«در سکوت می میریم و هیچکس درد و رنج بیماران زن غزه را حس نمی کند»
میان آوارگی اجباری و فروپاشی کامل خدمات پزشکی، بیماران زن در نوار غزه از وخامت شرایط بهداشتی و درمانی فاجعه‌باری رنج می‌برند.
نغم کراجه
غزه- در یکی از کوچه‌های شهر غزه که مملو از چادر است، وجیهه قرموطی، زنی در دهه شصت زندگی، روی ویلچر نشسته است. چهره‌اش نشان‌دهنده رنج وصف‌ناپذیری است. از زمان آغاز جنگ اخیر در غزه در هفتم اکتبر ۲۰۲۳، او روزهایش را زیر فشار درد، گرسنگی و ترس سپری کرده است؛ جنگی که زندگی‌اش را کاملاً دگرگون کرده و به کابوسی بی‌پایان تبدیل نموده است.
«از زیر آتش بیرون آمدیم...»
وجیهه قرموطی جزئیات آوارگی اخیر خود از شمال نوار غزه را پس از آنکه نیروهای نظامی اسرائیلی او را مجبور به ترک خانه‌اش کردند، روایت می‌کند. او با صدایی خسته می‌گوید: «بدترین روز زندگی‌ام بود؛ زیرا نمی‌توانستم بدون کمک حرکت کنم و تنها پسرم که مرا با ویلچر می‌کشید، در یکی از ایست‌های بازرسی بازداشت شد و من شش ساعت کامل روی پیاده‌رو ماندم.»
وجیهه آخرین زنی بود که شمال نوار غزه را ترک کرد. او زیر بارانی از گلوله‌ها، با به چالش کشیدن تحقیر و ترس، از آنجا خارج شد. اما آن لحظات برایش فراموش‌نشدنی است. او می‌گوید: «در آن روز صدای گلوله‌ها را می‌شنیدم و احساس می‌کردم مرگ به من نزدیکتر از زندگی است، تا اینکه پسرم آزاد شد.»
از زمانی که وجیهه قرموطی به دلیل بمباران خانه‌اش را ترک کرده، خود را در سفری تلخ میان چادرهای آوارگان یافته است؛ چادرهایی که از حداقل امکانات زندگی بی‌بهره‌اند. با وجود سختی حرکت در داخل چادرها، او سعی می‌کند تا حد امکان با واقعیت جدید، سرد و سخت، سازگار شود. او می‌گوید: «حتی چرخ ویلچرم در جریان آوارگی اخیر شکست... تصور کنید احساس فردی معلول را که هیچکس نمی‌تواند به او کمک کند... احساس می‌کنم باری بر دوش مردم هستم.»
وجیهه قرموطی، علاوه بر مشکلات حرکتی، از وخامت مستمر وضعیت سلامتی‌اش به دلیل نبود درمان و مراقبت‌های پزشکی رنج می‌برد. فاجعه بهداشتی از هر سو او را تحت تأثیر قرار داده است؛ او به سرطان فیبروم مبتلاست و از عوارض پس از ابتلا به کرونا در دو سال پیش رنج می‌برد. با وجود آگاهی از نیاز به درمان مداوم، او مجبور است دردهای روزانه‌اش را نادیده بگیرد، زیرا این نوع درمان‌ها در شهر غزه که خود در وضعیت بحرانی است، در دسترس نیست.
«بدون دارو و بدون درمان»
وجیهه قرموطی در حالی که فاجعه اجتماعی را تجربه می‌کند، تلاش می‌کند خود را قوی نشان دهد، می‌گوید: «داروهایی را که به سختی به دست می‌آوردم، در زمان آوارگی از دست دادم. به شهر رسیدم و حتی یک عدد دارو ندارم. بیماری‌های مزمن در اینجا درمانی ندارند، نه آزمایش و نه پیگیری... پس چه کار کنم؟»
وی همچنین با اشاره به اینکه پیشتر به دلیل مشکلات استخوانی، مجبور به نصب پلاتین در پای خود شده بود، گفت که در جریان آوارگی پلاتین نصب شده منجر به عفونت‌های شدیدی در بدنش شد و این وضعیت او را مجبور کرد بدون پیگیری پزشکی، پلاتین را خارج کند که وضعیتش را بدتر کرده است. او می‌گوید: «حتی پس از خارج کردن پلاتین، درد از من جدا نمی‌شود و سرما درد مرا بیشتر می‌کند.»
«سلامت زنان در میان توقف خدمات پزشکی بدتر می‌شود»
با ادامه جنگ، رنج زنان در غزه، به‌دلیل قطع کامل تجهیزات پزشکی و کمبود شدید دارو و ملزومات اساسی به‌طور فزاینده‌ای افزایش می‌یابد. مراکز بهداشتی که هنوز به‌طور جزئی فعالیت می‌کنند، با ازدحام شدید روبه‌رو هستند، در حالی که زنان مبتلا به بیماری‌های مزمن مانند دیابت، سرطان و بیماری‌های قلبی با مشکلات فراوانی مواجه‌اند. عدم دسترسی به درمان شیمی‌درمانی و آنتی‌بیوتیک‌های اساسی باعث وخامت وضعیت بسیاری از آن‌ها شده است. بیماران بدون هیچگونه مراقبت قابل توجهی رها می‌شوند، و کادر پزشکی روزانه با معضل انتخاب بین بیماران مواجه هستند؛ آیا باید به زنان باردار، مبتلایان به سرطان یا کسانی که از آسیب‌های جنگ رنج می‌برند، رسیدگی کنند؟ همه به مراقبت فوری نیاز دارند، اما امکانات تقریباً صفر است.
