زنان دانشگاهی و صنایع دستی؛ تلفیق تحصیلات و هنر برای گریز از بیکاری
در تونس، اجماع عمومی بر سر رشد مستمر و افزایش نرخ بیکاری میان جوانان دانشگاهی وجود دارد، مسئله‌ای که بسیاری از این فارغ‌التحصیلان را به سمت اشتغال در مشاغلی سوق داده است که به آنها در دستیابی به خودکفایی مالی کمک می‌کند.
نزیهه بوسعیدی
تونس- فارغ‌التحصیلان دانشگاه‌های تونسی در مواجهه با چالش بیکاری، به جستجوی فرصت‌های شغلی در حوزه‌هایی پرداخته‌اند که با تخصص‌های دانشگاهی آنها مغایرت دارد. این تغییر مسیر شغلی، ناشی از تلاش آنها برای کسب خودکفایی و ثابت کردن قابلیت‌های خود در بازار کار، صرف‌نظر از موضوع تحصیلاتشان است.
در پاسخ به نیازهای نامطابق با بازار کار، فارغ‌التحصیلان دانشگاه‌های تونس از رشته‌های متنوع به سمت ارزش‌آفرینی محصولات کشاورزی روی آورده‌اند، تا به صورت صنعتگرانی توانمند در بازاریابی داخلی و بین‌المللی مطرح شوند. این تغییر مسیر در یک کارگاه توسعه محلی که با هدف ادغام زنان در زندگی اجتماعی و اقتصادی و تحت نظارت مرکز «کوثر» در تاریخ ١٨ آوریل برگزار شد، مطرح گردید.
در این رویداد، حلیمه شیحاوی، فارغ‌التحصیل رشته طراحی و هنر دکوراسیون از شهر توزر که ١۵ سال پیش فارغ‌التحصیل شده بود، به عنوان یکی از شرکت‌کنندگان اصلی حضور داشت. وی بیان داشت: «پس از پایان تحصیلات، ایده راه‌اندازی کسب‌وکار خصوصی را دنبال کردم و پس از دریافت آموزش‌های لازم و مشارکت در فعالیت‌های مختلف، تصمیم گرفتم به جای نشستن و انتظار برای یافتن شغل، خودم کسب‌وکاری را راه‌اندازی کنم.»
وی افزود: «در سال ۲۰۱۴، پروژه‌ای برای ارزش‌آفرینی محصولات خرما را آغاز کردم، محصولی که منطقه ما به آن شهرت دارد. در نظر داشتم تا از بقایای درخت خرما، که معمولاً در ساخت صندلی و دیگر موارد به کار می‌رود، استفاده کنم و از این طریق کاربرد جدیدی به این مواد ببخشم. با این هدف، پروژه‌ای را برای تولید صنایع دستی، لوازم آشپزخانه، جاکلیدی و محصولات دیگر از بقایای خرما تعریف کردم.»
او بیان کرد: «درخت خرما فواید بسیاری دارد و قابلیت استفاده از هر بخشی از آن وجود دارد. هدفم این بود که در راستای اقتصاد سبز و چرخشی قرار بگیرم و از بقایای باقی‌مانده از تولیدات خرما، بویژه بقایای حاصل از تولید سبدها که مقدار زیادی از مواد بازیافتی را شامل می‌شوند، برای ساخت اشیاء زیبا و کاربردی استفاده کنم».
او تاکید کرد که آموزش‌هایی که از انجمن‌های مختلف مانند انجمن زنان واحه، مرکز کوثر و آژانس همکاری آلمان دریافت کرده، به وی امکان داده است تا مهارت‌های خود را در این حرفه توسعه دهد. در ابتدا از ابزارهای ساده استفاده می‌کرد، اما پیش‌بینی می‌شود که در آینده مرکز کوثر تجهیزات پیشرفته‌تری را برای ارتقاء کسب‌وکارش در اختیار او قرار دهد. وی همچنین کارگاه کوچکی راه‌اندازی کرده و در مراحل اولیه از خدمات دو نیروی جوان که قراردادهای کاری آنها تحت برنامه‌های ابتکاری است، بهره‌مند شده است. او ابراز امیدواری کرد که در آینده در نمایشگاه‌های ملی و بین‌المللی شرکت کند تا آثار خود را به نمایش بگذارد.
او در خصوص پیامی که به فارغ‌التحصیلان دانشگاهی که سال‌ها از بیکاری رنج می‌برند و در انتظار کار هستند، می‌گوید: «شغل دیگر آرزو نیست، بلکه تحصیلات و مدرک علمی به مثابه یک سلاح است؛ اما نباید تنها به آن متکی بود یا فعالیت شغلی را محدود به این مدارک کرد، به‌ویژه در شرایط اقتصادی نامطلوب کنونی. تحصیلات برای اثبات وجود می‌باشد و کار در هر زمینه‌ای نیز اثبات توانایی‌ها و رسیدن به استقلال مالی است. علاوه بر این، فعالیت‌های صنعتگری می‌توانند به عنوان منبع درآمد برای سایر افراد نیز عمل کنند.»
