قصه‌های دردناک پناهندگان افغان زیر سوال بردن فریادهای انساندوستانه و حقوق بشری دنیا مدرن!
هرچند آمار دقیق از پناهندگان افغان در دست نیست، اما براساس آمار سال ۱۳۹۸ تعداد پناهندگان افغان در سرتاسر جهان دو میلیون و هفتصدهزار تن تخمین زده شده است و با روی کار آمدن دوباره طالبان آمار مهاجرت افغان‌ها بالاتر رفته است.
بهاران لهیب
کابل- تیرماه ۱۳۹۹ «کمیساریای عالی سازمان ملل متحد در امور پناهندگان» (UNHCR) در بخشی از گزارش سالانه‌ی خویش نوشت که حدود سه میلیون افغان مجبور به ترک کشور شده و سه میلیون دیگر مجبور به تغییر محل زندگی خود در داخل افغانستان شده اند. این شش میلیون افغان مهاجر و بیجاشده حدود ۱۶ درصد نفوس کل کشور را تشکیل می‌دهند.
آمار دقیق از پناهندگان افغان در دست نیست، با آن هم در اواخر سال ۱۳۹۸ در گزارش (UNHCR) آمده است که ۲۵۱ هزار افغان به کشورهای جهان پناهنده شده اند. و در همین سال تعداد پناهندگان افغان در سرتاسر جهان دو میلیون و هفتصدهزار تن تخمین زده شده است. البته این رقم فقط شامل آن عده پناهجویانی می‌گردد که ثبت سازمان ملل شدەاند.
در سال ۲۰۱۳ تعداد پناهجویان افغان در ایران ۲.۵ میلیون نفر گزارش گردید که فقط حدود ۸۰۰ هزار تن آن قانونی ثبت هستند و متباقی غیرقانونی و بدون هرگونه سند اقامه در ایران زندگی می‌کنند. به اساس گزارش «کمیساریای سازمان ملل در امور پناهندگان» ۹۵۰ هزار افغان بدون سند اقامه در ایران بسر می‌برند.
به اساس آمار همین سال در پاکستان ۱.۵ میلیون نفر پناهجو افغان هستند که حدود یک میلیون آن به عنوان پناهنده در آن کشور ثبت هستند.
روزانه ۵ هزار افغان بطور قاچاق به ایران می‌روند
با روی کار آمدن دوباره طالبان آمار مهاجرت افغان‌ها بالاتر رفته است. به اساس گزارش «شورای پناهندگان نروژ» (NRC) روزانه ۵ هزار افغان بطور قاچاق به ایران می‌روند و ۱۵۰۰ الی ۲۰۰۰ دیگر با ویزا از مرز پاکستان می‌گذرند که به احتمال زیاد، بیشتر آنان بعد از ختم میعاد ویزه دوباره به افغانستان برنمی‌گردند و در پاکستان بدون ویزه زندگی می‌کنند.
در جریان روند تخلیه افغان‌ها بعد از سقوط دولت غنی، که از ۱۶ اگست الی ۳۱ اگست ۲۰۲۱ ادامه داشت، موارد زیادی از نقض حقوق بشر و جنایت اتفاق افتاده است. در حمله انتحاری که در نزدیک فرودگاه کابل صورت گرفت ۱۷۰ نفر افغان و ۱۶ سرباز امریکایی کشته شدند. شش افغان از طیاره به زمین پرتاپ شدند. روند تخلیه توسط عساکر امریکایی و ناتو با وحشت و توهین به همراه بود.
خبرگزاری زن با سه پناهنده‌ی افغان که با آمدن طالبان افغانستان را ترک کردند و در بین روزهای ۱۶ الی ۳۱ اگست از طریق فرودگاه کابل تخلیه شدند، مصاحبه انجام داده است.
داستان مهاجرت مریم ستاری از فرودگاە کابل
مریم ستاری زن جوان ۲۷ ساله است که یکجا با فامیلش افغانستان را ترک کرده به ایتالیا رفتند. پدر مریم با یکی از موسسات خیریه ایتالیایی در افغانستان کار می‌کرد. مریم میگوید: «ما یک روز بعد از آمدن طالبان مجبور به ترک خانه و کشور خود شدیم به میدان هوایی کابل رفتیم. سه روز و شب را در پشت دروازه‌ای میدان هوایی کابل سپری کردیم. تا موقع پیدا کردیم که داخل برویم. ما را طالبان اجازه داخل شدن نمی‌داند، چون در دروازه اول میدان طالبان بودند و بعد سربازان امریکایی. هر لحظه طالبان شلیک‌های هوایی می‌کردند. تعداد زیاد در پشت دروازه میدان هوایی کابل بودند. هر قدر که ازدحام می‌شد اکسیجن کم می‌شد. زنان و کودکان زیاد ضعف می‌کردند.
