BERÇEM CÛDÎ

Kobanê- Rojava Devrimi’nden sonra 2014 yılında Kuzey ve Doğu Suriyeli kadınlar kazanımlarını garanti altına almak için kanuni olarak da çalışmaya başladı ve Kadın Kanunu ya da Aile Kanunu’nu çıkardı. Kadınlara karşı şiddetin önünü almak için somut adımlar atıldı. Bu yasa 2014 yılında kadınların haklarını korumak için özgür eş yaşam ölçüsü, demokratik aile ilkeleri esas alınarak hazırlandı. Sonrasında 2021 yılında adı Aile Yasası olarak adı değiştirildi. Fırat Kantonu Mala Jin (Kadın Evi) Yönetimi Semîra Elî, Toplumsal Mahkeme üyesi Nînwa Salih ajansımıza konuştu. 

‘Adalet ve eşitliğin sembolü şiddetin merkezi oldu’

Fırat Kantonu Kadın Evi Yönetimi Semîra Elî kadınların tarihte en güçlü adalet sağlayıcıları olduğunu belirterek şunları söyledi:

“İktidarcı sistemlerin açığa çıkmasıyla birlikte bu gerçek ters yüz edilmiş kadınlara karşı en büyük haksızlık yapılmış ve onlara karşı kullanılmıştır. Kadınlar birinci dereceden fiziki, psikolojik, ekonomik, toplumsal, kültürel ve sağlık açısından şiddetlere maruz kalmaktadır. Bu nedenle kadınlar da şiddete maruz kaldıkları bu alanlardan çıkartıldı ve erkekler hakim oldu. Kadınlar adaletin, eşitliğin ve toplumsal yasaların yerine getiricisiydi, şimdiyse cinsiyetçi sistem tarafından şiddet görüyor.”

 ‘Şiddetin durdurulması için stratejik planlamalar gerekiyor’

Kuzey ve Doğu Suriye’de şiddetin durdurulması için atılan adımlara değinen Semîra Elî, konuşmasına şöyle devam etti:

“Kuzey ve Doğu Suriye’deki 19 Temmuz Devrimi ile ne kadar savaş da olsa kadın hakları ve kadına karşı şiddet konusunda kadın örgütleri çalışma yürüttü. Bahsettiğimiz çalışmalar örgütsel, hukuksal, yönetimsel ve demokratik ulus ilkeleriyle stratejik temelleri kadınlar açısından atıldı. Kuşkusuz devrimden önce de kadınlar için çalışmalar yürütülüyordu ama bunlar daha çok örgütlenme ile sınırlı kalıyordu. Bunun için kadın örgütlerinin resmileşmesi ile bütün çalışmalar Kuzey ve Doğu Suriye kanunları içerisinde yer buldu. Fırat Kantonu’nun bütün ilçelerinde ve beldelerinde kadınlar örgütlendiler çok eşlilik, çocukların velayeti, nafaka, eşlerin sadakatsizliği, şiddet ve bunun gibi davalar üzerinde çalıştılar.

Kuzey ve Doğu Suriye’de Özerk Yönetim Sistemi’nin oluşturulmasıyla kadınların kimliği, varlığı ve rollerini korundu. Bu konuda kadınların korunması her türlü şiddetten kadın örgütleriyle ortak yürütüldü. Kadın devriminin ürünlerinin toplanması Kadın Kanunu ya da Aile Kanunu’dur. Yasama (Encümen) bu kanunu tekrar hazırlıyor ve 40 maddeden oluşacak. Resmi olarak onaylanırsa bütün Kuzey ve Doğu Suriye’nin bütün kantonlarında geçerli olacak.”

Toplumsal yöntemlerle ve yasalar ile sorunları bitireceğiz’

Semîra Elî, Aile Yasası’nın uygulanmasında Mala Jin’in önemli bir rolü olduğunu ifade ederek şunları belirtti: “Bizler toplumsal değerlere ve Aile Yasası’na dayanıyoruz. Aile yasasında birçok önemli bentler var ki her iki tarafı koruyor ve çocukların haklarını da koruyor. Mala Jin olarak elimizden geldiği kadar toplumsal yollarla, barıştırma komitesi ile davaları ve sorunları çözüyoruz. Bizim hakimiyetimizden sonra Toplumsal Adalet rolünü oynamaya başlıyor. Çok eşlilik hala ciddi bir sorundur. Bilindiği üzere ailenin gelişimi ve korunması her iki tarafın ortak sorunlara yaklaşımı ile olabilir. Toplumumuz birçok defa bu ölçüleri aşıyor bu nedenle on sorun daha açığa çıkıyor. Aile içerisinde birçok olay yaşanıyor çocuk genel de anne ve babanın arasında kalıyor. Bizler Mala Jin olarak toplumsal çalışmalarımızı da yürütüyoruz aynı zamanda tartışmalarımızda oluyor ve toplumsal adalet ile ortaklaşmalarımızda oluyor. Olayların olma oranında düşüş var ama yine de yaşanıyor.”

