هندیه عشیبی

لیبی- الهام عمر دبوب، مشاور و کارشناس تربیتی، تأیید کرد که جنگ‌ها و بلایای طبیعی تأثیر ژرفی بر کودکان دارند، به‌ویژه آن‌که این گروه از آسیب‌پذیرترین افراد جامعه به شمار می‌روند. این تأثیرات زنان، سالمندان و افراد دارای معلولیت نیز شامل می‌شود. وی همچنین بر ضرورت حمایت و آگاهی‌بخشی جهت پیشگیری از افسردگی و خودکشی در میان این گروه‌ها تأکید کرد.

کودکان بر اثر تأثیرات مستقیم رویدادها و شرایطی که در محیط پیرامونی‌شان رخ می‌دهد، به ویژه در مواقع جنگ، درگیری‌ها یا بلایای طبیعی نظیر زلزله‌ها، فوران‌های آتشفشانی و سیل‌ها، تحت فشار قرار می‌گیرند. لیبی، که شاهد بسیاری از این حوادث بوده، نیازمند توجه ویژه به سلامت روانی و جسمی کودکان است. این امر، ضرورت دخالت و ارائه حمایت به آن‌ها، آگاهی‌بخشی به خانواده‌ها و محیط زندگی‌شان را در خصوص روش‌های فراهم آوردن آرامش بیشتر را می‌طلبد. الهام عمر دبوب، مشاور و کارشناس تربیتی در دانشگاه بین‌المللی لیبی واقع در بنغازی، بر این موضوع تأکید کرد و توضیح داد که کودکان چگونه به طور مستقیم از تجربیات، دیدگاه‌ها و شنیده‌های خود درباره این بحران‌ها تأثیر می‌پذیرند، که این تأثیرپذیری مستقیم، پیامدهای منفی عمیقی بر رفتارها، احساسات و نحوه تفکر و تعامل آن‌ها با دنیای اطراف‌شان دارد.

الهام عمر دبوب توجه داد که جنگ‌ها و درگیری‌ها تأثیرات عمیق و بلندمدتی بر جنبه‌های روانی و اجتماعی کودکان دارند که بروز ترس، اضطراب و افسردگی در آن‌ها از جلوه‌های این تأثیرات است. وی بر ضرورت برخورد ویژه و دقیق با کودکانی که تجربه بحران‌های طبیعی و غیرطبیعی داشته‌اند تأکید کرد، چرا که این کودکان در معرض فشارهای فراوانی در طول این دوره‌ها قرار دارند.

وی به تأثیرات عمیقی که پدر و مادر، به عنوان تجربه‌کنندگان مستقیم جنگ‌ها و عواقب آن، بر فرزندانشان دارند، پرداخت. این والدین، که خود شاهد گرسنگی، ترس، و درد بوده‌اند، تأثیرات قابل توجهی بر زندگی و رفتارهای اجتماعی، روانی و عاطفی فرزندانشان گذاشته‌اند. تجربیات آن‌ها منجر به محرومیت‌های عاطفی، روانی و آموزشی در درون خانواده‌ها شده است، که این موارد بر زندگی فرزندان تأثیرات عمده‌ای داشته و باعث تغییرات قابل ملاحظه‌ای در رفتارهای آن‌ها شده است.

الهام عمر دبوب با تأکید بر این مطلب که کودکان به عنوان یکی از آسیب‌پذیرترین گروه‌های جامعه، اغلب بیشترین قربانیان خشونت‌ها و فشارهای روانی ناشی از جنگ‌ها و بلایای طبیعی هستند، اظهار داشت. وی بیان کرد که کودکان دارای احساسات و توانایی‌های بالایی برای پذیرش و انطباق هستند؛ بنابراین، تأثیرپذیری آن‌ها از درگیری‌ها می‌تواند به طور قابل توجهی بر توانایی‌هایشان و تعامل‌شان با دیگران آسیب رساند.

در خصوص آسیب‌هایی که کودکان و نوجوانان در جریان بحران‌ها متحمل می‌شوند، الهام عمر دبوب توضیح داد که آن‌ها با مشکلات عدیده‌ای در حوزه‌های روانی و جسمی روبرو هستند که شامل نقایص در رشد و ساختار بدنی می‌گردد. این مشکلات علاوه بر آسیب‌های روانی و اجتماعی دیگر، در قالب سرعت بالای عصبانیت، اضطراب، ترس، عدم تعادل و انزوا ظاهر می‌شود که ممکن است به افسردگی و بیماری‌های روانی تداوم‌یابنده تا دوران جوانی و بزرگسالی تبدیل شوند. همچنین خصومت‌هایی که از خشونت ساده فراتر رفته و ممکن است به رفتارهای خصمانه نسبت به همسالان و دیگران بیانجامد، نشان‌دهنده واکنشی معکوس به فشارهای روانی است که در طول بحران‌ها و فجایع طبیعی با آن مواجه شده‌اند. وی افزود که کودک ممکن است به اختلالات دیگری همچون دفع غیرارادی ادرار، وحشت شبانه و فریادزدن دچار شود، که این‌ها همه مواردی هستند که در دوران درگیری‌های مسلحانه و توفان‌های اخیر در لیبی مشاهده شده‌اند.

در خصوص روش‌های مقابله با تأثیرات پس از بحران‌ها بر کودکان، الهام دبوب توضیح داد که حمایت روانی از سوی خانواده و جامعه نقش حیاتی در حمایت از کودکانی دارد که در معرض فجایع و بحران‌ها قرار گرفته‌اند. این حمایت از طریق گفتگو به منظور تقویت روحیه رهبری و احساس تعلق آن‌ها صورت می‌گیرد. وی همچنین به نقش مدارس، موسسات آموزشی و موسسات جامعه مدنی در آگاهی‌بخشی درباره تأثیرات شوک‌های طبیعی و غیرطبیعی بر کودکان اشاره کرد و بر اهمیت کاهش این تأثیرات از طریق گفتگو، بحث و گوش دادن به مشکلات کودکان تأکید نمود.

این فرایند، که به عنوان درمان خودی کودکان شناخته می‌شود، به صورت منظم و سازمان‌یافته برای تقویت، توانمندسازی و ادغام کودکانی که در معرض فجایع و بحران‌ها و درگیری‌ها قرار دارند، انجام می‌پذیرد. س