با افزایش حضور زنان در عرصه‌ی موسیقی، تلاش برای جلوگیری از اجرای زنان نیز افزایش یافته است
اسرین می‌گوید: صرفا بە جرم زن بودن در جامعە ایران باید بە صورت پنهانی و تنها برای دل خود بخوانیم، چون از کودکی به ما گفتەاند که نباید حتی در جمع بلند حرف بزنید، چه برسد به اینکه آواز بخوانیم.
ژوان کرمی
دیواندره - آوازخوانی زنان در نظر اغلب فقهای شیعه و سنی حرام است، رژیم جمهوری اسلامی نیز سال‌هاست که پخش و اجرای آواز زنان در ایران به صورت آلبوم، کلیپ، کنسرت و هرگونە اجرای روی صحنه را ممنوع کرده است. در این رابطه با اسرین (نام مستعار) زنی علاقەمند به آوازخوانی گفت‌وگو نمودەایم که علی‌رغم استعداد و علاقەی فراوانش، عوامل عدیدەای مانع از پرداختن وی به موسیقی شدەاند.
شما با اینکه در زمینەی هنر آواز دارای علاقه و استعداد بسیاری هستید، به صورت جدی و حرفەای بدان نپرداختەاید، دلیل آن چە بوده است؟
کم نیستند زنانی کە هزاران استعداد و علاقە دارند اما تنها بە جرم زن بودن و عرف جامعەای کە بر روی معیارهای مردسالاری بنا شدە است، نمی‌توانند بدرخشند و بە صورت جدی به آن بپردازند. من از بچگی عاشق موسیقی بخصوص موسیقی کوردی بودم. هنگامی که کار می‌کردم یا فرش می‌بافتم، همیشه رویاپردازی می‌کردم که من یک خوانندەی معروف می‌شوم. موسیقی زنان همواره با مشکلات و محدودیت‌هایی روبرو بوده و به موازات افزایش حضور زنان در عرصه‌ی موسیقی، هجمەها و تلاش برای جلوگیری از اجرای زنان نیز افزایش یافته است.
ممنوعیت صدای زنان در ایران و حرام بودن آن در شریعت اسلام، تا چە حد مانع از این شده که شما نتوانستید یا نخواستید به صورت جدی به آواز بپردازید؟
هنر در هر قالبی کە باشد مرا بە سوی خود می‌کشاند، چه در شعر، چه در موسیقی و چه در هر زمینەی دیگری. چون انسان در هنر زندگی نزیستە خود را اندکی زندگی می‌کند. حال تصور کنید هنر با این قدرت و زیبایی نتواند در اختیار زنان باشد. زنان ایران در طول تاریخ عمدتا به دلایل فرهنگی و مذهبی و تابوهایی که ریشه در تعصب علیه آنها داشته، حضور محدودی در عرصه فعالیت‌های موسیقایی داشتند و تنها قادر به هنرنمایی در محافل خصوصی زنانه بودەاند و صرفا بە جرم زن بودن در جامعە ایران باید بە صورت پنهانی و تنها برای دل خود بخوانیم، چون از کودکی به ما گفتەاند که نباید حتی در جمع بلند حرف بزنید، چه برسد به اینکه آواز بخوانیم. گاهی اوقات که پدرم صدایم رامی‌شنید می‌گفت دخترم نباید غریبه صدای تو را بشنود چون حرام است. همین شریعت اسلام مانع شنیده شدن صدای زیبای خیلی از زنان شد که به نوعی حتی آواز خواندن را نوعی موسیقی مردانه می‌دانستند.
در میان اطرافیانتان زن دیگری که به آوازخوانی علاقەمند باشد می‌شناسید؟ می‌شود از تجربیات و مشکلات بر سر راه ایشان صحبت کنید؟
بله همیشه با دوستم آواز می‌خواندیم و هر دو آرزوی این را داشتیم روزی بدون ترس با صدای بلند و رسا برای همه آواز بخوانیم. اما محدودیت‌های فرهنگی و اجتماعی همچنان حاکم است و بسیاری از زنان خواننده، برای پنهان کردن هویت خود از نام مستعار استفاده کردەاند و معمولاً خانواده‌هایشان نیز از آنها حمایت نمی‌کنند.
با وجود اینکه زنان زیادی امروزه دیگر تابوها را شکستەاند، آواز می‌خوانند و کوردستان و ایران آوازخوانان بزرگی را بە خود دیدە است، اما به نظر می‌رسد همچنان بسیاری از زنان برای پرداختن به هنر آواز با موانع بسیاری روبرو هستند. آیا شما این مسئله را تٲیید می‌کنید، در صورت تٲیید چه عواملی را در این مسئله دخیل می‌دانید؟
بله موافق هستم. اگر یک خوانندەی زن حرفه‌ای که پس از سال‌ها تمرین و تلاش به سطح استادی رسیده است، بخواهد در ایران اجرا داشته باشد، باید برای گرفتن مجوز از سایر خوانندگان زن و مرد دعوت کند تا با او همخوانی کند در چنین اجراهایی، اساسا صدای خواننده اصلی که زن است به وضوح شنیده نمی‌شود. خوانندگان مرد می‌توانند در محیط های حرفه‌ای تمرین کنند و بخوانند و آلبوم منتشر کنند و درآمد داشته باشند، زنان خواننده هیچکدام از این امکانات را ندارند.
این ستم، ستمی نیست که فقط شامل حال زنان شود؛ بلکه ستمی است که به موسیقی و هنر نیز می‌رود و بخشی از موسیقی هم به شکل غیرمستقیم نابود می‌شود.
زنان چگونە می‌توانند این دیوارها و زنجیرها را بگسلند؟ پیام شما به زنان علاقەمند به آواز چیست؟
زنان در هر سرزمینی قربانی تبعیض جنسیتی بودەاند و این ستم در هر جامعەای بنا به شرایط متفاوت است. اما در ایران نگاه اسلامگرایانه و نگاه جنسیتی و مردسالارانه به زنان بسیار زیاد است و در هر عرصەای به راحتی نمی‌توانند فعالیت کنند. ما باید این پرچم را پایین بیاوریم و پرچم برابری و آزادی و انسانیت را بر قلەهای هر شهری به اهتزاز درآوریم. کاش در ايران هم خوانندگى زنان به عنوان يک شغل رسمی و قابل احترام پذيرفته شود و شاهد پایمال شدن حقوق خوانندگان زن نباشیم.