CÎRAN MUHEMEDÎ

Mahabad – Urmiye’nin köylerinde intihar vakaları gün geçtikçe artarken, intihar adı altında yaşamını yitiren kadın sayısında da ciddi bir artış var. Son aylarda Urmiye çevresindeki köylerde buna benzer birkaç olay medyada yer aldı. Doğu Kürdistan'da intihar yeni bir olgu değil ama intihar olaylarının artması tehlikeli bir konu haline geldi. Doğu Kürdistan, son yıllarda intihar oranlarında büyük bir artışa tanık olurken, halk arasında endişelere neden oluyor. İntiharın nedenleri konusunda sorumlular gerekli bir araştırma yapmazken, konuyla ilgili bir rapor kamuoyu ile şimdiye kadar paylaşılmadı. Siyaset Bilimci Leyla Bayon, Urmiye'de yaşanan intiharlar vakaları ile ilgili sorularımız yanıtladı.

Urmiye'de artan intiharların sebepleri nelerdir?

İntiharın bazı psikolojik ve toplumsal nedenleri var. Bunlardan biri psikolojik nedenler. İnsanlar problemlere ve onları çözmeye karşı kendilerini çoğu zaman çaresiz hissediyor. Bu duruma düşenler yolun sonuna geldiklerini anlarlar ve tek çözümü intiharda görürler. Ayrıca kız çocukların küçük yaşta evlendirilmeleri de büyük sorumluluklar taşımalarına neden olarak evlilik ilişkilerini zorlar ve bu konuda başarısız olurlar. Bu genç kadınlar için tehlikeli bir durum yaratır ve sonunda intihar ederler. Buna ek olarak hakim olan toplumsal kültür, aile arasında iyi ve hoş bir ilişkinin gelişmesine izin vermemektedir. Bu mesafe, yeni ve eski nesil arasında yanlış anlaşılmalara yol açmaktadır. Bu da beraberinde birçok çatışmayı getiren ve sonunda intihar düzeyine ulaşan bir boşluk bırakır.

Urmiye'de kadın intiharları neden arttı?

Ocak 2022'de Lasomay Brdost'taki Qin köyünden Zahra Sabiri kendini ateşe verdi. Ayrıca Racan bölgesinden Kaçın Fathi adlı genç bir kadın da vücudunu tekrar ateşe verdi. 4 Mart 2022'de Sêwa bölgesinden 20 yaşındaki Cala Zahra Bema da hayatına son verdi. İntihar eden bu kişiler aile içi çatışmalar yüzünden intihar ediyor. Bu da kadınlar arasında intihar oranlarında artışa neden olmaktadır.

Kürdistan bölgesinde kadınların durumu nedir?

Mirgever, Tirgever, Sûmay Bradost, Silwana, Anzel, Deşt ve Senendaj Kürdistan bölgeleridir ve bu bölgelerde bakım, eğlence ve verilen hizmetler farklıdır. Merkur bölgesi Turkoro'dan nispeten daha başarılı ve Merkur bölgesindeki üniversiteli kadın sayısı daha önce bahsedilen tüm bölgelerden daha fazla ama kamu işlerinin dağılımı eşit değil. Eldeki veriler, yukarıda bahsettiğimiz bu alanlarda meydana gelen olayların çoğunun toplumsal kültürleri birbirinden çok farklı olduğuna da işaret etmektedir. Ayrıca sunulan hizmetler de farklıdır ve yoksulluk da en önemli nedenlerden biri. Her ne kadar toplum yenilik ve değişim anlamında bir ilerleme kat etse de bu değişim toplumun yaşadığı kültür ile uyumlu değil. Bu toplumlardaki eski olan baskın kültür değişeni reddediyor. Her zaman olumsuz bir refleks ile kadınların eski formlara göre hareket etmesi isteniyor. Toplumun geliştiğini ve ilerlediğini anlamak istemiyorlar.

İntiharların yayılmasını ortadan kaldırmak için çözümler nelerdir?

İntihar edenlerin hepsi genç, bu nedenle psikolojik ve toplumsal bilimlerin altyapısı oluşturulmalı. Bakım alanları da bölgelerde eşit olarak kurulmalıdır. Örneğin Somay Brdost köyünde okul yok ve genç kadınlar eğitimlerine devam edemiyor. Bu köyde bulunan okullar sadece beşinci sınıfa kadardır ve bu da genç kadınlar arasında okuma yazma bilmeyenlerin yayılmasının nedenlerinden biridir. Zamanlarının çoğunu evde geçirirler ve genç yaşta evlenirler.