روژین قادری

سردشت- در جوامع امروزی، یکی از بزرگترین مسائل محیط زیست، ناشی از تولید و رهاسازی بی‌رویه زباله‌های انسانی است. شهرداری‌ها و صنایع بیشتر زباله‌های خود را در مراکز دفن زباله رها می‌کنند و به این ترتیب، کوه‌هایی از زباله در طبیعت شکل می‌گیرند. در این گزارش، تأثیرات منفی این رفتار برای محیط زیست و حیات وحش بررسی می‌شود.

یکی از چالش‌های عمده در مدیریت زباله‌های شهری در ایران، عدم وجود مراکز بازیافت موثر و کمبود اراده برای سرمایه گذاری در این زمینه است. در بسیاری از کشورها، از جمله کشورهای توسعه یافته مانند ژاپن، آلمان و ...، اهمیت استفاده از منابع موجود در زباله‌ها به‌عنوان یک منبع باارزش و سرمایه مورد توجه قرار گرفته است. به عبارت دیگر، بازیافت زباله‌ها می‌تواند به حفظ محیط زیست، کاهش آلودگی و همچنین ارزش‌افزایی در اقتصاد کشور کمک کند.

با افسانه(استم مستعار) کارشناس و فعال محیط زیست در رابطه با تاثیرات منفی رهاسازی زباله در طبیعت گفتگو کردیم.

 

-چگونه زباله های رهاسازی شده توسط انسان بر روی حیات وحش و طبیعت تأثیر می گذارد؟

رهاسازی زباله‌ها فقط باعث تبدیل شدن آنها به کوه‌های زباله نمی‌شود، بلکه عوارض دیگری برای محیط زیست نیز دارد. زباله های رهاسازی شده توسط انسان باعث آلودگی و تغییراتی در محیط زیست می شوند که می تواند تأثیرات منفی برای حیات وحش و طبیعت داشته باشد. در زمینه حیات وحش، زباله‌هایی که به صورت بی رویه در طبیعت رها می‌شوند، ممکن است برای جانوران خطرناک باشند. برای مثال، حیوانات می‌توانند به طور ناخواسته به مواد شیمیایی موجود در زباله‌ها برخورد کنند که ممکن است باعث مسمومیت، بیماری، کاهش تعداد جمعیت و یا حتی انقراض آنها شود. همچنین، زباله‌هایی که به طور مستقیم در محل زندگی حیوانات رها می‌شوند، می‌توانند منابع غذایی آنها را تغییر دهند و باعث کاهش تعداد جمعیت آنها شوند. در زمینەی تأثیرات زیست محیطی، رهاسازی زباله‌ها می‌تواند باعث آلودگی هوا، آب و خاک شود. زباله‌هایی که در محیط زیست رها می‌شوند، ممکن است باعث تولید گاز‌های گلخانه‌ای شوند. همچنین، زباله‌هایی که در محیط زیست رها می‌شوند، می‌توانند باعث تخریب زیستگاه‌های طبیعی شوند و به کاهش تنوع زیستی و تخریب تعداد زیادی از گونه‌های گیاهی و جانوری منجر شوند. به علاوه، رهاسازی زباله‌ها به عنوان یکی از عوامل اصلی آلودگی زیستی محسوب می‌شود که می‌تواند باعث بروز بیماری‌ها و مشکلات سلامتی برای مثال، رهاسازی زباله‌های پلاستیکی می‌تواند باعث آلودگی دریا شود، که می‌تواند به طور مستقیم تأثیر منفی بر روی جانوران دریایی و زیستگاه آنها داشته باشد. در کل، رهاسازی زباله‌ها تأثیرات منفی برای حیات وحش و طبیعت دارد و باید به دنبال راهکارهایی باشیم تا بهبودی و پیشگیری از این مشکلات صورت پذیرد.

 

-آیا انواع خاصی از زباله‌ها، مانند پلاستیک و مواد شیمیایی برای حیات وحش و محیط زیست بیشترین خطر را دارند؟

بله، برخی از انواع زباله‌ها، به خصوص پلاستیک و مواد شیمیایی، برای حیات وحش و محیط زیست بسیار خطرناک هستند. پلاستیک به دلیل مقاومت خود، برای سال‌ها در طبیعت باقی می‌ماند و تجزیه و تحلیل آن در زمین یا آب‌ها به دشواری انجام می‌شود. این باعث ایجاد مشکلاتی مانند گرفتار شدن حیوانات در قفس‌های پلاستیکی، اختلال در اکوسیستم‌ها و در نهایت به تلف شدن حیات وحش و نابودی محیط زیست منجر می‌شود. همچنین مواد شیمیایی موجود در برخی زباله‌ها می‌تواند به آب و خاک نفوذ کرده و به آلودگی منابع آبی و خاکی منجر شود که در نتیجه باعث خطر جدی برای حیات وحش و انسان‌ها می‌شود. بنابراین، از دور ریزی پلاستیکی و هرگونه زباله‌های شیمیایی باید خودداری کرد و سعی شود از جمله کاربردهای پایدارتر برای پلاستیک و مواد شیمیایی استفاده شود.

