فلسفی است، بنابراین بسیاری از کارگردانان از غرب و اروپا می‌خواهند مبارزات زنان کورد را به تصویر بکشند. اکثر آنها مستند و داستان‌های تخیلی می‌سازند، سینما جایگاه بسیار مهمی برای اعلام این مبارزه در جهان اختصاص داده است زیرا فیلم‌هایی که فیلمبرداری شده‌اند از مبارزات کوردها الهام گرفته‌اند.
«جنگ هست و در عین حال مبارزه هم وجود دارد»
لیزا چالان با اشارە بە اینکە سینمای کوردی به عکاسی نیاز دارد و این به معنای شناخت زبان، جغرافیا و زیرساخت است، گفت: داستان‌ها و قصه‌های کوردی حاوی ستم‌هایی است کە بر این ملت روا داشتە شدە، اما در پانزده سال گذشته مقاومت در این سرزمین‌ها وجود داشتە اما در مقابل آن نیز مبارزه است و از طریق سینما نیز پخش شدە است، جهان زن کورد را اینگونە شناخت و بە این ترتیب سینماها در وسط ظاهر می‌شوند.
لیزا چالان کیست؟
لیزا چالان فیلمنامه نویس، بازیگر و کارگردان هنری کورد، عضو آکادمی فیلم خاورمیانه است او یک فیلم کوتاه تولید کردە و همچنین در چندین پروژه فیلم، مستند و سریال تلویزیونی شرکت کردە است. وی دو روز قبل از انتخابات ٧ ژوئن ٢٠١۵ ، در حملەی ترکیە به گردهمایی حزب دموکراتیک خلق‌ها (HDP) در شهر آمد باکور کوردستان که ۴ کشته و بیش از ١٠٠ مجروح در پی داشت، مجروح و هر دو پای خود را از دست داد. وی برنده جایزەی «روح سینمای سال» در بیست و ششمین جشنواره بین‌المللی فیلم کرالا در هند شد و فعالیت او در عرصه سینما تاکنون ادامه دارد.