BERJÎN KARA

Mexmûr – Ekmek pişirmek için bin bir emekle inşa edilen tandırlar, bugün de ilgi görüyor. Daha çok kadınlar tarafından sürdürülen tandır geleneği, kuşaktan kuşağa aktarılıyor. Bu gelenek Kürt coğrafyasında da binlerce yıldır devam ediyor.

Kadınlar sadece yaşadıkları yerlerde değil, göç ettikleri alanlarda da tandır geleneğini yaşatıyor. Bu alanlardan biri de Şehit Rüstem Cûdî Mexmûr Mülteci Kampı. Tandır geleneğini kampta sürdüren kadınlardan biri de 80 yaşındaki Gulê Çelê. 

‘Köyde herkes evinin önüne tandır yapardı’

Tandır yapımını yakınlarına da öğreten Gulê Çelê, “Köyde herkes evinin önüne bir tandır yapardı. Kadınlar ortak emekle bu tandırları inşa ederdi. Biri tandır yapımına başladığında hepimiz yardıma giderdik. Göç ettikten sonra kamplara geldik ve hiçbir şeyimiz yoktu. Bunun için kendi imkanlarımızı sağlamalıydık. Etrûş'a geldiğimizde kız kardeşim bana yardım etti ve iki tane tandır yaptık. Biz de böyle başladık" dedi.

‘Kendi yöntemlerimizle toprak elde ettik’

Tandır yapımına değinen Gulê Çelê, köylerinde bazı tandırların yerin altına bazılarının ise yerin üstüne yerleştirildiğini aktararak, “Yerin altına yerleştirilen tandırın ekmekleri daha lezzetli oluyor. Köyümüzün havası çok serin ve güzeldi” diye konuştu. Geçimlerini sağlamak amacıyla tandır yapımına başladıklarını dile getiren Gulê Çelê, şunları aktardı:

"Mexmûr Kampı’na ilk geldiğimizde tandır yapmıştık. Birini kendimize birini de komşularımıza yaptık. Daha sonra yaptığımız tandırı geçimimizi sağlamak için satışa çıkardık. Mexmûr Kampına ilk geldiğimizde dışarıdan toprak getirme imkanımız olmadığı için buradaki toprağı kazdık, yabani otları temizledik ve kendi yöntemlerimizle toprak elde ettik. Yavaş yavaş fırsatlar ortaya çıktıktan sonra evler yapıldı ve dışarıdan toprak temin edebildik.”

‘Bahar aylarında yapmayı tercih ediyoruz’

Tandır yapımında istedikleri toprağı elde edene kadar su ve kil kullandıklarını anlatan Gulê Çelê, “İstediğimiz kıvamı yakaladıktan sonra içerisine keçi kıllarını koyuyoruz. Daha sonra hamur gibi top yapıp tutunacak şekilde diziyoruz. Daha sonra tandır şeklini alana kadar bu şekilde devam ediyoruz. Yazın bir haftada yapılıyoruz ancak havaların çok sıcak olmasından dolayı ilkbahar ve sonbahar mevsimlerinde yapmayı tercih ediyoruz.”