Hukuk alanında Kuzey ve Doğu Suriye toplum mahkemelerinin kadın davaları için özel kanunlar kullandığını belirten Semîra Elî, Kuzey ve Doğu Suriye'nin Fırat kantonunda 26 ceza ve ilkeden oluşan Kadın Kanunun uygulandığını dile getirdi ve yasanın 2015 yılında onaylandıktan sonra, kadınla ilgili olarak şiddet, intihar, katletme vb. ile ilgili tüm davaların ortadan kaldırılmasını sağladığını kaydetti.

"Suçluları cezalandırmak için birçok yasa ve ceza var"

Fırat Kantonu Toplumsal Mahkemesi'nde görev yapan Ninwa Salih de şiddet suçlarının ve cezalarının içeriğine değinerek, "Kadına yönelik fiziki şiddet ve işkence yoluyla, katletme ve intihar davaları geliyor ve biz bunları araştırıyoruz. Biz de bu suçları Kuzey ve Doğu Suriye'deki yasalara göre ele alıyoruz” dedi. Ninwa Salih, kadınların toplumdan gelen baskılar nedeniyle sıklıkla şikayetlerini geri çektiğini belirterek, "Mahkeme olarak kadınları koruyan kanunları uyguluyoruz ama ne yazık ki çalışmalarımız sınırlı. Bu nedenle aile ve toplumsal baskılar sonucu kadınlar şikayetlerini geri çekmek zorunda kaldıklarında artık yardım edemiyoruz ve bazen de hiç masum olmayan insanlar serbest bırakılabiliyor. Ama kadınlar haklarında ısrar edip davalarını sonuna kadar götürdüklerinde biz de onlara yardımcı oluyoruz. Daha önce de belirttiğimiz gibi hâlâ kamu hakkını ilgilendiren davalar var. Ama yine de kadınlar davayı sürdürmeyince mevcut yasalarımıza göre cezalandırıyoruz ama cezalarını hafifletmek zorundayız” diye konuştu.

"Kadınları katletmenin ağır cezaları vardır”

Ninwa Salih, "Kadın cinayetleri ve intihar vakaları da ortaya çıkıyor. Kadın intiharları olduğunda mutlaka şüpheli olarak bakıyoruz. Kadınları öldürenler derhal cezalandırılır, kadınların intihar etmesi durumunda kendilerini asmaya, yakmaya veya vurulmaya sebep olanlar da kural ve düzenlemelerimize göre cezalandırılır. Eğer ‘namus’ adı altında bir kadın katledilmişse fail erkeğe en ağır sınırdan ceza verilir” dedi.

Ninwa Salih, Mala Jin ile ortaklaşa çocuk yaşta zorla evlendirmelerin önünü almaya çalıştıklarına dikkat çekerek şöyle konuştu: “Çocuk evlilikleri, çok eşlilik, tazminat vb. konularda çalışmalar var. Bu davalar Mala Jin ile ilgilidir. Onlar mahkemeye gönderilen belgeleri takip ediyor. İkinci evlilikte her iki taraf da tutuklanır. Hapis cezası 3 aydan başlıyor ve buna para cezası da ekleniyor. Ancak Özerk Yönetim kanunlarına göre bu evliliğin sona ermesine karar verilemez ve ikinci eş, evlilik kanunları kapsamındaki haklarını ileri süremez. Çocuk evlilikleriyle ilgili şikayetlerin çoğu Mala Jin'dan geliyor ancak herkes mahkemeye şikâyette bulunabilir. Burada çocuğun evlendirildiği kişi- erkek, çocuğun temsilcisi ve nikahı gerçekleştiren din adamı yargılanıyor ve cezalandırılıyor. "

"Kadının hukukta bağımsızlığı şiddetin sona ermesinin temelidir"

“Genel olarak Kuzey ve Doğu Suriye'de mahkemelerde uygulanan yasalar kadınlara hizmet eder ve öncelikle kadınlara yöneliktir” diyen Ninwa Salih şunları dile getirdi: “Hangi kadın bize başvurursa başvursun, biz görevimizi yerine getirmeye ve onun için onaylanan yasalara göre haklarını almaya hazırız. Bazı kadınlar için temennim şu; haklarınız yerine toplumun geleneklerini seçtiğinizde, kararınızın diğer kadınları da etkilediğini bilmelisiniz. Bu nedenle kadınlardan ricamız, gerçekten ciddi bir mağduriyet yaşadığınızda şikayetinizin takipçisi olmanızdır ki haklarınızı eksiksiz olarak talep edebilelim. Faillerin cezalandırılmasının bu olayların önüne geçeceğini unutmamalıyız. Bu konuda kadın yasalarının da rolü var ama kadınların da kendi yasalarına sahip çıkması gerekiyor."