 

-تاثیر زباله ها بر شدت و گسترش آتش سوزی در جنگل ها چگونه است؟

زباله‌ها می‌توانند یکی از عوامل اصلی آتش‌سوزی در جنگل باشند. وقتی زباله‌ها در مناطق جنگلی جمع می‌شوند، احتمال اشتعال آن‌ها افزایش می‌یابد. زباله‌ها می‌توانند آتش را به سمت بیشتری از منطقه هدایت کنند و در نتیجه باعث افزایش شدت و گسترش آتش سوزی شوند. علاوه بر این، زباله‌هایی مانند پلاستیک می‌توانند پس از سوختن، آلاینده‌هایی به هوا منتشر کنند که برای سلامتی انسان‌ها و حیات وحش مضر هستند. بنابراین، کاهش تولید و رهایی زباله‌ها در مناطق جنگلی و جمع آوری و دفن صحیح آنها می‌تواند به کاهش شدت و گسترش آتش سوزی و حفاظت از محیط زیست و حیات وحش کمک کند.

 

-چگونه میکروپلاستیک‌هایی که ناشی از رهاسازی زباله ها در طبیعت هستند می‌توانند به حیات وحش و محیط زیست آسیب بزنند؟

میکروپلاستیک‌ها به ذرات بسیار کوچکی گفته می‌شوند که از پلاستیک‌های بزرگتر درست شده‌اند و اندازه آن‌ها کمتر از ۵ میکرون است. این ذرات به دلیل اندازه کوچکشان می‌توانند به راحتی در محیط زیست جذب شوند و برای حیات وحش و محیط زیست خطر ساز باشند. حیوانات می‌توانند این ذرات را به عنوان غذا در نظر بگیرند و با مصرف آن‌ها باعث آسیب به سیستم گوارشی، ایجاد التهاب و کاهش عملکرد گوارشی شوند. علاوه بر این، با جذب میکروپلاستیک‌ها از طریق غشاهای سلولی، مواد شیمیایی مضری می‌توانند وارد سیستم بدنی حیوانات شوند و با ایجاد اثرات زیست محیطی، مخصوصاً در صورت تجمع آن‌ها در بدن حیوانات، برای حیات وحش و محیط زیست خطر ساز باشند. به علاوه، این ذرات می‌توانند به عنوان انتقال دهنده برای باکتری‌ها و ویروس‌ها عمل کنند و باعث انتقال ویروس‌ها به حیوانات و در نتیجه ایجاد بیماری‌ها شوند. بنابراین، رهاسازی زباله‌ها و به دنبال آن ایجاد میکروپلاستیک‌ها در طبیعت، می‌تواند برای حیات وحش و محیط زیست به شدت آسیب زننده باشد.

-چه راهکارهایی برای کاهش تولید زباله ها و یا بازیابی آنها وجود دارد؟

برای کاهش تولید زباله‌ها و بازیابی آن‌ها می‌توان راهکارهایی را اجرا کرد از جمله:

-کاهش مصرف: با کاهش مصرف مواد غذایی، کاغذ، پلاستیک و غیره می‌توان به تولید کمتر زباله و در نتیجه کاهش تلفات محیط زیست کمک کرد.

-بازیافت: بازیابی مواد قابل بازیافت از زباله‌ها می‌تواند کمک بسیاری به کاهش حجم زباله‌ها و محافظت از محیط زیست کند.

-جداسازی زباله‌ها: با جداسازی زباله‌های قابل بازیافت از زباله‌های خانگی و صنعتی، می‌توان بستر مناسبی برای بازیافت و احیای مجدد مواد فراهم کرد.

-کمپوست سازی: تبدیل زباله‌های خانگی به کود گیاهی می‌تواند باعث کاهش تولید زباله‌ها و در نتیجه کاهش تلفات محیط زیست شود.

 -استفاده از مواد قابل بازیافت: استفاده از مواد قابل بازیافت در صنایع و مصارف روزمره، باعث کاهش تولید زباله‌ها و حفاظت از محیط زیست می‌شود.

-بازگرداندن به ماهیت: برخی از زباله‌ها مانند غذاهای گرفته شده از طبیعت، برای بازگرداندن به ماهیت و استفاده در چرخه طبیعی می‌تواند مفید باشد.

-کاهش مصرف انرژی: با کاهش مصرف انرژی و استفاده از منابع انرژی پایدار، می‌توان به کاهش تولید زباله و حفاظت از محیط زیست کمک کرد.