بهاران لهیب

کابل- افغانستان یک کشور کوهستانی است که در بسیاری از ولایات آن برف‌های سنگین می‌بارد. به همین دلیل، برای استفاده از منابع آبی، بندهای متعددی در سراسر کشور ساخته شده است. اما پس از آغاز تجاوز شوروی، جنگ‌های داخلی و حاکمیت طالبان، این بندها در کنار تأثیرات تغییر اقلیمی با ضربه‌های شدیدی مواجه شدند، در برخی از رودخانه‌های بزرگ، مانند کنر، تصمیم بر آن بود که بندهایی برای تولید برق ایجاد شود، اما کارمندان این پروژه توسط طالبان و با همکاری دولت پاکستان به قتل رسیدند.

از سوی دیگر، در دوران فاسدترین دولت افغانستان در طول بیست سال، در کنار خیانت‌های متعدد در حق مردم، از منابع طبیعی آب به شکل درست استفاده نشد. این موضوع باعث شد که بسیاری از ولایات، از جمله فراه، با کمبود شدید آب مواجه شوند، تا جایی که مردم آب آشامیدنی نداشتند و محصولات زراعتی‌شان به دلیل خشکسالی از بین رفت.

در میان تمام این بندها، فقط هفت بند طبیعی در منطقه بند امیر بامیان وجود دارد که به عنوان یکی از عجایب طبیعی افغانستان شناخته می‌شود. سایر بندها توسط دولت‌ها و شرکت‌های خصوصی ساخته شده‌اند، از جمله: (سد چک وردک (۱۹۳۷)، بند ارغنداب (داهله) (۱۹۵۲)، سد درونته (۱۹۶۴)، سد گرشک (۱۹۴۵)، سد کجکی (۱۹۵۳)، سد کمال‌خان (۱۹۷۴)، بند نغلو (۱۹۶۸)، بند سلما (۱۹۷۶)، بند سرده (۱۹۶۷)، بند شاه و عروس (۲۰۱۴)، سد شاه‌توت (۲۰۱۲)، بند سلطان (۲۰۱۳)، بیشتر این بندها پروژه‌های انکشافی محمد داوود خان، نخستین رئیس‌جمهور افغانستان در سال ۱۳۵۲ بودند. اما پس از کودتای دولت دست‌نشانده شوروی و قتل او، این پروژه‌ها و بسیاری از برنامه‌های زیربنایی متوقف شدند و یا تا امروز ناتمام باقی مانده‌اند.

ما نیز موفق شدیم از یکی از این بندها، بند قرغه در کابل، دیدن کنیم که یکی از مکان‌های تفریحی مهم این شهر به شمار می‌رود. این بند در سال ۱۹۳۳ تأسیس شد و در جریان جنگ‌های داخلی، مانند بسیاری از مناطق کابل، شاهد جنایات زیادی بود با این حال، در بیست سال گذشته، دوباره بازسازی شد و به بهره‌برداری رسید. در فصل تابستان، مردم زیادی برای تفریح به این مکان می‌رفتند، اما در زمستان با سرمای شدید و بارش برف مواجه می‌شود.

در سال ۲۰۱۲، این مکان تفریحی نیز از حملات تروریستی در امان نماند و مورد حمله انتحاری قرار گرفت. در این رویداد، حدود بیست نفر، از جمله زنان و کودکان، جان باختند. طالبان در آن زمان مسئولیت این حمله را بر عهده گرفت.

پس از بازگشت طالبان به قدرت، مانند بسیاری از مکان‌های عمومی، این تفریحگاه نیز به روی زنان بسته شد و خانواده‌هایی که با زنان قصد ورود دارند، اجازه ورود نمی‌یابند. چند روز پیش، برای بررسی وضعیت این مکان، به بند قرغه رفتیم.

در ورودی بند، چند نفر از نیروهای «امر به معروف و نهی از منکر» مستقر بودند و تمام وسایل نقلیه را بررسی می‌کردند تا اطمینان حاصل کنند که هیچ زنی در میان سرنشینان نباشد. خانواده‌هایی که سعی داشتند به بهانه‌های مختلف وارد شوند، با برخوردهای توهین‌آمیز روبه‌رو شدند، این مکان نه‌ تنها آلوده و نامرتب بود، بلکه به سکوتی کور و بی‌روح تبدیل شده بود. به ‌ندرت چند مرد در آن دیده می‌شد و دیگر از شور و هیاهوی گذشته در بند قرغه خبری نبود.

وحیده شکور، یکی از زنانی که در این مسیر با او گفت‌وگو کردیم، گفت: «نمی‌دانم چرا طالبان حتی از حضور ما زنان در مکان‌های تفریحی هم ترس دارند. شاید نگران ‌اند که این مکان‌ها به محل اعتراضات ما مبدل شود.»

او با لبخندی تلخ و پیروزمندانه ادامه داد: «ترس‌شان بی‌جا نیست. ممکن است چنین مکان‌هایی فرصتی برای زنان باشد تا گرد هم آیند و علیه سرکوب‌های شان اعتراض کنند. من مطمئنم روزی ما زنان که هر لحظه سرکوب می‌شویم، به نیرویی قوی برای سرنگونی آن‌ها تبدیل خواهیم شد.»