SOMA KERAMÎ

Ciwanro - Akıllı telefonların çocuklar tarafından yoğun şekilde kullanılması, kısa vadede sakinleşme veya oyalanma gibi geçici faydalar sağlasa da uzun vadede dikkat süresinin kısalmasına, sosyal etkileşimlerin azalmasına ve duygusal gelişimin olumsuz yönde etkilenmesine neden olabilir. Uzun ekran süreleri çocukların hareket ihtiyacını azaltırken, uyku düzenlerini bozabilir ve konuşma becerilerinin gelişimini yavaşlatabilir. Ayrıca, dijital oyun ve içeriklerdeki hızlı uyarıcılar çocukların gerçek hayata uyumunu zorlaştırabilir ve içe kapanma, huzursuzluk veya öfke gibi davranış değişikliklerine yol açabilir.

IRNA raporuna göre, ergenlerin yüzde 97'si ve çocukların yüzde 66'sı cep telefonu ve tablet kullanıyor. Öğretmenler ve veliler, bu cihazların sürekli varlığının çocukların daha az geleneksel oyun oynamasına, kitap okumasına ve derslere odaklanmamasına neden olduğunu söylüyor.

‘Çocuklar daha içe kapanık hale geliyor’

Rojhilat’ın Ciwanro kentinde yaşayan Mehri Ebrahimi, sanki etrafında gerçek dünya yokmuş gibi tabletin önünde oturan on yaşındaki oğluna yorgun gözlerle bakıyor. Günler uzun, ev işleri ve dışarıdaki sorumluluklar, çocuğuyla oynamaya ya da sohbet etmeye vakit bırakmıyor. Eşi ise çoğu zaman çocuğu tabletle sakinleştirmeyi tercih ediyor. Mehri Ebrahimi, “Çocuğum tabletle vakit geçirdiğinde daha az koşup zıplıyor olabilir, ancak daha gergin, daha içine kapanık hale geliyor” diyor.

‘Oyun oynaması gerekiyor’

On yaşındaki bir kız çocuğunun annesi olan Şahla Şoghi, “Arkadaşlarının telefonu olduğu için sürekli bahaneler uyduruyor. Hatta Instagram’ı takip etmeye ve içerik üretmeye başladı. Arkadaşı içerik paylaşıyor, o da görülmek ve takipçi kazanmak istiyor; oysa oyun oynaması veya ders çalışması gerekiyor” sözlerine dikkat çekiyor.

‘Psikolojik hasara yol açabiliyor’

Bu kolektif baskı, ebeveyn kontrolünün etkisini azaltarak çocukları dijital dünyanın içine daha fazla çekiyor. Hatta bazı aileler, çocuklarının çevrimiçi varlığını dikkat çekmek için kullanıyor ve Şahla Şoghi’ye göre bu durum, “gizli bir baskı ve yargılama” yaratarak zamanla psikolojik hasara yol açabiliyor.

‘Derin öğrenmeye ilgi azaldı’

Üçüncü sınıf öğretmeni Rozhin Moradi ise, “Önceleri çok az çocuk cep telefonuna bağımlıydı ve internetin etkisi oldukça sınırlıydı. Şimdi ise öğrencilerin yaklaşık yüzde 70’i çevrimiçi oyunlara ve sosyal ağlara ilgi duyuyor. Çocukların beyinleri kısa videolara ve hızlı tempolu eğlence içeriklerine alıştı, bu nedenle derin öğrenmeye ve odaklanmaya olan ilgileri belirgin şekilde azaldı.

‘Dijital ekranlara uzun süre maruz kalmak, çocuklarda fiziksel aktiviteyi azaltır’

Çocuk psikolojisi uzmanları ve nörologlar, telefon ve tabletlerin aşırı kullanımının çocukların fiziksel ve ruhsal sağlığı üzerinde ciddi sonuçlar doğurduğu konusunda uyarıyor. Çocuk psikiyatristi Dr. Leila Sadeghi durumu şöyle açıklıyor:

“Dijital ekranlara uzun süre maruz kalmak, çocuklarda fiziksel aktiviteyi belirgin şekilde azaltır, uyku düzenini bozar ve kaygı seviyelerini yükseltir. Beyin, hızlı tempolu içeriklere ve erken uyarılmaya alıştıkça çocukların uzun süre konsantre olma ve derinlemesine öğrenme becerileri zayıflar. Saha çalışmalarımız, günde iki ila üç saatten fazla telefon veya tablet kullanan çocukların içe kapanma, öfke patlamaları ve duygularını düzenlemede güçlük gibi davranışsal sorunlar geliştirme olasılığının çok daha yüksek olduğunu gösteriyor.

Ayrıca hareketsizlik ve uzun süre ekrana odaklanmak; görme bozukluklarına, boyun ve sırt kaslarında zayıflığa ve duruş bozukluklarına yol açabiliyor. Çocuklar, ebeveynlerinin ders çalıştığını, kitap okuduğunu veya grup oyunları oynadığını görmezse, cep telefonunu tek eğlence ve bilgi kaynağı olarak benimser. Bu durum yalnızca bilişsel ve sosyal gelişimlerini sınırlandırmakla kalmaz, aynı zamanda uzun vadede ciddi zihinsel ve fiziksel sağlık sorunlarına zemin hazırlayabilir.”