مدینه مامداوغلو

رحا - کلیسای ارامنه مقبره مقدس در منطقه گرمورش در منطقه هلیلیه اورفا که گفته می‌شود در قرن نوزدهم ساخته شده است. این کلیسای تاریخی متعلق به ارامنه است، کسانی که آن را می بینند معماری و ساختار مخفی آن را تحسین می‌کنند، اما آسیب‌هایی که به مرور زمان به کلیسا وارد شده است، باعث آزار مردم می‌شود. این کلیسا که روند تخریب آن پس از نسل‌کشی ارامنه در سال ۱۹۱۵ آغاز شد، اکنون به هدف شکارچیان گنج تبدیل شده است. این کلیسا که حکاکی‌های سنگی و کتیبه‌های تاریخی بر روی دیوارهای خود دارد، همزمان حفره‌های زیادی که شکارچیان گنج حفر کرده‌اند، قابل مشاهده است.

 

وعده‌های آن پوشالی از آب درآمد

این محله که توسط ارامنه به عنوان "گرمورچ" و کوردها به عنوان "گرموش" تعریف شده بود، بعدها به "داگَتگی" تغییر یافت، زمانی به عنوان بزرگترین روستای شهر شناخته می‌شد. این کلیسا که در حال حاضر وظیفه نگهبانی دارد، در ۲۳ اکتبر ۲۰۱۱ به پیشنهاد وزارت فرهنگ و گردشگری توسط شورای وزیران به عنوان "مرکز توسعه‌ی گردشگری" اعلام شد. دو سال پیش، پروژه‌ای که توسط دفتر فرماندار هلیلیه برای بازسازی کلیسا تهیه شده بود، در برنامه‌ی حمایت مالی آژانس توسعه کاراکاداگ گنجانده شد. علیرغم گذشت چندین سال از تصمیمی که برای مرمت گرفته شد، اما بازدیدکنندگانی که به کلیسا می‌روند شاهد هستند که هیچ کاری برای حفظ و مرمت‌ انجام نشده است.

 

ساختار قدیمی آن، افراد بازدید‌کننده را به سال‌های قبل باز می‌گرداند

در بالای کلیسای دوطبقه و سه ساختمان که شبیه گنبد هستند، دو ساختمان در کنار هم و یکی جدا از دیگری قرار دارند. این کلیسا که دارای دو عبادتگاه است، دارای ۶ ستون است که با وجود گذشت زمان، استحکامش توجه را به خود جلب می‌کنند. پنجره‌های گنبد طلاکاری شده در بالای کلیسا که علامت صلیب و دیوارها هنوز به وضوح قابل مشاهده است، حاوی آثاری از معماری معاصر است. اتاق‌های کلیسا که دو مسیر به طبقه‌ی دوم دارند، با ساختمان قدیمی‌اش می‌توانند دیدنی باشند. به استثنای طبقه‌ی دوم، تمام جزئیات کلیسا که شامل پله‌های شیروانی منتهی به طبقه‌ی آخر است، در برابر تخریبی که در طول تاریخ رخ داده است، مقاومت می‌کند.

 

تخریب کلیسا پس از سال ۱۹۱۵ آغاز شد

در قرن بیست و یکم، مقبره‌های این روستای تاریخی توسط جویندگان گنج حفاری شده، مدارس آنها تخریب شده و بقایای دیگر ویران شده است. تنها بقایای صومعه‌های اطراف روستا عبارتند از Surp Hovhannes، Surp Tadeos، Surp Hagop و Surp Minas باقی مانده است. این روستای تاریخی با ویرانه‌های یک صومعه، مدرسه و قبرستان کلیسای نابغه باقی مانده است که با چهار دیواری خود هنوز در برابر غارت ایستاده است. این کلیسا که توسط هاگوپ آردویسیان در سال ۱۸۸۱ بازسازی شد، تا سال ۱۹۱۵ به عنوان عبادتگاه ارامنه ارتدوکس مورد استفاده قرار می‌گرفت. کلیسا که بعداً محل تخریب و غارت شد، در این مدت آسیب زیادی دید. جویندگان گنج که کلیسا را تبدیل به محل سکونت خود کرده، ۶ سوراخ به عمق ۳ متر زیر ستون‌های کلیسا حفر کردند. ادعا می‌شود که این کلیسا که قبلاً به عنوان محل نگهداری گاو توسط روستاییان استفاده می‌شد، در ژانویه بازسازی می‌شود. اما به نظر می‌رسد که هیچ تحقیق و آمادگی برای مرمت در اطراف کلیسا وجود ندارد، این نیز سؤالات زیادی را در ذهن ایجاد می‌کند.