مرکز خبر - حضور دو فیلم ایرانی "برادران لیلا" و "عنکبوت مقدس" در بخش اصلی هفتادو پنجمین جشنواره‌ی کن رویداد مهمی برای سینمای ایران محسوب می‌شود. اولین بار است که دو فیلم ایرانی به بخش پایانی جشنواره‌ی کن راه یافته و جوایزی را کسب کرده‌اند. این در حالی است که واکنش‌های داخلی در ایران به این دو فیلم و اینکه داستان این دو فیلم مثبت نبوده و واکنش‌های منفی زیادی را از سوی عوامل دولتی ایران در پی داشته است.

همزمانی نمایش این دو فیلم با اعتراض‌ها به گرانی و فروریختن ساختمان متروپل در آبادان حساسیت به حضور جمعی از سینماگران ساکن داخل و خارج ایران در این جشنواره را بیشتر کرد.

فیلم عنکبوت مقدس، فیلمی بر پایه‌ی داستان واقعی سعید حنایی، قاتل زنجیره‌ای معروف به قاتل عنکبوتی است که زنان روسپی را هدف قرار داد و ۱۶ زن را از سال ۲۰۰۰ تا ۲۰۰۱ در مشهد به قتل رساند.

این فیلم به نویسندگی علی عباسی و افشین کامران‌بهرامی و کارگردانی علی عباسی در کشور اردن فیلم‌برداری شده است. زهرا امیر ابراهیمی، مهدی بجستانی، سارا فضیلت، نیما اکبرپور، فروزان جمشیدنژاد از جمله بازیگران این فیلم هستند.

سعید، برای کشتن زنان روسپی به مشهد می‌رود. پس‌از قتل چندین زن، به دلیل عدم استقبال جامعه از این قتل‌ها که در ذهن او به عنوان «رسالت الهی» قلمداد شده، به شدت مضطرب می‌شود.

یک روزنامه‌نگار(زهرا امیر ابراهیمی) وارد دنیایی می‌شود که در آن مردی که رسانه‌ها قاتل عنکبوتی را به او لقب داده‌اند، اقدام مذموم خود را انجام می‌دهد. وقتی سعید دستگیر و به اعدام محکوم می‌شود، افکار عمومی او را به یک قهرمان تبدیل می‌کنند. او از تهران به مشهد می‌رود تا درباره‌ی این قتل‌ها گزارش تهیه کند و در ادامه فشارهایی را تجربه می‌کند که از طرف مسئولان محلی و مدیران رسانه‌ها برای تحریف انگیزه‌های قاتل به او تحمیل می‌شود.

فیلم عنکبوت مقدس در هفتادوپنجمین جشنواره‌ی فیلم کن به نمایش درآمد و زهرا امیرابراهیمی نخل طلای بهترین بازیگر زن این جشنواره‌ی معتبر را به دست آورد. زهرا امیر ابراهیمی جایزه‌ی خود را به مردم آبادان تقدیم کرد.

زهرا امیرابراهیمی بازیگر سال‌های دور سینمای ایران که در میانه‌ی دهه‌ی ۱۳۸۰ مجبور به ترک ایران شد و بعداز ۱۶ سال با فیلمی دیده می‌شود که به بخش مسابقه‌ی مهم‌ترین جشنواره‌ی سینمایی اروپا راه یافته است. سال‌ها دوری او از سینما و بازیگری و رسیدن او به جایزه‌ی بهترین بازیگر زن را برجسته می‌کند.

فیلم "برادران لیلا" به کارگردانی سعید روستایی، کارگردانی که واقعیت جامعه‌ی ایران در فیلم‌هایش همیشه به وضوح دیده می‌شود.

برادران لیلا به نویسندگی و کارگردانی سعید روستایی است. ترانه علیدوستی، نوید محمدزاده، پیمان معادی، فرهاد اصلانی، محمدعلی محمدی و سعید پورصمیمی از بازیگران این فیلم هستند. این فیلم در ۲۵ مه ۲۰۲۲ در جشنواره‌ی کن به نمایش درآمد و برنده‌ی جایزه‌ی فدراسیون بین‌المللی منتقدان فیلم شد.

فیلم "برادران لیلا" داستان یک خانواده‌ی ایرانی است که زمانی مغرور و ثروتمند بوده و اکنون در آستانه‌ی فروپاشی و نابودی قرار گرفته اما توسط خواهر با اعتماد به نفس خانواده که از تکیه بر مردان برای تصمیم‌گیری درباره‌ی سرنوشتش خسته شده، از سقوط در امان می‌ماند.

