عوامل افزایش خودکشی و راهکار کاهش آن
خودکشی در زمرەی غم‌انگیزترین پدیده‌های اجتماعی است که در مجموعه‌ای از روابط اجتماعی، فردی، اقتصادی، سیاسی، اخلاقی شکاف ایجاد می‌کند. پردیس ربیعی معتقد است خودسوزی سبکی از انتقام‌گیری از افرادی است که شرایط نامساعد را برای فرد به وجود آورده‌اند.
دیلان محمدی
مهاباد- خودکشی در کوردستان پدیدەی نوظهوری نیست اما آمار رو به افزایش این پدیده، زنگ خطری در خصوص این امر است. خودکشی مربوط به جغرافیا و یا زمان خاصی نیست. در سال‌های اخیر افزایش میزان خودکشی را در شهرهای مختلف کوردستان شاهد بوده‌ایم که نگران‌کننده است.
خودکشی در زمرەی غم‌انگیزترین پدیده‌های اجتماعی است که در مجموعه‌ای از روابط اجتماعی، فردی، اقتصادی، سیاسی، اخلاقی شکاف ایجاد می‌کند و این شکاف‌ها تاثیرات قابل توجهی برجامعە خواهد داشت. بسیاری از تعاریف و تفاسیر اجتماعی بر دلایل مسئله و مشکلات فرد سایه افکنده‌اند که شخص در مقابل این مشکلات توان خود را از دست می‌دهد و اقدام به خودکشی می‌کند.
دورکیم اولین فردی است که به بررسی تجربی خودکشی پرداخت و خودکشی را هر نوع مرگی که نتیجەی مستقیم و یا غیر مستقیم کردار مثبت یا منفی خود قربانی است، تعریف کرد. خودکشی یکی از مشکلات روانی-اجتماعی و از معضلات مهم در بهداشت روانی عمومی به شمار می‌رود. مرگ ناشی از خودکشی عمدی است کە توسط خود شخص رخ می‌دهد و معمولأ قبل از خودکشی نشانه‌هایی از افسردگی و علایم ناشی از خودکشی در فرد دیده می‌شود و می‌توان اقدام پیشگیرانه انجام داد.
خبرگزاری زن در گفت‌وگو با پردیس ربیعی فعال حقوق زنان، عوامل تاثیرگذار در افزایش خودکشی در جامعەی ایران و کوردستان، آمارهای مربوط بە این پدیدە، شیوەی کمک بە این افراد برای نجات جان آنها و در آخر عوامل اصلی خودکشی زنان را مورد ارزیابی قرار دادە است.
بحران‌های اجتماعی و اقتصادی تا چە اندازە در افزایش خودکشی افراد در جامعه دخیل بوده‌اند؟
بسیاری از مشکلات و مسائل اجتماعی روی زندگی شخص سایه انداخته و شخص در مقابل این مسائل و مشکلات ناتوان است و دست بە خودکشی می‌زند. به عنوان مثال یک انسان کارگر زمانی که توانایی مقابلەی بیشتر با کارفرما در مورد حق و حقوق خود را ندارد در نتیجه به خودکشی روی می‌آورد. فرزندانی هستند که در سن کم به خودکشی روی می‌آورند چون توانایی مقابله با پدر و مادرشان، قوانین مردسالارانه و قوانینی که آنها را محدود می‌کنند ندارند. در این شرایط فرد احساس می‌کند توان مقابله با مشکلات را ندارد و از زندگی ناامید می‌شود و به زندگی خودش پایان می‌دهد. افسردگی و مشکلات روانی اگر درمان نشوند فرد بسیار ضعیف می‌شود و توان مقابله با مسائل زندگی را ندارد. سیستم آموزشی درست و روانکاو برای این افراد خیلی مهم است و می‌تواند آنها را به زندگی عادی برگرداند.
