HESNA MIHEMED

Şehba – Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi Genel Meclisi, ilkini 2014 yılında onayladığı Toplumsal Sözleşmeyi 3 defa yeniden düzenledi. Yapılan değişikliklerin ardından 12 Aralık 2023 tarihinde onaylanan Toplumsal Sözleşme, bölgedeki tüm halkların haklarını kapsıyor. Toplumsal Sözleşme Komitesi Üyesi Zelox Bekir, Sözleşmenin önemini ajansımıza anlattı.

Özerk Yönetim Genel Meclisi’nin Toplumsal Sözleşme’nin yeniden güncellenmesi için toplantı ve görüşmeler yaptığını aktaran Zelox Bekir, “Kuzey ve Doğu Suriye'de her mezhep ve örgütü kapsayan geniş tartışmalar yapıldı. Bölgenin içinde bulunduğu durum nedeniyle bazı toplantılar askıya alındı. 2023 yılında imkanlar dahilinde kapsamlı bir toplantı yapıldı ve görüşülen maddeler onaylanarak yürürlüğe girdi” dedi.

‘Yeniden düzenleme yapılması gerekiyordu’

İlk Toplumsal Sözleşmenin 2014 yılında onaylandığını hatırlatan Zelox Bekir, şunları aktardı: “Efrin, Kobanê ve Qamişlo olmak üzere üç kantonda tartışmalar yürütüldü. Toplumsal Sözleşme 2017 yılında tekrar revize edildi. Bu kez 3 bölge ve 6 kantonu kapsadı. Efrin Bölgesi’nde Efrin ve Şehba kantonları, Fırat Bölgesi’nde Kobanê ve Girê Spî kantonları, Cizîr Bölgesi’nde ise Hesekê ve Qamişlo kantonlarını kapsadı. Tebqa, Rakka, Minbic ve Dêrazor gibi bazı bölgelerin özgürleştirilmesinin ardından birçok değişiklik yapıldı. Dolayısıyla Toplumsal Sözleşmenin diğer maddelerinde de düzeltmeler yapılması gerekiyordu"

‘Toplumsal Sözleşme 4 bölümden oluşuyor’

Toplumsal Sözleşme’sinin 134 madde ve 4 bölümün bulunduğunu belirten Zelox Bekir, şu bilgileri paylaştı:

“Her bölüm verilen hükümlere göre çalışır. Birinci bölüm toplumun, yurtseverliğin ve özerk yönetimin temel ilkelerinden oluşuyor. İkinci bölümde ise hak ve özgürlükler yer alıyor. Herkes bu temelde özerk yönetime özgürce katılabilir. Ayrıca özerk yönetim her kesimden her insanın hakkını korur ve her insanın kendi görüşünü ortaya koyma hakkı vardır, yani bu bölümde kapitalist sistemlerde kaybedilen ve yok edilen insan hakları korunuyor. Her mezhep, din ve milletin hakkını korur. Üçüncü bölümde ise eğitim, öğretim, örgüt, ekonomi, sağlık ve anadil ile ilgilidir.

Komünden bölge meclislerine kadar topluluk sistemini içerir ve işlerini yürütme yöntemini tanımlar. Toplumsal Sözleşme bu bölümde toplumun temellerini tanımlıyor. Bölge ve ilçelerde toplumsal faaliyetleri ve halk meclislerinin kurulması için yeni yöntemleri gösteriyor. Ayrıca Kuzey ve Doğu Suriye’de kurulan meclislerin faaliyetlerini ve çalışma yöntemlerini anlatıyor. Aynı zamanda genel meclisin çalışmaları ile il ve ilçe meclisleri arasındaki bağlantıyı kuruyor. Adaletten iç ve dış ilişkiler kurumuna kadar tüm kurumlar bu bölümün içindedir. Bu bölümdeki en güzel şey komünlerden meclislere kadar halkın görüş ve onayıyla iki yılda bir yapılan seçimlerdir.”

 

‘Kadınlar gücü ve birikimleriyle Toplumsal Sözleşmede yer aldı’

Kadının Toplumsal Sözleşmedeki varlığı ve rolünün önemli olduğuna vurgu yapan Zelox Bekir, " Kadın Meclisi, Toplumsal Sözleşmenin hazırlanmasında örgütlendi. İnsanların dikkatini çeken, kadınların bu konudaki görüş ve önerileriydi. Kuzey ve Doğu Suriye'deki kadınların, mezhep, din, örf ve renkleriyle Toplumsal Sözleşmeye katılması Kuzey ve Doğu Suriye'deki kadınların ne kadar önemli olduğunu gösterdi” dedi. Kuzey ve Doğu Suriyeli kadınların büyük başarılara imza attığına işaret eden Zelox Bekir, şunları kaydetti:

“Kadınlar gücü ve bilgi birikimleriyle Sözleşmede yer alarak Kuzey ve Doğu Suriye'nin tüm kadınlarıyla ilgilenmeyi başardı. Kadınların Toplumsal Sözleşmenin hazırlanmasında yer alması Kuzey ve Doğu Suriye’de bir ilki oluşturdu. Aynı zamanda Toplumsal Sözleşmede kadın haklarının korunması konusu bir kez daha ele alındı. Ayrıca her kurumda veya mecliste kadınlar yüzde 50 eşit temsiliyet hakkına sahip. Kadınlar hakları için yıllardır mücadele yürütüyor. Bu başarı Rojava Devrimi boyunca büyük emek veren kadın direnişçilerinin çalışmalarının sonucudur.”

Toplumsal Sözleşme’nin Kuzey ve Doğu Suriye'de yer alan tüm ulusları koruma altına aldığına dikkat çeken Zelox Bekir, “Yenilenen ve onaylanan Toplumsal Sözleşme, sistemler tarafından yok sayılan, ezilen ve bölünen tüm halkların Özerk Yönetim Sisteminde yer almalarını ve haklarını savunmalarını sağlıyor” diye konuştu.

‘Êzidîler için bağımsız bir madde bulunuyor’

Toplumsal Sözleşmede ayrıca Êzidîler için bağımsız bir madde bulunduğunu vurgulayan Zelox Bekir, “Kuzey ve Doğu Suriye’de yaşayan Süryani bileşenleri de sözleşmede yer alıyor” dedi. Toplumsal Sözleşmenin Kuzey ve Doğu Suriye’nin gerçekliğini ortaya çıkardığını belirten Zelox Bekir, “Özerk Yönetim 2014 yılından bu yana halkların hakkını korudu. Özerk Yönetim’in kuruluşu 10’uncu yılına giriyor. Halkın örgütlenmesi için yoğun çalışma, mücadele, direniş ve tecrübeyle dolu 10 yıl” diye konuştu.

‘Halklar altın harflerle kendi tarihlerini yazıyor’

Mevcut imkanlara göre Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi’nin büyük tarihi adımlar attığını vurgulayan Zelox Bekir, şunları ifade etti: “Toplumsal Sözleşme bu yıllarda 3 kez yenilendi. Bu da demokrasinin gereğidir. Ancak Suriye Anayasası yaklaşık 50 yıldır değişmedi, bu da diktatörlüğün artmasına olanak sağlıyor. Anlaşma, kaç yıllık olursa olsun herkesin bu anlaşmadan payına düşeni alması ve Özerk Yönetim sistemi içerisinde eşit şekilde yaşaması anlamına geliyor. Halk, Önder Apo'nun sunduğu projeye de sahip çıkacak. Bugün Kuzey ve Doğu halkları, altın harflerle kendi tarihini yazıyor.”