معصومه پریزاد

تهران- در آستانه دومین سالگرد قتل حکومتی ژینا امینی که آغازگر خیزش انقلابی ژن ژیان آزادی در ایران بود انقلابی که جنبش‌های گذشته را زیر پرچم زن زندگی آزادی گرد هم آورد و کیفیتی نو به جنبش ‌ آزادی خواهانه زنان داد و نیز چشم اندازی دمکراتیک آفرید؛ با تنی چند از فعالان اجتماعی در تهران به گفت‌و‌گو نشستیم و نظر آنها را درباره آینده خیزش انقلابی زن زندگی آزادی جویا شدیم.

سمانه افروز کنشگر اجتماعی می‌گوید: ما هرگز به دوران قبل از خیزیش انقلابی بر نمی‌گردیم آنچه که اتفاق افتاد در سال ۱۴۰۱ آغازگر خیزش انقلابی جاودانه برای رهایی از ظلم و خشونت علیه زنان است، انقلابی است برای همبستگی زنان در جهان برای رهایی از نابرابری و بی عدالتی در جوامع خودکامه مردسالاری.

او می گوید: هرچند به نظر می‌رسد با تشدید محدودیت‌های حکومت و ترک صوری خیابان‌ها، خیزش انقلابی زن زندگی آزادی به خواب رفته باشد اما اگر اعتراضات خیابانی موقتا خوابیده باشد یک بیداری پرشور به دنبال دارد همچنان که در سطح شهر تهران با وجود محدودیت‌ها و فشارهای هر از گاهی حکومت، زنان و دختران همچنان در برابر حجاب اجباری مقاومت نشان می‌دهند و با نافرمانی مدنی راه رهایی را ادامه می‌دهند.

سمانه حضور زنان با پوشش آزاد در فضای عمومی را از دستاوردهای خیزش انقلابی زن زندگی آزادی عنوان می‌کند و می‌گوید: زنان آزادی خواه با وجود تهدیدها و فشارهای حکومت از بازگشت به حجاب اجباری سرپیچی می‌کنند و این سرپیچی کردن از حجاب به معنای واقعی مخالفت و تنفر جامعه از حکومت را نشان می‌دهد چرا که حجاب حکم پاشنه آشیل را برای حکومت دارد.

بهار بیاتی که تجربه بازداشت در جریان خیزش انقلابی را به دلیل حضور در اعتراضات خیابانی در تهران دارد، می‌گوید: هر گاه اعتراضات مردمی بالا می‌گیرد حکومت اولین راهی که در پیش می‌گیرد بازداشت معترضان و به ویژه فعالان شناخته شده جنبش‌های مدنی سیاسی است تا صدای آنها شنیده نشود، اما قدرت رسانه و فضای مجازی  بلندتر از تفکر آنان است و شبکه‌های اجتماعی کار خودش را می‌کند.

بهار تاکید می‌کند: خیزش انقلابی زن زندگی آزادی بر ضد حجاب اجباری خیزشی برای رهایی از قید و بند حکومت تمامیت خواه دینی است. حجاب پرچم نظامی است که زندگی فرد و جامعه را زیر لوای شرع تحت فشار قرار می‌دهد و منجر به سانسور و سرکوب برای اطاعت از قوانین تبعیض آمیز و خشونت زا است اما این پرچم مدت‌هاست به پایین کشیده شده و حکومت برای بالا بردن اش دست و پا می‌زند.

 

خیزش انقلابی زن زندگی آزادی ؛ طولانی ترین انقلاب خیابانی

زیبا اسکندریان جامعه شناس می‌گوید: خیزش انقلابی فراگیر زن زندگی آزادی یک پویش مردمی و بی سابقه بود که به دنبال قتل حکومتی ژینا اتفاق افتاد و هر چند با اعتراض به پیامدهای تاسف بار تحمیل حجاب اجباری آغاز شد اما هیچ وقت به آن محدود نشد و این خیزش فراگیر که همچنان ادامه دارد جلوه‌ای از یک انقلاب است.

او تاکید می‌کند: خیزش انقلابی زن زندگی آزادی سستی‌های ساختاری حکومت را آشکار و صد البته تشدید کرد و حتی موجب شکاف میان نخبگان درونی نظام شد و موجب پیوستن روشنفکران و نخبگان غیرحکومتی به مردم شد و این دستاورد کمی نبود.