لیلا(ترانه علیدوستی) زنی چهل‌ساله و مجرد است که در خانواده‌ای درگیر با بحران اقتصادی زندگی می‌کند. او تنها درآمد ثابت خانواده را دارد. اسماعیل(سعید پورصمیمی) پدر خانواده؛ مردی تریاکی است و علیرضا(نوید محمدزاده) برادر معقول، کارگری است که به علت اختلاس صاحب کارخانه تعدیل نیرو شده است. پرویز( فرهاد اصلانی) در پاساژی عوارض توالت را دریافت می‌کند و پنجمین فرزند او به تازگی متولد شده زیرا همیشه به دنبال فرزند پسر بوده است.

سعید روستایی، کارگردان این فیلم در جشنواره‌ی کن دریافت مجوز فیلم‌برداری را در ایران فرآیندی «افراطی، طاقت‌فرسا و طولانی نامید و گفت پس‌از فیلم‌برداری مجوز دیگری برای اکران آن نیاز است و البته در این روند سانسور نیز وجود دارد.» وی گفت: هنوز مجوزی برای نمایش این فیلم نگرفتیم. البته یک فهرست سانسور به ما دادند ولی من چیزی را سانسور نخواهم کرد.

ترانه علیدوستی یکی ازاعضای هیئت ۵ نفره‌ی رسیدگی به موضوع آزار و خشونت جنسی «سیستماتیک» زنان در سینمای ایران است. وی در فستیوال کن گفت که «بسیاری از حقوق اولیه‌ی بشر در ایران نقض می‌شود و این چیزی است که همه می‌دانند، حتی اگر در موردش صحبت نکنند.»

 ترانه علیدوستی، بازیگر نقش لیلا در این فیلم درباره‌ی دشواری زندگی روزمره در ایران به عنوان یک بازیگر و یک شهروند عادی می‌گوید: «وقتی در کشوری همه‌چیز ممنوع باشد، یعنی شما از صبح که بیدار می‌شوید مشغول جنگیدن هستید، از لباسی که با آن به سرکار می‌روید گرفته تا موسیقی که در ماشین گوشی می‌دهید تا روابط شخصی و روابطی که با همکاران‌تان در محیط کار دارید تا آن زمان که شب به خانه می‌رسید، این‌ها سراسر یک مبارزه است. مبارزه با یکسری موانع که باعث می‌شود زیست شما حالت غیرعرفی و غیرقانونی داشته باشد.»

 

انتقادهای شدید دستگاه حکومتی ایران بە حضور این دو فیلم در جشنوارە‌ی کن

آنچە در مورد حضور این دو فیلم در جشنوارەی کن مورد توجە قرار گرفت، علیرغم واکنش مثبت مردم اما دستگاەهای حکومتی و بویژە صدا و سیما بە شدت واکنش منفی نشان دادند. نە تنها خود فیلم و داستان آن بلکە همەی حرکات بازیگران از طرز لباس پوشیدن ترانە‌ی علیدوستی تا بوسەی عاشقانەی فرشتە حسینی و نوید محمدزادە، از گذشتە و حال زندگی خصوصی زهرا امیر ابراهیمی تا عکس تبلیغ فیلمش از انتقادهای خشن و تند رسانەهای حکومتی بی نصیب نماندند. انگار این بازیگران نە افرادی بزرگ شدە در سینمای ایران بلکە افرادی نفرین شدە و دشمن تاریخ و فرهنگ هر شهروند ایرانی هستند.

رسانەهای ایران گاهی با سیاە نمایی و گاهی با توجیهات مختلف تلاش کردند تا گذشتە و حال این بازیگران شناختە شدە را سیاە نشان دهند. انتقادها حتی بە جشنوارەی کن رسید و این جشنوارە و رویداد بزرگ جهانی را رویدادی سیاسی و علیە مردم ایران نشان دادند.

زهرا امیری ابراهیمی کە خود در این فضای جنسیت‌زدەی سینما و سیستم ایران بە اروپا پناهندە شدە است در سخنرانی تاریخی خود واقعیات این حملات را بازگو کرد. تنهایی زنان در سینما، مبارزەی آنها، سیستم مردسالار و تبعیض سیستماتیک را با برندە شدن نخل طلایی بە چالش کشید. قداستی کە بە شهرهای مذهبی ایران دادە شدە نیز از دیگر مواردی است کە در فیلم او بە خوبی نشان دادە شدە، در حالی کە این شهرها بە مکانی برای روسپی‌گری و تجارت بدن زنان تبدیل شدەاند و از سویی بە جامعە القا می‌شود کە این زنان دشمنان دین و جامعە هستند!

بە همین دلیل رسانەهای حکومتی فیلم عنکبوت مقدس را دشمن شیعیان توصیف کردند. وزارت ارشاد ایران فیلم عنکبوت مقدس را «شب نامه‌ی سخیف تصویری» توصیف کرد و سپس به برگزار کنندگان جشنواره‌ی هشدار داد و آنها را «تحت سیطره و فرمان‌‌های دولت فرانسه‌» خواند و تاکید کرد که این فیلم در همان مسیری حرکت می‌کند که سلمان رشدی با کتاب «آیات شیطانی» رفته بود یا افرادی که قرآن را آتش زدند.

