BAHARİN LEHİB

Kâbil- Afganistan'da ortaokul ve liseler 15 Ağustos 2021 tarihinde Taliban’ın yönetimi ele geçirmesinin ardından kız çocuklarına kapatıldı. Taliban, ülke genelindeki 12. sınıf öğrencileri için 17 Aralık’ta final sınavı yaptı. Bir yıldan fazla bir süredir eğitim almaları engellenen kız öğrenciler, Taliban’ın uygulamalarını ve kadınlara yaklaşımını ajansımıza değerlendirdi.

Güvenlik gerekçesiyle adının açıklanmasını istemeyen Kabil, Celalabad ve Bamiyan’da yaşayan 4 kız öğrenci Taliban’ın son uygulamasını “bir oyun” sözleri ile değerlendirirken baskılara boyun eğmeyeceklerini, eğitimlerine evde ve gizli kurslarda devam edeceklerini anlattılar. 

Sınav duyurusu 3 gün önce yapıldı

Bamiyan'da yaşayan öğrenci B.A.Y., "Sınav günü hem çok mutluydum hem de hayal kırıklığına uğradım.  Mutluydum çünkü uzun bir aradan sonra öğretmenlerim ve sınıf arkadaşlarımla buluşacaktım. Çaresizliğim sınav yüzündendi çünkü Taliban geldiğinde ben 11. sınıftaydım. Geçen yıl on ikinci sınıfa derssiz ve sınavsız terfi ettirildik ve bu yıl da final sınavının olacağı sadece üç gün önce bize bildirildi”  şeklinde konuştu.

Kabil'de öğrenci olan N.A. ise okullarının kendilerine kapatılmasının ardından hiçbir şekilde ders alamadığını anlattı ve “Okula gitmemizin engellemesiyle birlikte evde çalışmama rağmen hiçbir dersi anlamadım çünkü yanımda bana yardımcı olacak kimse yoktu. Yine okulların kapanmasıyla birlikte kadın öğretmenler ailelerini geçindirmek için kullandıkları aylık gelirlerini kaybettiler’’ diye konuştu.

‘Taliban kadın düşmanıdır’

Uzun bir aradan sonra sınava giren M.R., Taliban’ın kadınlara değer verecek bir düşünceye sahip olmadığını belirterek “Tersine kadın düşmanlığı yapıyor. On ikinci sınıftan mezun olduğumuz doğru ama matematik, kimya, fizik, mühendislik ve diğer konularda bilgimiz yok. Taliban gelecek yıl, on ikinci sınıftan mezun olan hepimizin üniversite giriş sınavına katılmamızı ve geleceğin doktorları olmamızı bekliyor” dedi. 

‘Sınav göstermelik, Taliban eğitimli kadınlardan korkuyor’

Celalabad şehrinden Q.E., Taliban'ın amacının biz kız öğrencilerin sınava girerek eğitime devam etmesi olmadığını dile getirerek, “Eğitimli kadınlardan korkuyorlar. Aslında eğitim almamızı istemiyorlar. Ama bu sınavla dünyaya ‘bakın biz kadınların eğitimini engellemiyoruz’ mesajını vermek istiyorlar.  Kız çocuklarının sınava girebileceğinin sadece 3 gün önce duyurulması da birçok kişinin bu sınava girememesi içindir.  Örneğin o süreçte internete giremediğim için zamanında haberim olmadı ve sınava giremedim. Daha sonra ben ve aynı kaderi paylaşan birçok kız öğrenci gidip bu duruma itiraz ettik ama nafile. ‘Başka bir sınava daha giremezsiniz, sınava girip girememeniz sizin probleminizdir’ dediler” diye konuştu.

‘Susmayacak ve haklarımızdan vazgeçmeyeceğiz’

Görüştüğümüz öğrencilerin hepsi, Taliban kadınları toplumsal, ekonomik, sosyal yaşam dışında tutmak istese ve eğitimlerini yasaklasa da buna karşı çıkacaklarını ve susmayacaklarını belirttiler. Kız öğrenciler eğitimlerine evde ve gizli kurslarda devam edeceklerini ifade ederek, ‘’Otoriterliğe ve kadın düşmanlığına karşı durmayı Kürt, İranlı ve Afgan kız kardeşlerimizden öğrendik’’ dediler.

Kutu: Taliban 1996-2001 arasında da ortaöğretimi kız çocuklarına yasakladı

15 Ağustos 2021’de başkent Kabil ve ülkenin büyük bir kısmında kontrolü tekrar ele geçiren Taliban, "artık değiştiğini" iddia etse de yönetimi yeniden ele geçirmesinden bu yana kadınların haklarını gasp etmeye devam ediyor. Taliban Afganistan kontrolünü ele geçirmesiyle birlikte tıpkı 90’lardaki gibi bazı alanlar dışında kadınların işe gitmesini engelledi.

Taliban Afganistan yönetiminde olduğu 1996-2001 arasında yaptığı gibi 2021’de yeniden kontrolü ele geçirmesiyle birlikte birçok eyalette ortaokul ve lise çağındaki kız çocuklarının okula gitmesi yasaklandı.  Mart 2021’de Taliban’ın Eğitim Bakanlığı'nca yapılan açıklamayla ortaokul ve lise seviyesindeki kız çocukları da dahil olmak üzere tüm öğrenciler için okulların 23 Mart Çarşamba günü tüm Afganistan çapında açılacağı duyuruldu.  Fakat 23 Mart günü, resmi devlet ajansı Bakhtar News'de yayınlanan Eğitim Bakanlığı bildirisinde, "İslam hukuku ve Afgan kültürüne uygun bir plan hazırlanana kadar kız okullarının kapalı kalacağı" belirtildi. 17 Aralık’tan birkaç gün önce ise 12. sınıflar için kız öğrencilerinde katılabileceği bir final sınavı düzenleneceği duyuruldu. Kız öğrencilerden bazıları açıklamadan zamanında haberdar olmadığı için sınava katılamazken sınava katılabilenler de 1 yıl boyunca hiç eğitim görmemişti.