آمار خودکشی نسبت به کشورهای دیگردر ایران چگونه است؟
معمولا روش خودسوزی رتبەی اول را در ایران دارد و متاسفانه استان‌های ایلام، لرستان، کرمانشاه، همدان و کهکیلویه و بویراحمد بالاترین میزان خودسوزی و خودکشی را دارند. زمانی که خودکشی اتفاق می‌افتد نه تنها در این استان‌ها بلکه در کل ایران به دلیل وضعیت نابسامان اجتماعی، اقتصادی و موارد دیگر است و یا خودکشی آنمی که خودکشی ناشی از نابسامانی اجتماعی است و زمانی رخ می‌دهد که جامعه دچار حالت آشفتگی و بی‌قانونی است و یا خودکشی تقدیرگرایانه است و در جوامعی رخ می‌دهد که انگیزەها و عواطف انسان در کنترل شدید جامعه قرار دارد در نتیجه خودکشی پاسخی به تقدیر و فشارهای عاطفی جامعه است. به عنوان مثال دختر باید با کسی ازدواج کند که مورد تایید پدر و مادر است و یا ازدواج فامیلی با پسر عمو و یا بالعکس که پسر حتما باید با دختر عمو ازدواج کند. در بعضی مواقع این فشارها باعث افزایش خودکشی بین جوانان می‌شود. طیفی که دراعتراض به وضعیت موجود خودکشی می‌کند معمولا از قشر ضعیف جامعه از لحاظ مالی هستند. طیف‌های دیگر در اعتراض به پدرسالاری و مرد سالاری که در جامعه وجود دارد دست به خودسوزی می‌زنند، همچنین در اعتراض به قوانین زن‌ستیزانه و قوانینی که حقوق کودکان و نوجوانان را نادیده می‌گیرد و توجهی به روان و روحیەی آنها مخصوصا خانم‌ها ندارد.
چطور می‌توان به فردی که در معرض خودکشی است کمک کرد؟
در واقع کسی که خودکشی می‌کند بارها به نحوه‌های مختلف این پیام را به اطرافیان می‌رساند که نیاز به کمک دارد و در معرض این است که به زندگی خود پایان دهد ومدام از زندگی پس از مرگ و مرگ صحبت می‌کند و یا اینکه چرا به دنیا آمده است.
در تحقیقات ما در کهکیلویه و بویراحمد ، اغلب خودسوزی‌ها جلوی روی افراد خانواده انجام شده است و زمانی نبوده که تنها بوده باشند. در واقع خودسوزی سبکی از انتقام‌گیری از افرادی است که شرایط نامساعد را برای فرد به وجود آورده‌اند و فرد با این اقدام هم از این شرایط رها می‌شود و هم از اطرافیان انتقام می‌گیرد و واقعا نیز همینگونه است. به طور مثال با خانواده‌هایی که صحبت کرده‌ایم که دخترانشان و یا پسرانشان خودسوزی کرده بودند می‌گفتند که تا لحظه مردن بوی سوخته تن بچه‌هایمان و جیغ و دادهایشان از ذهنمان بیرون نمی‌رود.
چه عواملی در خودکشی زنان دخیل هستند؟
شرایط نابسامان اقتصادی، قوانین مردسالارانه و پدر سالارانه و اجبارهایی که در خانواده‌ها وجود دارد همه عوامل افزایش خودکشی در زنان هستند. ازدواج اجباری، ترک تحصیل، و ترک شغل و خانه نشینی انواع و اقسام موارد وجود خشونت علیه زنان هستند که باعث افزایش خودکشی در آنها می‌شوند. یک راهکار نسبتا خوب راه اندازی خطوط روانشناسی است و یک سری افراد داوطلب اعلام آمادگی کرده بودند برای چنین کاری اما متاسفانه ما از لحاظ کارهای اداری نمی‌دانستیم باید چه اقدامی انجام دهیم.
اما یک سری فرهنگ سازی وجود دارد که به مرور زمان انجام می‌شود و از کنترل شهروند عادی خارج است و باید دولت وارد این مقوله شود.