زیبا می‌گوید: ناامیدی مردم و تشدید آن برای حل معضلات موجود در کشور انبوهی از شکست‌های پی در پی رژیم را به دنبال داشته که در یک دو سال اخیر بعد از خیزش انقلابی مضاعف شده و از طرفی گسترش جهان آگاهی ایرانیان به ویژه زنان و دختران و مطالبه گری آنان ‌کشور را در موقعیتی قرار داده که در حال گذر از سلطه فرهنگی و هژمونی نظام سیاسی حاکم قرار گرفته است.

او با بیان اینکه حرکت‌های انقلابی زمانی به نتیجه می‌رسد که با مقدمات فروپاشی رژیم‌های حاکم همزمان شوند، می‌گوید: بحران مالی، تنگناهای ژئوپولتیک، و دودستگی‌ها و گسل میان نخبگان مولفه‌های اصلی فروپاشی رژیم هستند و زمانی این سه عنصر می‌تواند منتج به نتیجه فروپاشی حکومت شوند که با عنصر اصلی خیزش مردمی همراه باشد چیزی که در خیزش انقلابی ۱۴۰۱ به دلیل عدم مشارکت قشر خاکستری به نتیجه نرسید.

زیبا یکی دیگر از عوامل خیزش انقلابی و به نتیجه رسیدن آن را پیوستن روشنفکران هنگام بحران و قبل از آن عنوان می‌کند و می‌گوید: علاوه بر نقش نخبگان در همراهی با مردم حضور نخبگان حاشیه‌ای نخبگانی که در مرکز قدرت نظام مشارکت ندارند نیز لازم است ساختار رژیم ایران در انتخابات اخیر در انحصاری ترین دوره خود به ویژه در دوران ریاست جمهوری رئیسی قرار داشت که رئیس جمهور جدید سعی در تعدیل بکارگیری این نخبگان دارد که در باور مردم همچنان تغییرات لازم اتفاق نخواهد افتاد.

او می‌گوید: خیزش انقلابی زن زندگی آزادی در واقع یک ابرانقلاب است که ارزش‌های نسل جوان را در چالش هنجارهای سنتی، دینی، پدرسالار، تبعیض آمیز و استبدادی به صورت یکجا به نمایش می‌گذارد و گرچه سرکوب خشن و مهار نسبی این جنبش توسط حکومت مانع از گسترش میلیونی آن شد اما تداوم اعتراضات آن طی چندین ماه آن را به طولانی ترین خیزش خیابانی بدل کرد و تاثیرات سیاسی و فرهنگی بسیاری به دنبال داشت که همچنان اثرات آن را در میان مردم و جوامع بین الملل می بینیم و امیدوار در به نتیجه رسیدن آن هستیم.

 

دستاوردهای روانی و فرهنگی خیزش انقلابی انکارناپذیر است

روژین نگهدار نیز یکی از مهم ترین دلایل به نتیجه نرسیدن خیزش انقلابی زن زندگی آزادی را عدم حضور و همراهی قشر خاکستری عنوان می‌کند و می گوید: اینکه این جنبش با رهبری زنان و دختران و حضور فعال و گسترده مناطق ملیتی در کوردستان و بلوچستان  نتوانست قشر خاکستری و حاشیه نشین جامعه را به خیابان ‌ها بکشد و این شاید اصلی ترین دلیل به نتیجه رسیدن آن باشد.

او می‌گوید: متاسفانه قشر خاکستری جامعه فقط همدلی عاطفی و روانی با خیزش انقلابی داشتند که ناشی از روحیات محافظه کارانه و آینده هراسی آنان بر اساس تجربه انقلاب ١٣۵٧ بوده است.

روژین می‌گوید: مهمترین حوزه آسیب شناسی خیزش انقلابی زن زندگی آزادی بررسی واقع بینانه از سطح توقع و ظرفیت خیزش انقلابی است و شکاف بین ظرفیت و سطح توقع  منجر به سرخوردگی و یاس و پرخاشگری می‌شود.

او دستاوردهای اخلاقی، روانی و فرهنگی خیزش انقلابی را انکارناپذیر می‌خواند و تاکید می‌کند: در حال حاضر مشخص نیست که وضعیت خیزش انقلابی در ادامه به چه صورت خواهد بود و یا اینکه چه زمانی پیروز خواهد شد اما موقعیت کنونی و سالگرد خیزش انقلابی فرصت بازبینی لازم برای فراهم کردن موقعیت مناسب تر جهت آمادگی بیشتر در خیزش ‌های اجتماعی بعدی است که تدوام خیزش انقلابی زن زندگی آزادی است و منجر به رهایی و پیروزی خواهد شد.