سارا ارومیە

روستای قلعه رشید، واقع در شهرستان اردل از توابع چهارمحال و بختیاری است، که با جمعیت١٦٠٠نفری خود، در فاصله٨٠ کیلومتری شهرکرد قرار دارد. این روستا از لحاظ طبیعی واقلیمی دارای طبیعتی بکر ودست نخوردە است.

آنچە روستای قلعە سفید و دو روستای دیگر، بەنام شکرآباد و حسین‌آباد را از سایر روستاهای منطقه و حتی ایران متمایز کرده، وجود معدن نمکی است که، از انباشته شدن نمک حاصل از چشمەی آب شور نزدیک به معدن سرازیر می‌شود. اهالی این سه روستا که نامشان ذکر شد، قرنهاست در معدن نمک ''قلعه رشید'' کار می‌کنند.

 

طریقەی برداشت نمک

زنان در سه روستای قلعه سفید، شکرآباد و حسین‌آباد از اواخر فصل بهار تا نیمه‌های پاییز به برداشت نمک، یا به زبان محلی ''چیدن نمک''،  از صخره هایی که آب نمکی از آنها جاری و خشک شده است، مشغول هستند. از اواخر فروردین آب چشمه نمکی به روی صخره‌ها هدایت می‌شود، بعد از گذشت چند روز آب خشک شده و بلورهای نمک نمایان می‌شود. زنان با تیشه به قسمت‌های مختلف می‌روند تا تکه‌های نمک را جدا کنند.

 خرمن‌گاه قلعه رشید، سفیدرنگ است و از چند کیلومتری روستا مشخص است، در این خرمن‌گاه، زنان  نمک ها را روی هم جمع می‌کنند. بعد با یک سنگ گردی که ''بردر'' نامیده می‌شود، آنها را دوباره خرد می کنند و داخل یک کاسه که حجمش ۶ کیلو نمک است پر کرده و قالب درست می‌کنند، بعد که نمک ها خشک شد، آنها را از قالب جدا می‌کنند.

نمک‌های قالب گیری شده برای فروش بوسیلەی حیواناتی چون قاطر به پایین دره برده می‌شود و سپس مردم مناطق اطراف معدن، با ماشین‌های باری، برای بردن نمک‌ها به خرمن‌گاه می‌آیند و نمک‌ها را برای فروش به بازارها می‌برند.

برداشت نمک (نمک‌چینی) تا قبل از آغاز بارش‌ها ادامه دارد و در این مدت، هر فرد به‌ طور میانگین، ١٢٠٠ کیلوگرم نمک، برداشت می‌کند، و هر ''من'' نمک را، متوسط  ۳ هزار تومان به فروش  می‌رساند و با همین اندک پول گذران زندگی می‌کند.

 

خاصیت و نحوەی مصرف نمک‌های معدن

نمک دارای املاح معدنی ویژه‌ای است، که مصرف انسانی و حیوانی دارد. وجود املاح و نمک‌های گوناگون، در آب چشمه‌ها به دلیل عبور آب از لایه‌های زمین و سنگهای گوناگون در درون زمین است، درجه خلوص نمک در قلعه رشید به ۹۸ درصد می رسد.

 

زنان تنها معدن‌کاران نمک در قلعە رشید هستند

سال‌های متمادی، در روستای قلعه رشید،  مردها کشاورزی می کردند، گندم و جو می کاشتند و همیشه در زمین های کشاورزی‌شان کار می‌کردند. به‌همین دلیل زنها بویژه، زنان سرپرست خانواده و آنهایی که درآمد چندانی نداشتند، در معدن نمک کار می‌کردند.

زنان روستا، برای گذران زندگی ناگزیرند، تا اواخر پاییز به چیدن نمک بپردازند، کار در معدن نمک، از قدیم بیشتر سهم زنان روستا بوده، هنوز هم هست اما حالا دیگر بیشتر زنان نسل قدیم کار می‌کنند و با تمام وجود برای جمع آوری نمک تلاش می‌کنند، در عین حال برخلاف زنان پا به سن گذاشته، زنان و دختران جوان برای ادامەی درس از روستا خارج می‌شوند.

 

معدن نمک قلعه رشید هنوز در هیچ‌جا به ثبت نرسیدە است

بسیاری  از کارشناسان تاکنون از این مکان دیدن کردەاند و مدعی شدەاند، علاوه بر نمک در این مکان،  نفت و طلا نیز وجود دارد، اما تاکنون هیچ اقدامی برای کشف و استخراج این محصولات انجام نشده است. در واقع این معدن ارزشمند با بیش از ٣ هکتار مساحت، تاکنون به ثبت نرسیده است.