EVÎN ZENDA

Şengal- IŞİD çeteleri, 3 Ağustos 2014'te Şengal’e yönelik soykırım saldırısında, 12 bin 855 Êzidî’yi katletti, bin 56'sı çocuk 6 bin 417 Êzidî’yi kaçırdı. IŞİD çetelerinin alıkoyduğu 7 bin 432 kişiden ise henüz haber yok.

İlk kadınlar hedef alındı

Her savaş ve saldırıda olduğu gibi Şengal’e yönelik saldırıda da ilk kadınlar hedef alındı. Binlerce Êzidî kadın kaçırıldı, tecavüz edildi, köle pazarlarında satıldı. Saldırıda Êzidî cemaatinin ibadet yeri olan onlarca kutsal mekân da yıkıldı.

Katledilenler toplu olarak gömüldü

IŞİD çeteleri Şengal’de saldırdığı her yerde kaçırma, yağma ve katliam gerçekleştirdi. Her köyde ve neredeyse her evin duvarının dibinde katlettiği insanları toplu olarak gömdü. Toplu mezarlarda her yaştan insan var. Birçok Êzidî’yi de henüz yaralıyken toplu mezarlara gömdü. Birleşmiş Milletler’in (BM) verilerine göre ise, IŞİD çeteleri Irak genelinde yaklaşık 33 bin sivili katletti, 55 binden fazla kişiyi yaraladı ve 10 binden fazla kişiyi kaçırdı.

46 toplu mezardan bin 32 cenazeye ulaşıldı

Bölge genelinde 202 toplu mezarın bulunduğu tahmin ediliyor. Şu ana kadar tespit edilen 89 toplu mezardan sadece 46’sı açıldı. Açılan mezarlardan bin 32 cenaze çıkarıldı. Sadece 201 kişi yapılan DNA testi sonucu ailelerine teslim edildi.

Irak Hükümeti cenazeleri çöp torbasıyla ailelerine verdi!

Irak Hükümeti, Şengal’de toplu mezarları ilk kez açmaya başladığında, çıkarılan cenazelerin usulüne uygun defnedileceğini belirtmişti. Ancak bu söz yerine getirilmedi. 2021 yılında Koço köyünde toplu mezardan çıkarılan 104 cenaze DNA testleri yapılarak ailelerine verildi. Irak Hükümeti, 12 cenazeyi çöp poşetleri içinde ailelerine teslim ederken, 39 cenaze için ailelerden kefen ve Irak bayrağı istedi!

831 cenaze Adli Tıp Kurumunda

Şengal’deki saldırıda katledilen 831 kişinin cenazesi kimlikleri tespit edilemediği gerekçesiyle Bağdat'taki Adli Tıp Kurumu'nda bekletiliyor. Aileler, DNA tespiti için 6 ay süre yeterliyken Irak Hükümetinin bu süreci uzatarak kendilerine acı çektirmesine anlam veremiyor. Öte yandan Irak Hükümeti, BM’ye bağlı IŞİD çetelerinin suçlarını soruşturan kuruluş (UNITAD) ile çalışıyor. BM Güvenlik Konseyi tarafından görevlendirilen kurumla birlikte Amerika, İngiltere, Almanya, Hollanda ve Avrupa Birliği gibi birçok ülke bu ekibin liderliğinde toplu mezarların açılması ve genel olarak IŞİD çetelerinin işlediği suçların ortaya çıkarılması ve soruşturulması için birlikte çalışıyor.

İlk toplu mezar Solax Köyü’nde tespit edildi

Soykırım katliamının üzerinden 9 yıl geçti ama ailelerin acısı halen taze. IŞİD tarafından katledilen yakınlarının cenazelerine ulaşmak için toplu mezarların açılmasını bekliyor. Şu ana kadar tespit edilen 89 toplu mezarın 50’si henüz açılmadı.

HPG ve YJA STAR gerillaları 2015 yılında Şengal'in IŞİD çetelerinden kurtarılmasının ardından ilk kez Solax Köyü’nde toplu mezarları tespit etti. Açılan toplu mezardan 80 kadın ve 12 çocuk çıkarıldı. 2016’da Irak Hükümeti 3 Ağustos 2014 tarihli kararname ile Şengal'de toplu mezarların olduğunu resmen kabul etti. Dört yıl sonra ilk kez 27 Eylül 2020'de Irak'taki Toplu Mezarlar Ekibi, tamamı erkek olan 62 kişiden oluşan Êzidî toplu mezarlarının ilk listesini açıkladı. Yapılan araştırmalarda 89 toplu mezar ve onlarca tek mezar bulundu. Tespit edilebilen ve açılan toplu mezarlar şu şekilde:

Xanesor Köyü: 4 Şubat 2015'te HPG gerillaları, YJA STAR ve Êzidî savaşçıları tarafından Xanesor Köyü ile Sînunê Mahallesi arasında 3 toplu mezar açıldı. Üç mezardan 54 kişinin cenazesi çıkarıldı.

Koço Köyü: 15 Mart 2019'da Koço'da açılan 20 toplu mezarda 500'e yakın kişinin cenazesi bulundu. Şubat 2021'de Koço Köyü'nde 104 Êzidî’nin cenazesi toprağa verildi.

Solax Köyü: 26 Ekim 2020'de Solax köyünde IŞİD çeteleri tarafından yaşlı 80 kadın, hamile bir kadın ve 12 çocuğun diri diri gömüldüğü toplu mezar açıldı. Solax’daki Gora Dayikan adlı toplu mezarda bulunan 7 kadının isimleri tespit edilemedi.

Herdan Köyü: 22 Şubat 2022'de BM gözetimindeki ekip tarafından açılan 7 toplu mezardan yaklaşık 100 kişinin cenazesi çıkarıldı.

Qin Köyü: 28 Haziran 2022'de Qin köyünde açılan 6 toplu mezardan 129 kişinin cenazesi çıkarıldı.

Hamedan Köyü: Hamedan'daki 4 toplu mezardan sadece biri ilk kez 5 Mart 2023'te açıldı. Mezarların açılması çalışmalarının devamında 40 kişinin cenazesi çıkarıldı. Bu yıl aynı zamanda Hamedan köyü yakınlarında bir toplu mezar daha bulundu.

Girzerik Köyü: Girzerik köyünde 50'ye yakın köylü ve çevredekiler, siperlerin önünde çatışıyordu. Bu kişilerden herhangi bir bilgi alınamadı.

Siba Köyü: Siba Şêx Xidir köyünde 5 toplu mezar bulunuyor.

Tilizêr İlçesi: Tilizêr ilçesinde 10 toplu mezar bulundu ancak şu ana kadar sadece bir tanesi açıldı.

Şengal: 9 Mayıs 2023'te Şengal’in merkezinde 5 Şii'nin bulunduğu bir toplu mezar bulundu.