RANİA ABDULLAH

Yemen- Yemenli çiftçiler, dağlık arazide yetişen ve kendine özgü bir tadı olan, yüksek kalitesi nedeniyle 30 yıldır dünyaya hakim olan Yemen kahvesinin küresel statüsünü yeniden kazanması için çalışıyor. Araştırmacı Arwa Abdullah Al-Hattabi tarafından yapılan, "Yemen Kahve Ticareti" başlıklı bir araştırmaya göre, Yemen, kahve ağacının ilk evi olarak kabul ediliyor. Kahve ekonomik olarak önemli bir gelir kaynağı ancak tarım arazilerinin çoğunu etkileyen iklim koşulları, kahve yetiştiriciliğinde de gerilemeyi yaşatıyor.

Daha az kahve elde ediliyor

Bani Hammad köyünde çiftçi olan Amna Qasim, kahve yetiştiricilerinden biri ancak o da ürünün azalmasından kaygılı.  Amna Qasim, "Yeraltı suyunun ve yağışların az olması nedeniyle kahve ekimi azaldı ve artık önceki yıllara göre daha az kahve elde ediyoruz. Kahve ekimini geliştirerek mahsulünü toplayıp yurt dışına ihraç etmenin en önemli çözümü su tasarrufu yapmak. Yağmur suyunu depolayacak tanklar oluşturarak, kahve ağacını sulamaya hazır hale getirmeliyiz ve ağaçlara gerekli bakımı yapmalıyız. Ağacı zararlı böceklerden korumak için de mücadele edilmeli ve hem kadın hem de erkek çiftçilere konu hakkında eğitimler sağlanmalı” diye belirtiyor.

Kadınlar olarak kahve ağacının korunmasını önemsediklerini kaydeden Amna Qasim, sözlerine şöyle devam ediyor: “Kahve bitkisinin ekiminden başlayarak, uygun boya ulaştıktan ve meyvelerini verene kadar emek veriyoruz. Meyveler olgunlaşıyor, kurutuluyor ve ardından soyularak arındırılıyor. Yemen kahvesiyle çok ünlüdür. Bu yıl tarlaların yarısına kahve yarısına da mısır ekildi. Ülkenin ekonomik durumunu iyileştireceğini ve tarımın daha iyiye gideceğini umut ediyorum. Toprağı iyi beslersek bize istediğimizi verecektir.”

Mocha için festival

Yemen’de mevcut sorunlara karşın kahve ekimi geri dönmeye ve nispeten gelişmeye başladı. Kahve ekiminin yaygınlaştırılması ve Yemen kahvesinin üretim kapasitesinin artırılmasına yönelik çalışmalar yapan Beni Sinan Tarım Kooperatifi, 2023 yılı Mart ayının başlarında, ‘Mocha’ kahve ağacı yetiştiriciliğine geri dönülmesi için Taiz Valiliği’yle birlikte bir milyon kahve ağacının dikilmesi için harekete geçti. Bu çalışmalar kapsamında Ekim ayının sonunda Mocha şehrinde “Zeytin Dalını Kucaklayan Kahve Dalı” sloganıyla “Yemen Kahve Festivali” gerçekleştirildi. Festival sırasında çalışmaların geliştirilmesi için birçok çalışma kamuoyuyla paylaşıldı.  Bu çalışmalardan biri de Dr. Ishraq Hayel’e aitti. Dr. Ishraq Hayel, ‘Yemen'de Tarımsal Kalkınma, Pazarlama ve Kahve Ticaretinin Gerçekleştirilmesinde Kadınların Rolü’ başlıklı makalesinde kadınların Yemen'deki ekonomik ve gelişimsel rolüne ışık tutulurken, kahvenin yetiştirilmesi, ticareti, pazarlanması ve bunların etkinleştirilmesinin önemine dikkat çekiyor.

Üretici kadınların desteklenmesi isteniyor

Makalesinde kırsal kesimdeki kadınların tarımsal üretim, özellikle de kahve yetiştiriciliği alanında oynadığı büyük role dikkat çeken Dr. Ishraq Hayel, “Kentsel düzeylerde, ayrıca kurumları, kuruluşları, kalkınma projelerini ve çeşitli destekleyici kuruluşları program ve projeleri yoğunlaştırmaya ve artırmaya teşvik etmek gerekiyor. Rehberlik ve eğitim sağlanmalı, modern yöntem ve teknolojiler tanıtılmalı, arazi sahibi olmaları ve yönetmeleri için gerekli tarımsal ihtiyaçlar sağlanmalıdır. Başta kahve mahsulleri olmak üzere çeşitli tarımsal faaliyetlerdeki beceri seviyeleri geliştirilmeli” diyor.

Makalesinde kadınları güçlendirmek ve kadınlara insana yakışır iş olanakları sağlamak amacıyla çalışmalar yapılması gerektiğini belirten Dr. Ishraq Hayel, hükümetin pazarlamaya ilişkin kahve sektörü stratejisini geliştirmesine destek vermesini de istiyor. Dr. Ishraq Hayel makalesinde, “Kadınları korumak, onları iyi kahve üretmeye teşvik etmek, arazi sahibi olmalarını ve yönetmelerini sağlamak, rehberlik ve maddi destek sağlamak, kahve üretmek ve pazarlamak için de kadınlara tarımsal ihtiyaçlar ve finansal hizmetler sağlanmalı” sözlerine yer veriyor.

Festivalle insanlar cesaretlendiriliyor

Ajansımıza konuşan Gazeteci Hanadi Anam, Yemen Kahve Festivali hakkında “Yemen'in bazı vilayetlerinde her yıl düzenlenen benzersiz bir etkinlik olarak kabul ediliyor. Bu festival, Yemen kültürünün ve mirasının tanıtılmasına, Yemen ekonomisine katkı sağlıyor, iç-dış turizmi teşvik ediyor ve turist çekiyor” diyor.  

Medya çalışanı Hanaa Jameel ise, Yemen Kahve Festivali'nin daha önce Yemen ekonomisi için en önemli kaynaklardan biri olan Yemen kahvesi yetiştirmenin önemi konusunda farkındalığı yaymak amacıyla her yıl düzenlenen bir festival olduğunu söylüyor. Ülkenin içinde bulunduğu durum nedeniyle kahve ağacı yetiştiriciliğine ilginin azaldığını söyleyen Hanaa Jameel, bu tür festivallerin düzenlenmesinin kahvenin, özellikle de çiftçilerin önemini yeniden vurguladığını dile getiriyor. Hanaa Jameel, “Çiftçilere verilen önem onları kahve yetiştirmeye ve kahveye ilgi duymaya itiyor. Bu ilgi elbette çiftçiler ve genel olarak Yemen için yüksek bir ekonomiye yol açacaktır” şeklinde konuşuyor.

Avukat Gaza Al-Samai de Yemen Kahve Festivali'nin son dönemde düzenlenen en önemli festivallerden biri olduğuna inanıyor ve bu zamanda düzenlenmesinin, bu ağacın asıl anavatanının Mocha bölgesi olduğunu dünyanın bilmesi açısından önemli olduğunu kaydediyor. Gaza Al-Samai, “Mocha kahvesi dünyadaki yüksek kaliteli kahvenin ana kaynağıdır ve dünyanın her yerine ihraç edilmiştir. Festival, insanlara bu ağacın önemi konusunda farkındalık kazandırıyor” diyor.