BERÇEM CÛDÎ

Kobanê – Kürtçe dili, Kurmancî, Soranî, Goranî, Dimilkî ve Lûrî olmak üzere 5 lehçeyi içeren dünyanın en eski dillerinden biridir. Ancak Kürtçe 100 yıldan fazladır yasak ve asimilasyon politikalarına maruz kalıyor. Kürdistan’ın 4 parçaya bölünerek her bir parçanın Türkiye, İran, Irak, Suriye ulus devletlerine bağlanmasıyla Kürtler ve Kürtçe üzerine soykırım politikaları yürütülmeye başlandı. Buna rağmen Kürtler bu soykırım ve asimilasyona direnerek Kürtçeyi bu günlere taşımayı başardılar. 

Kürtçenin bu günlere taşınmasında 15 Mayıs 1932’de Celadet Alî Bedirxan ve arkadaşları tarafından Suriye’nin başkenti Şam’da yayına başlayan ve latin harfleriyle çıkarılan ilk Kürtçe dergi olan “Hawar”ın da önemli rolü oldu. 

Bu tarihi adım Kürt edebiyatı ve dili alanında devrim olarak kabul edildi.  Toplamda 57 sayı çıkaran Hawar Dergisi, 1943 yılına kadar yayın hayatında kaldı. Dergi ayrıca birçok araştırmacıya da ilham kaynağı oldu. Derginin Kürt dili ve edebiyatının geliştirilmesine katkıları nedeniyle her yıl 15 Mayıs günü, Kürt Dil Bayramı olarak kutlanıyor.

Hawar’la başlayan bu devrim 19 Temmuz 2012’de startı verilen Rojava Devrimi’yle sıçrama kaydetti. Bugün Kuzey ve Doğu Suriye’de 3 resmi dilden biri olan Kürtçe ilk öğretim ve ortaöğretim ile üniversitelerde de temel eğitim dillerinden biri.

Okullar ve üniversiteler açıldı

19 Temmuz 2012 Rojava Devrimi ardından 15 Mayıs kutlamaları Kuzey ve Doğu Suriye’de büyük bir coşkuyla karşılanıyor. Toplumsal bir devrim olarak nitelendirilen Rojava Devrimi aynı zamanda dil ve kültür devrimiydi. Devrimle birlikte Kürt Dili Enstitüsü (SZK) ile Kürtçe dil faaliyetleri başlatılırken, ardından Kuzey ve Doğu Suriye’de kantonlar düzeyinde okullar, yüksekokul ve üniversiteler açıldı. Kobanê Üniversitesi, Eylül 2017'de Fırat Bölgesi’nde kurulurken, bilimsel bölümlerin yanı sıra Kürt ve Arap Dili Edebiyat Fakültesi de açıldı.

6 yılda 2 grup mezun oluyor

Kobanê Üniversitesi Dil ve Edebiyat Bölüm Eşbaşkanı Hîva Mihemed Elî, Edebiyat ve Dil Fakültesi ile ilgili şu bilgileri paylaştı: “Kürt dili üzerine eğitimler öncelikle kolay seviyelerle başlatıldı ardından okullar, yüksekokullar ve üniversiteler açılmaya başlandı. Bu gelişmeleri Kürtçe öğrenme ve eğitim alanında bir devrim olarak görüyoruz. Anadilinde eğitim görmek isteyen çok sayıda kişi her yıl üniversitelere başvuruyor. 6 yılda 2 grup mezun oluyor. Mezunların çoğu üniversitede asistan öğretmen, çevirmen ve iletişimde çalışıyor. Edebiyat bölümünde eğitim görme süresi toplamda 4 yıldır. Dilbilim alanında gramer, çeviri ve dilbilimin kendisi vardır. Kürtçe okuma ve yazma düzeyi zayıf olan öğrencilere de Kürtçe eğitimleri verilir."

Yüksek lisans yapma imkânı sunuluyor

Kürt Dili ve Edebiyatı alanında yüksek lisans yapma imkânı olduğunu kaydeden Hîva Mihemed Elî, "Edebiyat bölümü, klasik ve modern edebiyat ile Kürtçe roman, tiyatro ve şiir bölümleridir. Son olarak öğrencilerin bir bitirme projesi vardır. Öte yandan Kuzey Kürdistan, Federe Kürdistan, Belçika ve Paris üniversitelerinden Kürtçe dilbilgisi ve edebiyatı konusunda uzman olan profesörlerin yardımıyla Kobanê Üniversitesi'nde Kürtçe yüksek lisans programı açıldı. Online okuma yoluyla, bir kısmı dil alanında, bir kısmı da edebiyat alanında uzmanlığa dayalı yüksek lisans yapıyorlar. Öğretmenler yüksek lisanslarını bitirdikten sonra öğrencilere de bu imkân sunulacak" dedi.

