مرکز خبر- ۵ ژوئن بە عنوان روز جهانی محیط زیست توسط، سازمان ملل برای افزایش آگاهی مردم برای نگهداری محیط زیست و تحریک سیاستمداران بە گرفتن تصمیماتی برای رویارویی با تخریب محیط زیست و گونەهای زیستی جانوری انتخاب شدە است. 

 تاریخچه روز جهانی محیط زیست به سال ١٩٧٢ بر می‌گردد. در آن سال برای اولین بار، سازمان ملل متحد کنفرانسی را با موضوع انسان و محیط زیست در شهر استکهلم سوئد برگزار کرد. همزمان با برپایی این کنفرانس مجمع عمومی سازمان ملل قطعنامه‌ای را تصویب کرد که منجر به تشکیل UNEP (برنامه‌ی محیط زیست سازمان ملل) شد و هر سال UNEP در سراسر جهان مراسم ویژه‌ای را به مناسبت این روز برگزار می‌نماید.

هدف از برگزاری چنین مراسمی جلب توجە عمومی به مسائلی است که محیط زیست را آلوده می‌سازد. هر سال نیز یکی از مسایلی که شدیدا محیط زیست را تهدید می‌کند به عنوان موضوع این روز انتخاب می‌شود. علاوەبر تهدیدات جدی در نتیجەی فعالیت‌های انسانی جنگ نیز از دیگر مواردی است کە محیط زیست را تحت تاثیر قرار دادە و کارشناسان سازمان ملل بر ضرورت پایان جنگ‌ها تاکید می‌کنند.

آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد در پیام خود به مناسبت روز جهانی محیط زیست، با اشارە بە اینکه «این سیاره تنها خانەی ماست»، هشدار داد که «سیستم‌های طبیعی زمین قادر به همگام شدن با خواستەهای ما نیستند.»

وی همچنین تاکید کرد: «حفاظت از سلامت جو سیاره، حفاظت از غنا و تنوع حیات روی زمین، اکوسیستم‌ها و منابع محدود آن بسیار مهم است، اما ما در انجام این کارها ناکام هستیم.»

او هشدار داد که «ما بیش از حد از سیارەی خود می‌خواهیم تا سبک زندگی ناپایدار را حفظ کند و این نه تنها زمین بلکه خود ما را نیز در معرض آسیب قرار می‌دهد.»

 

اکوسیستم‌های در معرض تهدید

بە گفتەی دبیرکل سازمان ملل، محیط زیست سالم برای همه مردم و برای دستیابی به تمام ١٧ هدف توسعه پایدار شامل غذا، آب سالم و دارو ضروری است. محیط زیست سالم آب و هوا را تنظیم و از حوادث شدید اقلیمی پیشگیری می‌کند.

آنتونیو گوترش همچنین تاکید کرد که ضروری است طبیعت را عاقلانه مدیریت کنیم و استفادەی منصفانه از خدمات آن را به ویژه برای آسیب‌پذیرترین افراد و جوامع تضمین کنیم.

بیش از ٣ میلیارد نفر در حال حاضر تحت تأثیر اکوسیستم‌های تخریب شده قرار دارند و آلودگی‌های ایجاد شدە عامل حدود ٩ میلیون مرگ زودرس در سال است. به گفتەی دبیرکل سازمان ملل، بیش از یک میلیون گونەی گیاهی و جانوری در معرض خطر انقراض قرار دارند که بسیاری از آنها طی چند دهه منقرض خواهند شد.

همچنین براساس آنچە سازمان ملل اعلام کردە است: «نزدیک به نیمی از بشریت در حال حاضر در منطقەی خطرناک آب و هوایی قرار دارند - احتمال مرگ ناشی از تأثیرات آب و هوایی، مانند گرمای شدید، سیل و خشکسالی، ١۵ برابر بیشتر است. با نسبت ۵٠:۵٠، در پنج سال آینده میانگین دمای جهانی سالانه احتمالاً از حد ١.۵ درجه سانتیگراد تعیین شده توسط توافقنامەی پاریس فراتر خواهد رفت. سالانه بیش از ٢٠٠ میلیون نفر ممکن است به دلیل اختلالات آب و هوایی تا سال ٢٠۵٠ مجبور به مهاجرت از مناطق شوند».

 

«زنگ خطر به صدا در می‌آید»

آنتونیو گوترش با اشارە بە اینکە ۵٠ سال پیش رهبران جهان برای حفاظت از زمین گردهم آمدند گفت: اما امروز « تا رسیدن به هدفمان فاصله زیادی داریم. زنگ‌های خطر را دیگر نمی‌توان نادیده گرفت و بلندتر و بلندتر می‌شود.»

وی افزود: نشست اخیر محیط زیست استکهلم تاکید کرد که همەی ١٧ هدف توسعەی پایدار به یک سیارەی سالم نیاز دارند. همه‌ی ما باید مسئولیت‌های خود را برای جلوگیری از فاجعەای که سه بحران تغییرات آب و هوایی، آلودگی و از دست دادن تنوع زیستی بر سر ما آوردەاند، بپذیریم.

«دولت‌ها باید با اتخاذ تصمیم‌های سیاستی که پیشرفت پایدار را تشویق می‌کنند، اقدامات اقلیمی و حفاظت از محیط‌زیست را فوری در اولویت کار قرار دهند.»

