Haber Merkezi- Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu (UNICEF) ve Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO), 8 Ekim’de yayımladıkları ortak raporda, Afganistan’daki eğitim sisteminin derin bir krizle karşı karşıya olduğunu ve milyonlarca çocuğun, özellikle kız çocuklarının, kaliteli eğitime erişimden yoksun olduğunu belirtti. Rapora göre, 2,13 milyondan fazla ilkokul çağındaki çocuk okula gidemiyor ve okullarda bulunan çocukların çoğu da yeterli eğitim alamıyor.

UNICEF ve UNESCO’nun analizine göre, 10 yaşındaki çocukların yüzde 90’ından fazlası basit bir metni okuyamıyor; bu durum “öğrenme olmadan okullaşma” olarak tanımlanıyor. Kadın öğretmen eksikliği, eğitim materyallerinin yetersizliği, müfredat değişikliklerindeki belirsizlik, zayıf denetim ve yetersiz altyapı, eğitimin kalitesini ciddi şekilde düşürüyor. Okulların yaklaşık yarısında temiz içme suyu, hijyen koşulları ve ısıtma sistemi bulunmuyor. Ayrıca, savaş ve doğal afetler nedeniyle hasar gören binden fazla okul hâlâ kapalı.

Kız çocuklarının eğitimine erişimi engelleniyor

Raporda, ortaöğretimdeki kız çocuklarına uygulanan yasak nedeniyle yaklaşık 2,2 milyon kız öğrencinin eğitimden mahrum bırakıldığı vurgulanıyor. Erkek öğrencilerin ortaöğretim kayıt oranları sabit kalsa da, 2019-2024 yılları arasında yükseköğretime kayıt oranları yüzde 40 azaldı. Bu durum, Afganistan’daki eğitim sistemini hem kız hem de erkek çocuklar için kırılgan hale getiriyor. 2021 verilerine göre, ulusal okuryazarlık oranı yalnızca yüzde 37; erkeklerde yüzde 52, kadınlarda ise yüzde 27 seviyesinde. Bu, dünyadaki en düşük okuryazarlık oranlarından biri.

İnsani kriz eğitimi vuruyor

Rapor, eğitim sisteminin politika ve bütçe sorunlarının yanı sıra insani krizlerden de ağır darbe aldığını belirtiyor. 2025’te yaklaşık 8,9 milyon çocuk, aralarında 888 bin özel gereksinimli çocuğun da bulunduğu acil eğitim desteğine ihtiyaç duyuyor. Ayrıca, 2023’ten itibaren İran ve Pakistan’dan dönen 2,7 milyon göçmenin yüzde 60’ını çocuklar ve gençler oluşturuyor, bu da eğitim sistemine ek yük getiriyor.

Çağrı

UNICEF ve UNESCO, Afganistan’daki yetkililerden kız çocuklarına ortaöğretim ve yükseköğretim yasağını derhal kaldırmalarını ve tüm kız çocuklarının sınıflara dönmesine izin vermelerini talep etti. UNICEF, yasağın devam etmesi halinde 2030’a kadar yaklaşık 4 milyon kız çocuğunun ortaöğretimden mahrum kalacağını ve yükseköğretime erişimlerinin imkânsız hale geleceğini öngörüyor.

UNESCO ise kadınların yükseköğretime erişiminin engellenmesinin 2066’ya kadar 9,6 milyar dolar ekonomik kayba yol açabileceğini, bunun Afganistan’ın mevcut gayrisafi yurtiçi hasılasının yaklaşık üçte ikisine denk geldiğini vurguladı.