سیبیلیا ابراهیم

رقه – در میان سرمای سخت زمستان و صدای درگیری‌ها و گلوله‌هایی که در شهر طنین‌انداز بود، ده‌ها هزار نفر از مهاجران عفرین و شهباء سفر جدیدی از آوارگی اجباری را آغاز کردند. این سفر، بر سلسله جنایات و نقض‌هایی که دولت اشغالگر ترکیه و مزدوران تحت حمایتش از سال ۲۰۱۸ علیه ساکنان عفرین مرتکب شده‌اند، افزود. با وجود تمام درد و رنجی که در مسیر دومین کوچ اجباری متحمل شدند، آنان با ترک خانه‌ها و رؤیاهایشان تنها امید بازگشت به آغوش شهرشان را با خود حمل می‌کردند.

بحران سوریه در دل خود داستان‌های دردناکی از قتل، آوارگی و دیگر مصائب را نهفته دارد که در تمامی شهرها، از جمله عفرین، قابل مشاهده است. هفت سال از اشغال عفرین توسط دولت ترکیه و مزدوران تحت حمایتش می‌گذرد، جایی که مردم آن به اجبار از خانه‌هایشان رانده شدند و در جستجوی مکانی بودند که هم پناهگاهشان باشد و هم هویتشان را حفظ کند. آنان سرانجام در اردوگاه‌هایی که در شهر همسایه عفرین، شهباء، برپا شده بود، سکونت گزیدند.

رنج آنان تنها به آوارگی اجباری از شهری که منابعش غارت شد، ترکیب جمعیتی آن تغییر کرد و جنایات و نقض حقوق بشر علیه کسانی که نتوانستند شهر را ترک کنند، محدود نشد. آنان بار دیگر تجربه آوارگی را زیستند، با دردی عمیق‌تر، و از مرزهای شهر شهباء دورتر شدند؛ شهری که آن را به عفرین دوم خود تبدیل کرده بودند.

حوریه رشو، زنی در دهه ششم زندگی‌اش، اهل ناحیه شرا در شهر عفرین اشغالی، داستان پر رنج و درد خود را از زمان آغاز اشغال شهرش که بر او گذشته است، را اینگونه روایت می‌کند: «زمانی که دولت اشغالگر ترکیه در سال ۲۰۱۸ حمله وحشیانه خود را به شهر ما، عفرین، آغاز کردند، هدفشان نابودی ما بود. آن‌ها جنایات زیادی مرتکب شدند و ما را مجبور به ترک خانه‌هایمان کردند. در هنگام خروج از عفرین، با دشواری‌های بسیاری روبه‌رو شدیم.»

او درباره سفر آوارگی می‌گوید: «مسافت‌های طولانی را پیاده طی کردیم تا به کوه امیدها برسیم، در حالی که هواپیماهای جنگی و پهپادها بر فراز عفرین در حال پرواز بودند. هنوز هم صدای انفجارها در ذهنمان باقی مانده و تصاویر جنایاتی که در طول مسیر آوارگی شاهد آن بودیم، از خاطرمان محو نشده است.»

وی ادامه داد: «سفر آوارگی ما از عفرین در زیر سقف چادرهایی که در شهباء برپا شده بود، پایان یافت. اما اشغالگران ترکیه به همین بسنده نکردند. حتی زمانی که زیر این چادرها زندگی می‌کردیم، به حملات خود ادامه دادند و جنایات بیشتری علیه ما مرتکب شدند. این حملات جان بسیاری از کودکان را گرفت.»

حوریه رشو درباره دومین کوچ اجباری که مردم شهباء و مهاجران عفرین تجربه کردند، توضیح داد: «پس از حمله مزدوران  به شهر حلب در ۲۷ نوامبر و تصرف آن، دولت اشغالگر ترکیه و مزدورانشان حملاتی را علیه شهر شهباء آغاز کردند. این حملات باعث شد که مردم شهباء به مناطق امن‌تری در منطقه شمال و شرق سوریه دموکراتیک کوچ کنند.»

حوریه رشو با اشاره به اینکه پیش از خروج آن‌ها از شهر، شهباء توسط مزدوران محاصره شده بود: «ابتدا درگیری‌هایی بین ارتش سابق سوریه و مزدوران در روستاهای اطراف شهر شهباء رخ داد. مزدوران اشغالگر ترکیه از این درگیری‌ها سوءاستفاده کردند و حملاتی را علیه شهباء آغاز کردند و از تمامی جهات شهر را محاصره کردند و راه‌ها را به روی ما بستند. با محاصره شهر، مردم شروع به تجمع در نقاط مشخصی کردند تا بتوانند به‌سلامت از شهر خارج شوند. یک روز کامل در شهباء محاصره بودیم، در جاده‌ها و زیر سرمای شدید زمستان منتظر ماندیم، در حالی که صدای انفجارها و درگیری‌ها را از نزدیکی محل حضورمان می‌شنیدیم. آن شب بسیار ترسناک بود.

با ابتکار عمل اداره خودمدیریتی دموکراتیک منطقه شمال و شرق سوریه، پس از آنکه گذرگاه روستای «احداث باز شد، کاروان‌هایی برای خارج کردن مردم از منطقه ارسال شدند،. مردم این اقدام را همچون تولدی دوباره برای خود دانستند.» حوریه رشو درمورد دشواری‌هایی که در مسیر خروج از شهباء تجربه کردند، مسیری که به «غربت دوم عفرینی‌ها» معروف شد، می‌گوید: «من همراه خانواده‌ام که شامل ۱۱ نفر بود، از شهباء خارج شدم. با فرزندان و نوه‌هایم به‌صورت پیاده به‌سوی مسیری ناشناخته حرکت کردیم، بدون اینکه بدانیم این مسیر ما را به کجا خواهد برد. در طول راه چندین بار با مرگ روبه‌رو شدیم. در حاشیه مسیر، گروه‌هایی از مزدوران ایستاده بودند و منظره آن‌ها بسیار ترسناک بود. آن‌ها در طول مسیر به ما توهین می‌کردند.»

حوریه رشو در پایان صحبت‌های خود با اشاره به اینکه آن‌ها همه چیز را رها کردند و در سرمای زمستان اکنون در شرایطی غم‌انگیزی زندگی می‌کنند، گفت: «ما تمام این رنج‌ها را به امید بازگشت به سرزمین خود تحمل می‌کنیم. هرچند مورد حملات و سختی‌های بسیاری قرار گرفته‌ایم، اما به مقاومت خود برای آزادسازی شهرمان ادامه خواهیم داد و بر تمام چالش‌ها غلبه خواهیم کرد.»