یارا احمدی

مهاباد- زنان از گذشته تاکنون با موانع بسیاری روبه‌رو بوده‌اند که آن‌ها را حتی از حقوق اولیه و انسانی خود محروم می‌کرد و زندانی به نام مردسالاری عرصه را بر کار و فعالیت زنان در جامعه تنگ نموده بود.زنان با شناخت حقوق خود توانستند جایگاه مهم و اثرگذار خود برای رسیدن به جامعه‌ای آزادتر پیدا کنند و از طریق تشویق و الگوسازی هر زن تلاشگر و مبارز،  در سایر زنان روح مبارزه تکثیر شد و اکنون اگرچه جامعه‌‌ی روژهلات از سایه‌ی مردسالاری خارج نشده، اما نسبت به چند دهه‌ی گذشته شاهد پیشرفت بسیاری در مبارزات زنان برای حقوق خود و رسیدن به موفقیت بوده‌ایم که حاصل تابوشکنی‌ها و تلاش‌های زنانه بوده است.

یکی از زنانی که در این راه توانسته است با وجود چالش‌های فراوان به موفقیت دست یابد هنرمند، مستندساز و فعال مدنی کورد اسمر علیایی است. او آگاهی و امید را رمز موفقیت زنان می‌داند. در این راستا خبرگزاری ژنها با وی مصاحبه‌ای داشته است.

 

«ما هستیم که بر آینده تأثیر می‌گذاریم در نتیجه باید برای تغییر مبارزه کنیم»

اسمر علیایی در ابتدای سخنان خود می‌گوید: از سن ١۴ سالگی فعالیت‌های خود را آغاز کردم. اولین فعالیت‌های من، فعالیت‌های مدنی در دل جامعه‌ی آن روزها و در راستای حقوق خودم، حقوق جامعه و به ویژه حقوق زنان بود. در زمینه‌های فرهنگی و هنری در ایران و خارج از ایران فعالیت کرده‌ام و در حیطه‌های هنری نقاشی، مجسمه‌سازی، مستندسازی، بازیگری تئاتر و لباس و غذای کوردی فعالیت و پژوهش داشته‌ام.

وی می‌گوید: من در جوانی به دلیل شرایط فرهنگی و شرایط خاصی که آن زمان داشتم نتوانستم در ایران به دانشگاه بروم اما آن خودسازی و زمینه‌ای که لازم بود در من و فعالیت‌هایم خود را نمایان کرده بود چون حتی فعالیت‌های مدنی دوران نوجوانیم هم بر من و بسیاری از دوستانم تاثیرگذار بود تا در راستای اهداف بزرگ و تأثیرگذار گام برداریم. بعدها به دلیل احساس نیاز در جامعه‌ی ایران و کوردستان  در نروژ دو رشته‌ی  جامعه‌شناسی و فرهنگ، مذاهب و ارتباطات جهانی را ادامه دادم و موفق به گرفتن مدرک لیسانس شدم. تجربه و علم برای جامعه‌ی ما به ویژه برای زنان بسیار مهم است. وقتی به عنوان یک زن در جامعه دچار مشکل شدم و به آن دلیل که به خودشناسی رسیده بودم به خودم گفتم که این مشکل شاید در من یک مشکل فردی باشد، اما برای تمام جامعه و تمام زنان وجود دارد و باید بر آن غلبه کنم و تا جایی که می‌توانم برای دیگران به ویژه زنان راهی برای بهتر زیستن پیدا کنم. همین دغدغه‌ها و چراهایی که دائما از خود می‌پرسیدم سبب شد در فرهنگ‌ها و جوامع آزاد جست‌وجو کنم تا بفهمم جوامعی که روزی در ظلم و ستم زندگی می‌کردند امروز چطور زنان آن جامعه توانسته‌اند زندگی بهتری برای خود به ارمغان بیاورند و دریافتم فرهنگ امروز از ما تأثیر می‌پذیرد و حقیقت نور است و ما هستیم که بر آینده تأثیر می‌گذاریم در نتیجه باید برای تغییر مبارزه کنیم.

 

«در آن روزها به دلیل تابوشکنی‌هایم با برچسب‌های بسیاری روبه‌رو شدم»

وی در مورد موانع و مشکلاتی کە با آن مواجە شدە، گفت: قانون طلاق و جدایی به ویژه در خصوص حضانت فرزند برای من بسیار سخت بود که البته فرهنگ هم در آن دخیل بود. در زمینه‌ی فعالیت‌هایم هم در جامعه در اوایل به ویژه در جوانیم و در جامعه‌ی آن روزها به دلیل تابوشکنی‌هایم با برچسب‌های بسیاری روبه‌رو شدم. من هرگز نتوانستم ناعدالتی را قبول کنم و اعتراض به ناعدالتی یا تحمل نکردن آن حتی در زندگی شخصیم خود را نشان داد. خشونت علیه زنان شاید  سی سال پیش نسبت به امروز اعتراض کمتری را به دنبال داشت و زنان را به تحمل دعوت می‌کردند اما روحیه‌ی مبارز من حتی در زندگی شخصیم هم مرا یاری داد. من در جوامع موفق وجود رقابت سالم و حمایت از هم را یکی از عوامل پیشرفت دیدم که در جامعه‌ی ما گاهی کمتر دیده می‌شود. من در برابر بسیاری از رنج‌ها مقاومت کردم و امروز حتی کسانی که زمانی مرا سرزنش می‌کردند به راه من و مبارزه‌ام برای حقوق انسانی خودم ایمان آورده‌اند.