منیه البادی از منطقه الرقاب، که تحصیلات دانشگاهی خود را در رشته تجارت بین‌الملل و اقتصاد غیرمادی در سال ۲۰۰۹ به پایان رسانده است، اظهار داشت: «در دوران تحصیل، آرزوی کار در بانک یا تدریس در دانشگاه را داشتم. هرگز فکر نمی‌کردم به تولید محصولات کشاورزی روی آورم، اما شرایط بیکاری مرا به این سمت سوق داد. در نتیجه، تصمیم گرفتم به این وضعیت تن ندهم و آموزش‌های تکمیلی در حوزه‌های دیگر را دنبال کردم. پس از مشاهده پیشنهاد آموزشی از انجمن «نبض الحیاة» که بر خشک کردن محصولات کشاورزی منطقه‌ام تمرکز داشت، در این برنامه شرکت کردم».
او با توضیح اینکه این مسیر چالش‌برانگیز بوده است، ذکر کرد که به عنوان مادری که همسرش در خارج از کشور مشغول به کار است و دو فرزند نیز دارد، این تجربه دشوار بوده است. طی دوره‌های آموزشی، فرزندان خود را در مدرسه گذاشته و به شهر سیدی بوزید سفر می‌کرد تا آموزش‌های لازم برای دریافت گواهینامه مهارت‌های حرفه‌ای در زمینه ارزش‌آفرینی و تبدیل محصولات کشاورزی را فرا گیرد.
وی همچنین به تولید محصولات خشک شده مانند انجیر قرمز، پیاز، سیر و پرتقال پرداخته و از گیاه اکلیل کوهی نیز استفاده کرده است. با همکاری شریک پروژه‌اش، انتصار عکروتی، دو فروشگاه راه‌اندازی کرده‌اند و هدفشان دستیابی به بازارهای جهانی است، به ویژه با توجه به تقاضای بالا برای محصولاتشان در کشورهایی مانند ساحل عاج که همسرش در آنجا کار می‌کند.
نهی عکروتی، رئیس انجمن «نبض الحیاة»، درباره اهداف این مجموعه توضیح داد: «ماموریت انجمن ما، افزایش آگاهی زنان، تثبیت هویت آنها و حمایت در تمامی زمینه‌هاست. در این راستا، به عنوان شریک پروژه، ما از ۱۰ زن حمایت کرده‌ایم که فرصت‌های شغلی برای آنها ایجاد شده است. همچنین، ما در حمایت از ایده‌های کارآفرینی زنان در مناطق داخلی مانند الرقاب که به دلیل تنوع محصولات کشاورزی شناخته شده است، نقش داشته‌ایم. زنان این منطقه دارای مهارت‌ها و عزم راسخی هستند و فرهنگ غنی‌ای دارند که می‌توان از آن برای ارزش‌آفرینی استفاده کرد. از این پس، تولید محصولات طبیعی و ارزش‌آفرینی از محصولات کشاورزی توسط زنان الرقاب مدنظر قرار گرفته است.»
نهی عکروتی در مورد چالش‌هایی که انجمن «نبض الحیاة» با آنها روبرو بوده است، توضیح داد: «ما به عنوان اعضای انجمن باید بسیار صبور و آماده فداکاری باشیم. اجرای پروژه‌ها و تعهد نسبت به آنها کاری دشوار است. برخی شب‌ها تا ساعت سه بامداد به کار ادامه دادیم تا بتوانیم در اجرای برنامه‌ها به ذینفعان کمک کنیم. ما می‌کوشیم تا با حل مشکلات و مسائلی که به وجود می‌آیند، نقش مؤثری به عنوان واسطه برای شرکای خود ایفا کنیم.»
نهی عکروتی، رئیس انجمن «نبض الحیاة»، به دشواری‌های موجود برای زنان در مناطق داخلی اشاره کرد و گفت: «این زنان اغلب تحت سلطه قدرت‌های پدرسالارانه و همسران خود قرار دارند که خروج از این وضعیت را برایشان سخت می‌کند. ما در تلاشیم تا جایگاه زنان را تقویت کرده و آنها را به دستیابی به آرزوهای خود و کسب استقلال مالی تشویق کنیم.» او افزود: «زنان این مناطق با چالش‌های بزرگی همچون مقاومت خانواده‌های خود شامل همسر، فرزندان، پدر و برادران مواجه هستند. علاوه بر این، مشکلات در تردد به مراکز آموزشی و فقدان مراکزی برای مراقبت از کودکان آنها در طول کار یا تحصیل، بر دشواری‌های آنها افزوده است.» او تأکید کرد که زنان همچنین با شرایط شغلی ناپایدار و خطرات خشونت و آزار روبرو هستند.