 

تسریع کار در زمینه انرژی‌های تجدیدپذیر

دبیرکل سازمان ملل پنج توصیەی عملی را برای افزایش قابل توجه سرعت پذیرش انرژی‌های تجدیدپذیر، از جمله در دسترس قرار دادن فناوری‌های انرژی تجدیدپذیر و مواد خام برای همه، کاهش پیچیدگی اداری، تغییر جهت یارانەها و سه برابر کردن زمان سرمایەگذاری پیشنهاد کرده است.

«کسب و کارها باید پایداری را در هستەی تصمیم‌گیری خود، به خاطر بشریت و در نهایت به نفع خود قرار دهند. سلامت سیاره تقریباً ستون فقرات هر بخش روی زمین است.»

وی همچنین خواستار توانمندسازی و مشارکت زنان در تصمیم‌گیری در همه‌ی سطوح شد، زیرا زنان می‌توانند نقش مهمی در ایجاد تغییر داشته باشند. او همچنین خواستار احترام و استفاده از دانش بومی و سنتی برای کمک به حفاظت از اکوسیستم‌های شکننده شد.

 

ادامەی تلاش‌ها برای دستیابی بە موفقیت

دبیرکل سازمان ملل متحد خاطرنشان کرد: «تاریخ نشان داده است هنگامی کە با هم کار کنیم و کرەی زمین را در اولویت قرار دهیم، می‌توانیم بە اهدافمان دست یابیم.» وی افزود: «در دهەی ١٩٨٠، زمانی که دانشمندان درباره‌ی وجود یک سوراخ مرگبار به اندازه‌ی یک قاره در لایه‌ی اوزون هشدار دادند. همه‌ی کشورها به پروتکل مونترال برای حذف تدریجی مواد شیمیایی که لایه‌ی اوزون را تخریب می‌کنند، پایبند بودند.»

«امسال و سال آینده، فرصت‌های بیشتری از مذاکرات بر سر چارچوب جدید تنوع زیستی جهانی برای معکوس کردن از دست دادن طبیعت بە دلیل آلودگی پلاستیکی تا سال ٢٠٣٠، تا معاهدەای برای رسیدگی به آن برای جامعه‌ی جهانی وجود خواهد داشت تا اثربخشی چند جانبه‌گرایی را در رسیدگی به بحران‌های زیست‌محیطی در هم تنیدە نشان دهد».

وی همچنین بر تعهد سازمان ملل متحد به رهبری تلاش‌های مشترک جهانی تاکید کرد، «زیرا تنها راه پیش روی کار هماهنگ با طبیعت است نە کار خلاف جهت آن».

اینگر آندرسن، مدیر اجرایی برنامەی محیط زیست سازمان ملل متحد نیز با اشارە بە تاریخ روز جهانی محیط زیست گفت: «ما باید با هم کار کنیم تا از هوا، زمین و آبی محافظت کنیم. همه‌ی ما به هم وابسته هستیم.»

«امروز که ما به حال و آینده‌ای مملو از امواج گرما، خشکسالی، سیل، آتش‌سوزی، بیماری همه‌گیر، هوای آلوده و اقیانوس‌های پر از پلاستیک نگاه می‌کنیم، اقدامات ما بیش از هر زمان دیگری مهم است و ما اکنون بر خلاف عقربەهای ساعت می‌چرخیم.»

 

پیامدهای جنگ بر محیط زیست

در همین حال، دیوید بوید، گزارشگر ویژەی سازمان ملل در امور حقوق بشر و محیط زیست، هشدار داد که درگیری‌ها باعث تشدید تخریب محیط زیست و نقض حقوق می‌شود.

وی گفت: «صلح پیش نیاز توسعەی پایدار و برخورداری کامل از حقوق بشر از جمله حق داشتن محیطی پاک، سالم و پایدار است». بە گفتەی او مقدار زیادی انرژی در درگیری‌ها هدر می‌رود کە نتایج آن تولید وانتشار گستردەی گازهای گلخانەای محل آب و هوا، افزایش آلودگی هوا، آب و خاک و تخریب طبیعت است.

کارشناس مستقل منصوب شده از سوی سازمان ملل بر پیامدهای زیست محیطی تهاجم روسیه به اوکراین و پیامدهای آن بر حقوق، از جمله حق زندگی در محیطی پاک، سالم و پایدار تاکید کرد و گفت که ترمیم این آسیب سال‌ها طول خواهد کشید.

وی با اشاره به اینکه پیشنهادهای چند میلیارد دلاری بازسازی و مرمت پس از جنگ نیز بر فشارهای زیست محیطی کە جهان با آن روبروست خواهد افزود گفت: «در نتیجه‌ی جنگ در اوکراین بسیاری از کشورها برنامەهایی را برای گسترش استخراج نفت، گاز و زغال سنگ اعلام کردەاند».

بە گفتەی وی تخریب هزاران ساختمان و زیرساخت‌های اساسی میلیون‌ها نفر را بدون آب آشامیدنی سالم کە یکی دیگر از حقوق اساسی است –باقی می‌گذارد.

در حالی که جهان با اختلالات آب و هوایی، فروپاشی تنوع زیستی و آلودگی دست و پنجه نرم می‌کند، این کارشناس سازمان ملل بر ضرورت پایان دادن به جنگ‌ها، تضمین صلح و آغاز فرآیندهای بازیابی در اسرع وقت تاکید کرد.