RAJA KHAYRAT

Marakeş –Yıllar önce bir grup kadın tarafından Fas’ın Al Huz eyaletinde 1999 yılında kurulan Avolki Kadın Derneği, kadınların çeşitli alanlardaki yeteneklerini açığa çıkarmalarında destek oluyor. Okuma yazma programlarından, kalkınma projelerine kadar kadınları güçlendirmeye yönelik çalışmalar sürdüren dernek, kadının toplumdaki rolünü de geliştirmeyi amaçlıyor. Dernek, özellikle Al Huz’da kırsal bölgelerdeki kadınların yaşam koşullarını eğitim desteğiyle iyileştirmeye çalışıyor.

‘Kadınların bakış açıları değişti’

İnsan hakları aktivisti ve derneğin başkanı Zahraa Ed Ali, derneğin çalışmalarına ilişkin ajansımıza konuştu. Dernek ilk kurulduğunda kırsal bölgelerdeki kadınlara okuma yazmayı öğretmek için çalışma yürüttüklerini anlatan Zahraa Ed Ali, daha sonra kırsal bölgede izole olarak yaşayan kadınların yeteneklerinin açığa çıkması için ekonomik olarak güçlenmeleri gerektiğini fark ettiklerini anlattı. Derneğin ilk yıllarında çeşitli zorluklar yaşadıklarını ifade eden Zahraa Ed Ali, şunları anlattı:

“Başlangıçta bu görev kolay olmadı. Özellikle köydeki kadınları, rollerinin sadece evde kalmak, çocuklara bakmak ve bazı geleneksel görevleri yerine getirmek olmadığına ikna ederek buna yönelik farkındalık çalışmaları yürüttük. İletişim için birçok kapı açıldı. Kadınlara, gelir getirici projeler geliştirerek ekonomik güçlenmenin önemini vurgulayabildik. Kadınların bakış açıları değişti. Eğitim atölyelerine katılan kadınlar, edindikleri bilgilerle becerilerini geliştirdi. Okuma yazma derslerinin yanı sıra tarım ve kümes hayvancılığı yetiştirme üzerine de eğitimler verildi.”

‘Gerçek kalkınma için sadece insani yardım yeterli değil’

Bölgeyi vuran depremin ardından yaşanan felakete değinen Zahraa Ed Ali, gerçek kalkınmanın yaratılması ve kadınların bu sürece dahil edilmesi için sadece maddi destek ve insani yardım sağlamanın yeterli olmadığını vurguladı. Zahraa Ed Ali, “800'ün üzerinde dernek ve kooperatifin kurulması için çalıştık. Bölgedeki çocukların eğitimi, içme suyuna erişim, yolların asfaltlanması gibi eyalettekilerin temel ihtiyaçlarını karşıladık" dedi.

‘Zamanla kadınların katılımı bizi şaşırttı’

Derneğin kurulduğu günden bu yana kadınların potansiyellerini açığa çıkarmaları ve onları ekonomik açıdan güçlendirmeyi hedeflediklerini dile getiren Zahraa Ed Ali, şunları kaydetti:

“Kadınlarla kurduğumuz güven olmasaydı... Başlangıçta hatırlıyorum dağ köylerini gezerken sadece köyün erkekleriyle buluşurduk, kadınlar ise orada olmayıp bize kapının ardında yiyecek ve içecek ikram ederdi ama zamanla kadınların katılımı bizi şaşırttı. Kadınların bizi bazen erkeklerin katılımını aşan bir oranda karşılaması, bizleri belirlediğimiz hedeflere doğru ilerlemeye teşvik etti. Bunlardan en önemlisi köy kadınlarını izolasyondan çıkarıp onları özgürlüğe teşvik etmekti. Becerilerini geliştirip gelir getirici projelerle onları teşvik ettik.”

‘Uzak bölgelerdeki kız çocukları için okul açıldı’

Kadınları yerel kalkınmaya teşvik ederek iş imkanları yaratmaya yönelik programlar düzenlediklerini dile getiren Zahraa Ed Ali, kalkınmanın en önemli aşamasının eğitim olduğuna inandığını söyledi. Okula gidemeyen kız çocuklarının evlendirildiğini anlatan Zahraa Ed Ali, bu sorunun çözümü için de çalıştıklarını anlattı. Uzak bölgelerde yaşayan kız çocuklarının okul olmadığı için okuyamadıklarını barınma sorunu nedeniyle de başka okullara gidemediklerini dile getiren Zahraa Ed Ali, uzak bölgelerdeki kız çocuklarını kabul edecek bir okulu 2001 yılında Al Huz eyaletinin başkenti olan Tahanaout’ta kurduklarını söyledi.

Kız çocuklarının eğitimine devam edebilmesi için de barınma sorunlarını da çözmeye çalıştıklarını anlatan Zahraa Ed Ali, “Huz vilayetindeki ev sayısının 50’den fazla eve çıkarılması fikri ortaya çıktı. Barınma ve hatta eğitimlerinin ileri aşamalarında onlara destek olmaya çalıştık” dedi. Zahraa Ed Ali, “Kız çocuklarının, erken yaşta zorla evlendirilmekten veya şehirde evlerde hizmetçi olarak çalıştırılmaktan tek kaçış yolu eğitimlerini tamamlamaktı. Bazı kız çocukları daha üst seviyede eğitim almak istedi. Bu kız çocukları fakir ailelerden geliyordu ama Marakeş Üniversitesi'nde eğitimlerini tamamlayabildiler” dedi.

‘Doğum evlerinin kurulmasını sağladık’

Dernek olarak 2008 yılında eyalette doğumevlerinin kurulmasını sağladıklarını söyleyen Zahraa Ed Ali, şunları aktardı:

“Doğum evleri hamile kadınları kabul ediyor. Hamilelik sırasında ve sonrasında gerekli tıbbi hizmetleri sağlayarak, özellikle engebeli dağ yolları ve patikalar nedeniyle bölge hastanelerine gidemeyen hamile kadınlar arasındaki ölüm oranını azaltmayı başardı ve kadınlara iyi sağlık koşulları sağladı. Bu proje, Afoki Kadın Derneği'nin de dahil olduğu projelerden biri oldu. İnsan hakları ve kalkınma kurumlarının ortak çabalarıyla Al Huz Eyaleti'ndeki kalkınma projelerini katkıda bulundu.”

‘Kadın kooperatiflerin desteğe ihtiyacı var’

Ayrıca bölgeyi vuran depremin ardından, 40’tan fazla kadın kooperatifinin toplumsal dayanışmaya ve ekonomik desteğe ihtiyaç duyduğunu belirten Zahraa Ed Ali, sosyal eşitsizliklerin azaltılması, yatırım projelerinin başlatılmasının teşvik edilmesi ve doğal kaynaklara sahip olan bölgedeki gençlerinin çalışma yaşamına katılımına yönelik bir politika uygulanması çağrısında bulundu.

Zahraa Ed Ali, turizm alanında da yatırımların yapılabileceğini, tamamen izole yaşayan ve ulaşılması zor bazı bölgelere destek sağlanması, kırsal kesimdeki kadınlara yönelik kalkınma programlarının yoğunlaştırılması gerektiğini sözlerine ekledi.