این وزارت‌خانه فیلم عنکبوت مقدس را به دلیل ارائه‌ی چهره‌ای مخدوش از جامعه‌ی ایران و توهین آشکار به باورهای شیعیان مورد انتقاد شدید قرار داده و گفت انتخاب این اثر ضعیف دلیل سیاسی دارد نه کارشناسانه.

چهرەهای وابستە بە حکومت خبرنگارنما تا خود سازمان سینمایی در مورد فیلم نوشتند و آن را مورد انتقاد قرار دادند و ادعا کردند این فیلم «توهین بە امام رضا امام هشتم شیعیان» است. تهیە کنندگان و بازیگرانی کە با پول‌های اختلاس‌گران و با تعریف و تمجید از آقازادەها قادر بە ادامەی کار در سینما و تلویزیون هستند با نگاهی جنسیت‌زدە و تبعیض‌آمیز بە زهرا امیری و فیلم عنکبوت مقدس تاختند. آنها نیز همانند اربابانشان تلاش کردند فیلم او را نوعی "اسلام‌ستیزی و ایرانی‌هراسی" معرفی کنند.

مدیرکل دفتر نظارت بر عرضه و نمایش فیلم سازمان سینمایی ایران در موضع‌گیری تندی تهدید کرد که «سازمان سینمایی بنابر وظیفه‌ی ذاتی خود قطعا با عوامل ایرانی این فیلم اعم از عوامل اصلی یا فرعی و کسانی که احتمالا به نوعی در تهیه و تولید آن نقشی داشته‌اند تصمیم‌گیری و برخورد خواهد نمود.»  

عوامل فیلم برادران لیلا نیز از انتقادهای صدا و سیما بی نصیب نماندند. صداوسیمای ایران به عوامل فیلم برادران لیلا تاخته و گفت جایی که بازیگران ایرانی می‌توانند در مورد مسائل کشور صحبت کنند و در مورد این‌که تحریم‌ها به مردم فشار اقتصادی وارد کرده به جای آن در مورد محدویت‌ها و مشکلات زندگی در ایران صحبت می‌کنند.

ساعتی پیش‌از انتشار بیانیه‌ی وزارت ارشاد ایران محمد خزاعی، رئیس سازمان سینمایی وزارت ارشاد به آن‌چه «ژست‌های اپوزیسیونی» در جشنواره‌ی کن خواند تاخته و خواستار مداخله‌ی شورای صیانت‌ خانه‌ی سینما درباره‌ی «حواشی حضور سینماگران ایرانی» در این جشنواره شد.

خزاعی گفت که اظهارات غیرفرهنگی و غیرسینمایی در کنفرانس‌های خبری و رسانه‌ای با انگیزه‌های سیاسی و نمایش ژست‌های اپوزیسیونی، هیچ‌گاه مشروعیت و اعتبار بین‌المللی در پی نخواهد داشت، بلکه با واکنش منفی مردم مواجه خواهد شد.

آنها در حالی از عوامل این فیلم انتظار دارند کە در مورد تحریم‌ها سخن بگویند و «از مردم حمایت کنند» کە خود شهروندان معتقدند گرانی و تورم نە بە خاطر تحریم‌ها بلکە بە دلیل ناکارآمدی مسئولین و دزدی‌ها و رانت‌های درون حاکمیت بە وجود آمدە است.

این روزها شهرهای ایران شاهد ناآرامی و اعتراضات گستردە نسبت بە فریب‌کاری‌های حاکمیت و دزدی و اختلاس است و شهروندان در داخل و خارج از ایران دادخواهی می‌کنند، بازیگرانی کە حامی حکومت هستند نیز از انتقاد شدید شهروندان بی‌نصیب نماندەاند و هنگامی کە پرویز پرستویی بە عنوان بازیگری حکومتی در آمریکا برای نمایش فیلمی حضور یافت با موجی از انتقادها مواجە شد، اما همان بازیگر حکومتی کە برای نمایش فیلمش بە «شیطان بزرگ» پناە بردە بود از سوی عوامل حکومت مورد استقبال گرم قرار گرفت! اکنون همان‌ها از بازیگران حاضر در کن انتظار دارند کە بە جای سخن گفتن از مشکلات و تبعیض سیستماتیک حاکمیت، تحریم‌ها را مورد انتقاد قرار دهند.

این یک بام و دوهوایی سال‌ها است کە درون حاکمیت ادامە دارد و خودی‌ها مورد ستایش قرار می‌گیرند و غیرخودی‌ها نفرین و بە حاشیە راندە می‌شوند، خودی‌هایی کە در جشنوارەهای جارجی جایزە کسب می‌کنند حق راەیافتن بە جشنوارەی خودی‌ها (جشنوارەی فجر) را ندارند و این واقعیتی است کە سال‌هاست همچنان ادامە دارد.