تلاش همه این بود که داخل میدان هوایی شوند. به فکر این نبودند که زنان و اطفال است و ممکن آسیب ببیند. تعدادی از اطفال و زنان زیرپا شدند، در پیش چشمانم کشته شدند. پیش می‌رفتیم تا به نزدیک دروازه برسیم، وقتی می‌دیدیم ممکن نیست دوباره به مکان برمی‌گشتیم که ازدحام کمتر بود. روز اول به همین شکل سپری شد. شب در سرک (خیابان) خواب کردیم. روز دوم وقتی دوباره رفتیم که به دروازه نزدیک شویم، برادر خوردم که ۱۲ ساله بود ضعف کرد، مجبور شدیم برگردیم. آفتاب سوزان، هوایی گرم و ازدحام مردم ما را مجبور ساخت تا چندین بار تلاش کنیم و به دروازه نزدیک شویم، قرار بود داخل میدان هوایی کابل برویم. فقط ممکن بود آب بنوشیم و طالبان مرد، زن، طفل را لت می‌کردند و هر لحظه شلیک هوایی می‌کردند. حتا اطفال را زخمی نموده بودند.»
مریم اضافه می‌کند: «ما توانایی جسم و روحی خود را کاملا از دست داده بودیم، چون در یک ترس و وحشت به سرمی‌بردیم. مجبور بودیم کشور خود را ترک کنیم. روز سوم مجبور شدیم در دروازه دوم به نام باران برویم که طالبان حضور نداشتند و تنها سربازان امریکایی بودند. آنجا هم ازدحام بود. باز هم برادرم ضعف کرد. تصیم گرفتیم برای بار آخر تلاش می‌کنیم اگر ممکن نبود، نمی‌رویم. این بار موفق شدیم داخل برویم شب در داخل میدان هوایی سپری کردیم. فردا صبح ما را در کمپ‌های که داخل میدان هوایی اعمار شده بود، بردند. همان شب ساعت های ۸ شب وقت پرواز ما بود. ما را بردند، ما در نزدیک خط پرواز خواب شدیم تا ساعت ۵ صبح. بعد طیاره نظامی ساعت پنج صبح آمد که ما را منتقل کند. در هوایپما چند کرسی که بود افراد محسن، مریض می‌نشستند دیگران در روی هواپیما نشسته بودیم. اول ما را به المان انتقال دادند. از ما مردم استقبال گرم کردند. دو ساعت در المان بودیم، بعد به ایتالیا منتقل شدیم و یک شب در میدان هوایی ایتالیا شهر روم سپری کردیم.»
داستان‌هایی از مهاجرت بە ایتالیا و ایران
رها نوین زن افعانی دیگر هم در جریان روند تخلیه به ایتالیا رفته است. وی در مورد رفتن و مشکلاتش میگوید: «ما ۶۰ تن بودیم که یکجا به ایتالیا منتقل می‌شدیم، ما باید داخل جای می‌شدیم که پر از آب گندیده (آب تمام فضلات تشناب‌های کابل در آن جاری می‌شود) بود. بعد با فردی یکی از کشورهای که مسئولیت داشت تسلیم می‌شدیم. بعد داخل شدن به میدان هوایی و پرواز، ما به پاکستان منتقل شدیم یک شب آنجا سپری کردیم تعداد زیاد بود.»
رها میگوید: «وضعیت همه مهاجرین که منتقل شدند خوب نیست، آنان در سرنوشت بد بسرمی‌برند. اکثریت که با من در این محله زندگی می‌کنند، نظامیان افغان هستند که در فراه و هرات ایفا وظیفه می‌کردند به همکاری نظامیان ایتالیا به ایتالیا منتقل شدند.»
رها می‌افزاید: «من با آنان که مثل من افغانستان را ترک کردند به کشورهای مختلف پناه بردند شناخت دارم، آنان در شرایط خوب به سر نمی‌برند، تعداد اندک است که شرایط خوب برای شان مساعد شده است.»
حمید فریاد با برادر و برادر همسرش بعد از آمدن طالبان به ایران پناه بردند، وی قصه‌های تلخی از جریان سفر خود دارد. آنان بطور قاچاقی و بدون ویزا وارد ایران شدند. برادر حمید کارمند دولت در یکی از ولایات افغانستان بود. آنان اگر به ایران فرار نمی‌کردند، طالبان برادرش را مانند ده تن دیگر سر به نیست می‌کردند. وی میگوید: «در موتر که گنجایش چهار نفر را دارد، ما ۱۲ نفر بودیم. و برای انتقال ما شب‌ها را در یک شهر در اتاق کوچک با بیشتر از ۲۰ تن سپری می‌کردیم.»
قصه‌های دردناک پناهندگان افغان فریادهای انساندوستانه و حقوق بشری دنیا مدرن را بطور جدی زیر سوال می‌برد، و افغان‌ها خود هم نمی‌دانند که از کشور بروند یا بمانند چون هر دو با ریسک و خطر مرگ همراه است.