تخریب‌های محیط زیستی در وادی زاپ حیات وحش را تهدید می‌کند
در جولمرگ تعداد معادن شن و ماسه روزبه‌روز در حال افزایش می‌باشد. خطرات بسیاری حیات وحش این منطقه را تهدید می‌کند و معادنی که تحت حفاظت ارتش هستند منجر بە آلودگی آب‌های وادی زاپ شده‌اند.
مدینە مامداوغلو
جولمرگ - ترکیە با وجود تخریب‌های زیست محیطی رخ داده و تشدید بحران اقلیمی، همچنان مناطق طبیعی خود را در اختیار سرمایه‌داران قرار می‌دهد. سیاست نسل‌کشی زیست محیطی در کوردستان در حال افزایش است. سدسازی‌ها و معادن شن و ماسه این منطقه را روزبه‌روز غیرقابل سکونت‌تر می‌کنند. با اتخاذ سیاست نسل‌کشی زیست محیطی، ادامە حیات جانداران در این مناطق تقریبا غیر ممکن شده و فعالیت‌هایی مثل کشاورزی و دامداری هم امکانپذیر نیست.
جولمرگ یکی از شهرهایی است که از این سیاست نسل‌کشی زیست محیطی بیشترین تاثیر را پذیرفتە است. در این شهر که با کوه‌ها، یخچال طبیعی، ییلاق‌ها و آب‌های زیرزمینی‌اش شناخته شده، تعداد معادن روزبه‌روز افزایش پیدا می‌کند و این امر زندگی جانداران را به شدت تهدید می‌کند. به ویژه معادن شن و ماسه در دره زاپ باعث آلودگی آب و تهدید حیات وحش شده‌اند. همچنین نیروگاه حرارتی ساخته شده در دامنە کوه سومبول زندگی هزاران نفر را تحت تاثیر قرار داده است.
دره زاپ محل زیست گونه‌های بومی بسیاری از موجودات زنده است. این دره از نقطه تلاقی مرز شهرهای جولمرگ گور و آلباک وان شروع شده و حدود صد و پنجاە کیلومتر طول دارد و تا مرز عراق ادامه می‌یابد. رودخانه زاپ از میان کوه‌های انتهایی جنوب شرقی رشته کوه توروس جریان دارد و دره‌هایی باریک و عمیق ایجاد کرده است. رودخانه زاپ یکی از سریعترین رودها نیز به شمار می‌رود.
دره زاپ زیستگاه سی گونه گیاهی است که پانزدە گونه آن بومی این منطقه می‌باشند. تنها محل شناخته شده رویش گیاه گالیوم زابنسه همین دره است. همچنین این دره، منطقه تولیدمثل و مهاجرت پرندگان شکاری همچون کرکس ریشدار و کرکس کوچک است کە در صخره‌های عمودی این دره زندگی می‌کنند.
با افزایش تعداد معادن شن و ماسه در دره زاب، آب‌های جاری، آلوده می‌شود
تعداد زیادی روستا در این دره واقع شده‌اند. در این دره که چندین معدن شن و ماسه در آن فعالند، هیچ اقدام حفاظت از محیط زیست انجام نمی‌شود. به دلیل عدم اقدامات لازم، آب جاری رودخانه آلوده شده و آب‌های زیرزمینی نیز به شدت کاهش یافته‌اند. روستاییان از آب آلوده کمتر استفاده می‌کنند و دبی دره نیز به طور فزایندهای در حال کاهش است. علاوه بر معادن، انفجارهای ناشی از عملیات نظامی در منطقه نیز باعث کاهش آب‌های زیرزمینی شده است.
چیلم آیدن، عضو انجمن اکولوژی می‌گوید سیاست‌های اعمال شده باعث خواهد شد در آینده این منطقه غیرقابل سکونت شود. او معتقد است که این منطقه نه تنها در اختیار سرمایه‌داران ترکیه بلکه در اختیار سرمایه‌داران خارجی نیز قرار گرفته است.