‘Dil alanında devrim yaratıldı’

Hîva Mihemed Elî, dilin önemini ve Kürt dilinin korunma düzeyini de şu sözlerle anlattı: "Dil insanlar için en önemli şeydir, insanlar kendi dilleriyle var olurlar. Anadilinde yaşamayan, okuyamayan, öğrenemeyen nice insan var. Yüzlerce farklı dil var ama iktidar ve hegemonik güçler dilleri yok etmek için asimilasyon politikalarını uyguluyor. Kürt halkı yüzyıllardır soykırım ve asimilasyon saldırılarına maruz kalmıştır. Kürtlerin yaşadığı her yerde kültür ve dil baskı altına alınmaya çalışılmıştır. Kürtler de elbette bu soykırım politikalarına direnmiş ve dillerini bir ölçüde korumuştur. 19 Temmuz Devrimi, hayatın her alanında olduğu gibi özellikle dil alanında da bir devrim yarattı. Bizler Kürtçeyi harf seviyesinden yüksek lisans derecesine ulaştırdık.”

Yeni nesiller eğitiliyor

Kobanê Üniversitesi'nde Kürtçe dilinde eğitim veren resim bölümünün 2016 yılında açıldığını kaydeden Kürtçe öğretmeni Fîdan Hemo, 15 Mayıs Kürt Dil Bayramı vesilesiyle duygularını ajansımızla paylaşarak, "Üniversite düzeyine geldikten sonra dileğim şehit Viyan Amara Akademisi’ne gitmekti. Anadilime ve tarihime olan aşkımın peşinden gittim ve sözleşmeli olarak eğitimimi tamamladım. Kürtlerin yıllardır fiziki ve kültürel soykırımla karşı karşıya olduğu bilindiği için ben de Kürtlerin korunmasında rol oynamak istedim. Yeni nesillerin anadillerinde öğrenim görmeleri için temel oluşturmak gibi bir isteğim vardı. Bugün Kürtçe dilinde eğitim veren üniversitelerimiz varsa bu da devrimin başarısıdır. İşte bu yüzden çok şanslıyız ki anadilimizde eğitim aldık ve şimdi yeni nesillerimize de aynı şekilde öğretiyoruz” diye konuştu.

‘Rüyalarımız gerçek oldu’

2017 yılından bu yana Kobanê Üniversitesi Dil-Edebiyat Fakültesi'nden iki grup mezun oldu, üçüncüsü de mezun olmak üzere. Dil ve Edebiyat Fakültesi'nde 3’üncü sınıf öğrencisi Dilvîn Ehmed ise, anadiline olan sevgisi şu sözlerle dile getirdi: "Kobanê Üniversitesi'nde çok sayıda fakülte var ama benim için en sevindiricisi Kürt Dili ve Edebiyatı Fakültesi oldu. İşte bu yüzden bu bölümü seçtim ve bu fakültede okumak çok anlamlı. Kürtçe dilinde konuşmak ve okumak yasaktı bu yüzden böyle bir fırsat bulunca koşarak sarıldım. Bu bir rüyaydı ancak şu an rüyalarımız gerçek oldu. Evim taşrada olduğu için gidiş gelişlerde zorluklar yaşadım. Ancak tüm zorluklara rağmen eğitimimin üçüncü yılındayım.

‘Bizler için büyük fırsatlar sunuluyor’

Kürt dili ve edebiyatı uzmanı olmak için yüksek lisans yapmaya karar verdim. Okumadan önce kafamda birçok soru ve çelişki vardı ama bu bölümü okuduktan sonra cevaplarımı buldum. Mezun olacağım günü sabırsızlıkla bekliyorum ve çok güzel duygular içerisindeyim. Mezun olduktan sonra bile yüksek lisans okuyacağım. Kürt Dili ve Edebiyatı Fakültesi ile gurur duyuyorum. Başka dilleri okumayı seçen gençlerimize yıllardır ezildiğimizi unutmamaları gerektiğini söylemek istiyorum. Anadilimize dönmeli, onu korumalı ve kalıcı kılmalıyız. Bugünler bizim için büyük fırsatlar sunuyor.”