قطع برق نیز وضعیت را بدتر کرده است؛ تجهیزات پزشکی ضروری مانند دستگاه‌های دیالیز و رادیوتراپی کاملاً از کار افتاده‌اند. زنان خود را در میان درد و مرگ تدریجی می‌بینند و هیچ امیدی به بهبود وضعیت پزشکی ندارند. رنج زنان در طول جنگ فراتر از دردهای جسمی است؛ فقدان مراقبت‌های بهداشتی به نقض‌های انسانی دیگری علیه ساکنان غزه تبدیل شده است.
«زنان در معرض خطر جنگ قرار دارند»
وجیهه القرموطی تنها نمونه‌ای از تراژدی‌هایی است که زنان بیمار در نوار غزه با آن مواجه هستند. محاصره طولانی‌مدت این منطقه باعث شده است که درمان بیماری‌های مزمن یا سرطان به رویایی دست‌نیافتنی تبدیل شود. در چادرهای شلوغ، بسیاری از زنان در شرایط مشابهی با کمبود شدیدترین خدمات پزشکی، مانند آزمایش‌ها و معاینات، زندگی می‌کنند.
وجیهه القرموطی بر این باور است که زنان در جنگ‌ها رنجی چند برابر مردان تحمل می‌کنند و می‌گوید: «زنی که بیمار است یا فرزندان بیمار دارد، در این جنگ چه کاری می‌تواند انجام دهد؟ ما در سکوت می‌میریم و هیچکس به ما توجهی نمی‌کند.»
گزارش‌های حقوق بشری نیز تأکید دارند که نیروهای نظامی اسرائیلی به‌طور عمدی زیرساخت‌های بهداشتی غزه را هدف قرار داده‌اند، که این امر رنج بیماران، به‌ویژه زنان را تشدید کرده است.
«نقض حقوق بشر... نگاه قانونی»
آنچه وجیهه القرموطی و هزاران زن فلسطینی با آن مواجه هستند، نقض آشکار قوانین بین‌المللی بشردوستانه، به‌ویژه کنوانسیون چهارم ژنو ۱۹۴۹ است که در ماده (۱۶) خود به محافظت از زنان و افرادی که در درگیری‌ها شرکت ندارند در برابر هر نوع تعرضی تأکید می‌کند. همچنین، ماده (۲۳) نیز بر لزوم اجازه ورود بدون مانع مواد پزشکی ضروری برای غیرنظامیان تأکید دارد.
علاوه بر این، ماده (۲۷) کنوانسیون چهارم ژنو کشورهای اشغالگر را موظف می‌کند که به کرامت افراد احترام بگذارند و آن‌ها را از رفتارهای تحقیرآمیز یا غیرانسانی محافظت کنند. با این حال، اقدامات نیروهای اسرائیلی از جمله اخراج اجباری و هدف قرار دادن تأسیسات بهداشتی نشان‌دهنده بی‌توجهی آشکار به این مفاد است.
سازمان‌های حقوق بشری بین المللی بارها خواستار آغاز تحقیقات در مورد نقض حقوق بشر علیه غیرنظامیان در غزه، به‌ویژه زنان که از آسیب‌پذیرترین گروه‌ها در درگیری‌های مسلحانه شناخته می‌شوند، شده‌اند.
«جامعه‌ی جهانی کجاست؟»
وجیهه القرموطی، با صدایی آکنده از اندوه، درباره‌ی سرنوشت خود و سرنوشت زنان همانند خود سوال می‌کند: «چرا جامعه بین‌المللی اقدام نمی‌کند... حقوق بشر کجاست؟ من بیمار و ناتوان هستم و چیزی جز صبر ندارم، اما تا کی؟... ما تنها اعداد در اخبار نیستیم، ما انسانیم! می‌خواهم مردم بدانند که من فقط برای خودم نمی‌گریم، بلکه برای هر زنی که این فاجعه را تجربه می‌کند و برای کودکانی که هیچ گناهی در این جنگ ندارند، گریه می‌کنم.»
داستان وجیهه القرموطی تنها بخشی از یک فاجعه انسانی بزرگ است که مردم غزه روزانه زیر بمباران و محاصره با آن روبرو هستند. با وجود سختی‌های شرایط، امید هنوز به تلاش‌های جامعه بین‌المللی برای کاهش رنج این قربانیان و تأمین زندگی شرافتمندانه برای زنان فلسطینی که برای زنده ماندن مبارزه می‌کنند، وابسته است.