چیلم آیدن در مورد معادن شن و ماسه موجود در منطقه اعلام می‌کند: همانند بسیاری از معادن شن و ماسه در سراسر جهان، معادن احداث شده در شهرستان حکاری نیز بر روی منابع آب و در جنگل‌ها ایجاد شده‌اند. این امر علاوه بر تهدید رودخانه‌ها، تعادل اکوسیستم منطقه را نیز بر هم زده و آثار منفی به جا می‌گذارد. به عنوان مثال، ده‌ها معدن شن و ماسه در امتداد رودخانه‌های پسن و پسوسین در منطقه درهچیک واقع شده است. برخی از این معادن برای سودآوری شرکت‌های خصوصی و برخی دیگر برای ساخت پادگان‌های نظامی احداث شده‌اند. این معادن نه تنها منابع آب آشامیدنی را آلوده می‌کنند، بلکه موجب نابودی انواع گونه‌های جانوری آبزی نیز می‌شوند و آسیب‌های جبران‌ناپذیری به اکوسیستم وارد می‌آورند. اکثر این معادن بدون نظارت فعالیت می‌کنند و با ایجاد گودال در رودخانه، باعث تغییر مسیر آب و ایجاد گرداب می‌شوند که منجر به مرگ و میر بومیان شده است. همچنین کشاورزی منطقه را تحت تاثیر قرار داده و محصولات و خاک را آلوده می‌کنند. جریان رودخانه‌ها گل‌آلود شده و آلودگی آب‌های آشامیدنی، مردم را از منابع آبی طبیعی دور کرده است.
چیلک آیدن ضمن اعلام اینکه معادن شهر بدون اخذ مجوز زیست‌محیطی و به صورت کنترل نشدە فعالیت می‌کنند، گفت در این شهر بیش از ده شرکت معدنی فعالیت دارند. او با اشاره به غنی بودن کوه‌ها از نظر سرب و روی، تصریح کرد علاوه بر ترکیه، کشورهایی همچون چین و ایران نیز فعالیت‌های معدنی خود را در این منطقه آغاز کرده‌اند و کوه‌ها و دره‌های این منطقه غارت شده‌اند.
«معادن منطقە را خالی از سکنە خواهند کرد»
چیلم آیدن با تأکید بر اینکه بی‌نظارتی منجر به مهاجرت‌های گسترده‌ای خواهد شد، خواستار رسیدگی به آلودگی دره زاپ شد. او در پایان گفت: مردم ساکن در این شهر که از همه سو با معادن شن و ماسه احاطه شده‌اند، در معرض خطرات جدی قرار دارند. آب جاری رودخانه همیشه گل‌آلود بودە و آب‌های طبیعی کوهستان نیز از آلوده شده‌اند. اگر این روند ادامه یابد، در این شهر پرآب، مردم ناچار خواهند بود آب آشامیدنی خود را از فروشگاه‌ها تهیه کنند. زمین‌های کشاورزی نابود می‌شوند و خاک آلوده می‌گردد. آینده‌ای مبتنی بر مصرف‌گرایی و وابسته به بیرون در انتظار مردم است. مراتع یا آلوده یا نابود می‌شوند و حیوانات مجبور به مهاجرت زودهنگام هستند. اثرات گرمایش جهانی نیز آشکار شده است. بسیاری از گونه‌های گیاهی و جانوری بومی توانایی مقابله با این آلودگی را ندارند و در معرض انقراض قرار دارند. اگر تعداد معادن افزایش یابد، بسیاری از روستاها تحت عنوان تملک اجباری، تخلیه شده و مردم مجبور به مهاجرت به مناطق دیگر می‌شوند. زیرا متأسفانه در مرکز جولمرگ امکانات لازم برای امرار معاش و ادامه زندگی برای آنها وجود ندارد.