RAJA KHAYRAT

Fas- Fas’ta kadınlar yasaların toplumsal cinsiyet eşitliğine göre düzenlenmesini istiyor. Mevcut yasalarla eşitlik ilkesi tam olarak uygulanmazken bu durum hak ihlallerinin daha da artmasına neden oluyor. Kadınlar her alanda olduğu gibi siyasi alanda da sürekli dışlanıyor ve siyaset yapmaları çeşitli yollarla engelleniyor.

Parlamenter Hayat Oumnajou, kadınların karar alma mekanizmalarında yer almasının ve sürdürülebilir kalkınma hedeflerine ulaşılmasının zorunlu olduğunu vurguladı. Hayat Oumnajou, kadınların siyasi kurumlarda temsil oranını artırmak için düzenlemelerin cinsiyet eşitliği ilkesine göre yapılması gerektiğini belirtti.

Hayat Oumnajou Fas anayasasında toplumsal cinsiyet eşitliği ilkesinin çerçevesinin çizilmesiyle büyük adımlar atıldığını ifade etti. Hayat Oumnajou “Anayasanın ilgili bölümünde kadın ve erkeklerin eşit medeni, siyasi, sosyal, kültürel ve çevresel haklara sahip olduğu belirtilmekte ve aynı bölümde devletin kadın ve erkek arasında eşitlik ilkesini gerçekleştirmeyi amaçladığı ifade edilmektedir” diye belirtti. 2011 Anayasası'nın genel olarak insan hakları ve özel olarak da kadın hakları ilkesini ortaya koyan yeni içeriklerle geldiğini söyleyen Hayat Oumnajou, kadın ve erkeklerin medeni ve siyasi haklarının yanı sıra adaylık ve seçimlerde oy kullanma konusunda da eşitliğe sahip olduğunu belirtti. Hayat Oumnajou “30’uncu madde ile her iki cinsiyetin de seçimle gelinen pozisyonlara erişimde cinsiyetler arasında fırsat eşitliği sağlanmasını teşvik etmektedir” şeklinde konuştu. 

Yasalara rağmen hedeflenen olmadı

Hayat Oumnajou Fas'ın onayladığı sözleşmelere atıfta bulunarak, siyasi haklar da dahil olmak üzere tüm haklarda toplumsal cinsiyet eşitliğine vurgu yapıldığına dikkat çekti. 2030 Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri'nde 5’inci hedefin eşitlik olduğunu belirten Hayat Oumnajou “Bu hedeflerin gerçekleştirilmesi için kamu politikalarında ve yasalarla kadınlar karar alma pozisyonlarında yer almaları sağlanmalı” dedi. “Bu çerçevede sarf edilen çabalara, yasal ve çıkarılan mevzuatlar ve Fas'ın taahhütlerine rağmen henüz hedeflerimize, özellikle de eşitliğin sağlanmasına ulaşamadık” diye ifade eden Hayat Oumnajou sözlerine şöyle devam etti: “Kadınların parlamentodaki varlığına atfedilen pozitif ayrımcılık mekanizmaların (kotalar) kabul edilmesine rağmen, kadınların temsili henüz parlamentoda veya yerel yönetimlerde üçte bire ulaşmadı.”

‘Partiler cinsiyet eşitliğini uygulamalı’

Kadınların karar alma pozisyonlarına ulaşmadaki zayıflığının kalkınmanın bir göstergesi olarak değerlendirildiğine işaret eden Hayat Oumnajou, kadınların siyasetteki temsili konusunda siyasi iradeye ihtiyaç olduğunu vurgulayarak, “Partiler cinsiyet eşitliğini uygulamalıdır. Kadınların karar alma süreçlerine katılımı demokrasi için hayati önem taşıyor” diye konuştu.

Hayat Oumnajou, kadınların karar alma merkezlerindeki oranının hala çok düşük olduğuna vurgu yaparak, “Kadınların temsili henüz üçte bire ulaşmadığı gibi eşitliğe de ulaşmamıştır” dedi. Hayat Oumnajou, kadınların siyasi alandaki katılımlarını arttırmanın eşitlik ilkesinin tam olarak uygulanması ile olabileceğini ve seçim yasasının da bu ilkeye göre uygulanması gerektiğini dile getirdi.

‘Tabuların kırılması için bilinçlenmeli’

Hayat Oumnajou, özellikle Fas'ın şu anda gerçek bir siyasi reform sürecinde olması nedeniyle, toplumun yarısını oluşturan kadınların siyasi organlarda temsil edilmemesinin ve zayıf temsil edilmesinin demokratik süreci sekteye uğrattığını ifade ederek “Tüm sivil, siyasi ve sendikal aktörler, kadınlara yönelik tabuları kırmak için eğitim ve medya yoluyla kadın hakları bilincini yaymalı” diye ifade etti.

Kadınların sosyal ve ekonomik olarak güçlendirilmesinin de önemine dikkat çeken Hayat Oumnajou, siyasi partilerin, kadınların siyasette yer almasını desteklemek için daha aktif rol alması gerektiğini belirtti. Hayat Oumnajou, bu durumun, kadınları siyasi partilerin içinde etkin ve güçlü birer katılımcı yapacağını sözlerine ekledi. 

‘Eşit listeler oluşturun’

Ayrıca, kadınların siyasi deneyim kazandıktan sonra liderlik pozisyonlarına getirilmesi gerektiğini ifade eden Hayat Oumnajou “Siyasi partiler kadınların bu deneyimlerini değerlendirmeli ve onların karar alma süreçlerine dahil olması noktasında yardımcı olmaları gerekiyor. Bazı siyasi partiler, kadınları ikinci bir dönemde yeniden aday olabilmeleri için bireysel listelerde yer almalarını zorunlu kılıyor bunu eleştiriyorum. Bu durum yetenekli kadınların kaybolmasına yol açıyor” diye belirtti. 

Sonuç olarak, kadınların karar alma merkezlerinde yer almasının, sürdürülebilir kalkınma için zorunlu hale geldiğini vurgulayan Hayat Oumnajou, kadınların siyasette daha fazla temsil edilmelerini sağlamak adına yeni mekanizmalar geliştirilmesi gerektiğini ifade etti ve cinsiyet eşitliği gözetilen aday listeleri oluşturulmasını istedi.