وی در مورد نقش آگاهی در زندگی زنان کوردستان بیان کرد: زنان جامعه‌ی ما به دلیل رنجی که متحمل شده‌اند و اینکە نسبت به آن رنج آگاهی پیدا کرده‌اند، نسبت به زنان بسیاری جوامع دیگر در زمینه‌ی مبارزه علیه ظلم، زن ستیزی و مردسالاری دغدغه‌مندتر هستند و این واقعیت در رفتار و تلاش‌هایشان برای ساختن یک زندگی بهتر کاملا مشهود است. جامعه نیاز به فعالیت گروهی و جمعی ما دارد و یک نفر به تنهایی شاید نتواند بسیاری از کارها را خودش انجام دهد اما برای مثال الگوسازی از طریق فردی می‌تواند بسیار کمک کننده باشد و تمام این‌ها با علم و آگاهی بە دست می‌آید. برای تمام زنان خودباوری را به عنوان شرط اصلی برای رسیدن به اهدافشان می‌دانم و بسیار مهم است زنان نسبت به حقوق خود و جایگاهشان در جامعه آگاه باشند. علم و آگاهی و در کنار آن خودسازی برای زنان می‌تواند امیدی برای رهایی باشد.

 

«مستندهایم، دردها و رنج‌های جامعە را بازگو می‌کند»

امر علیایی اظهار کرد: بیشتر در زمینه‌های مرتبط با حقوق و کارآفرینی زنان، فرهنگ کوردی و هنر فعالیت کرده‌ام. همیشه سعی کردم وقت خود را برای یادگیری صرف کنم چون در مرحله‌ی اول به وجود خودم آرامش می‌داد. از طریق هنر توانستم بدون هیچ پشتوانه‌ای فعالیت کنم. من یک کتاب به زبان نروژی به نام «غذای کوردی اسمر» را نوشتم و چاپ کردم و در نمایشگاهی در نوروژ لباس‌های کوردی را به نمایش گذاشتم تا زمینه‌ای برای آشنایی سایر فرهنگ‌ها با فرهنگ مناطق مختلف روژهلات باشد. تاکنون چند مستند ساخته‌ام که بیشتر در آن از دردهای جامعه سخن گفته شده است برای مثال یکی از مستندهایم با نام «دوشاو» در مورد تبعیضات جنسی و ملیتی است و دو مستند هم در زمینه‌ی فرهنگی با نام «جلی کوردی ناسنامه‌ی منه» و «خواردنه‌کانی کورده‌واری» را با موضوع فرهنگ کوردی ساخته‌ام زیرا معتقدم هر جامعه‌ای برای پیدا کردن و خودشناسی باید اول فرهنگ دیرینه‌ی خود را بشناسد.

وی در ادامە گفت: در زمینه‌ی کارآفرینی برای زنان هم در داخل ایران به چندین زن که دارای مهارت ویژه‌ای بودند با اختصاص دادن مبلغ خاصی توانستم در خصوص استقلال مالی زنان کار کنم و این زنان واقعا توانستند در زندگی خود به موفقیت برسند. در راستای کمک‌رسانی به تحصیل کودکان بی بضاعت یا کم‌توان هم در داخل ایران توانستم در چند سال اخیر فعالیت داشته باشم.

 

«زنان باید با ناعدالتی و نابرابری مبارزه کنند»

وی با بیان اینکە زن بسیار قدرتمند و توانا است و زنان بسیار موفق و مبارزی داشته‌ایم، گفت: از زمان گذشتە، مادربزرگانمان دوشادوش مردان فعالیت کرده‌اند و در تاریخ نمونه‌ی آنان بسیار است و حتی در بسیاری از حیطه‌ها نقش اصلی را ایفا کرده‌اند. همیشه در مورد زنان فعال و تلاشگر قضاوت در این جامعه وجود دارد اما اشکالی ندارد که به آن‌ها حتی برچسب سرکشی بزنند  تا  اینکه اسیر باشند. برای من بسیار مهم است تا حقوق انسانی خودم را داشته باشم. زنان باید بر راه خود استوار و نترس باشند، بتوانند برای حقوق خود تلاش کنند و این وقتی امکان پذیر است که به حرف کسی گوش ندهند و به راه خود ایمان داشته باشند و راه خود را به زیباترین روش ادامه دهند. خیلی مهم است زنان حقوق خود را بشناسند و شهامت داشته باشند. هم چنین زنان فعال از راه‌های مدنی کارهای تأثیرگذار انجام دهند و به آگاهی بخشی کمک کنند. زنان باید با ناعدالتی و نابرابری مبارزه کنند. ما زنان می‌توانیم اولین یاری‌دهنده‌ی هم باشیم تا به ایمان و خودباوری برسیم تا نترس باشیم زیرا ترس همیشه با مرگ همراه است و حق نوری است که راه را برای ما روشن می‌کند و باید دنباله روی آن باشیم و خودمان باید برای رسیدن به آن قدم برداریم. زنان باید سعی کنند احساسی برخورد نکنند و برای کسی زندگی نکنند. با ناعدالتی مبارزه کنند و در راه انسانیت گام بردارند و مطمئن باشند در جامعه همیشه کسانی هستند که از آن‌ها پشتیبانی کنند.