HANAN HARITE

Fas-  Fas kadın hareketinde aralarında avukatların politikacıların da bulunduğu öncü kadın haklarını elde etmek için savaştılar. Kadınlar kişisel statü ve aile ile ilgili yasalarda kazanım elde ederken bu onların verdiği mücadelenin ilk işaretleri oldu.

Kadın Hakları Federasyonu Başkanı Samira Mohya, kadınların hakları için savaşın aslında 2004 yılında başladığını söylerken Fas'ın, cinsiyet eşitliğinin kurumsallaşması için ilk yapı taşı olan Aile Yasası'nın çıkarılmasıyla başlayan düzenleme ile kadınlara vasisiz evlenme arasında seçim yapma hakkının verildiğini dile getirdi. Samira Mohya, Aile Yasası'nda elde edilen kazanımların Faslı kadınların lehine olduğuna dikkat çekti ve “Cinsiyete dayalı her türlü ayrımcılığın yasaklanması, kadınların sendika organlarına katılma ve katılma hakkının güvence altına alınması ve eşit değerde iş için cinsiyete dayalı ödeme ile ilgili her türlü ayrımcılığın yasaklanması da dahil olmak üzere bir dizi reformun kapısı açıldı” dedi.

Samira Mohya, kadınların en önemli kazanımının anayasada yer alan kadın ve erkeklerin eşit medeni, siyasi, ekonomik, sosyal, kültürel ve çevresel hak ve özgürlüklerden yararlanmasını on dokuzuncu bölümünde şart koşulan 2011 anayasası olduğunu kaydetti.

“Faslı kadınların kazanımları keşfedilecek”

Politikacı Nayma Farah ise, "Faslı kadınların gerçekliğini araştıran her araştırmacı, kadınların politik, sosyal, ekonomik veya eğitim gibi tüm alanlarda elde ettikleri kazanımların çoğunu keşfedecek" dedi.

Kadınların siyasi çalışmalarda elde ettikleri kazanımlarla ilgili olarak, konuşan Nayma Farah, "Tam olarak bu alanın Faslı kadınların imrenebilecekleri bir patlamaya tanık olduğu söylenebilir. Bu patlama, en yüksek Fas yasasında güçlü bir şekilde somutlaşmıştır, bu anayasada cinsiyetler arasındaki haklar ve görevler eşitliği şart koşan anayasadır. Faslı kadınların elde ettiği kazanımlar, özellikle geçen yüzyılın yetmişli ve seksenli yıllarında öncü Faslı kadınların mücadeleleri ve fedakarlıkları sayesinde elde edildi” şeklinde konuştu.

“İlerleme göreceli”

Mücadele Eden Kadınlar Derneği Başkanı Söreya El-Barraj,  bunca kazanıma karşın kadınların hala karar verici konumlardan uzak olduğuna ve taraflarca kontrol edildiğine inanıyor. Söreya El-Barraj, "Somut ilerleme var ancak bu göreceli. Biz hala en yüksek karar alma pozisyonlarında ilk pozisyonlarda kadınlara erkeklerle eşit şartlarda ulaşmayı amaçlıyoruz" dedi. Söreya El-Barraj, kadınlar için bir dizi alanda gelişme ve niteliksel sıçrama yaşanmasına karşın bunun siyasi temsil düzeylerinde bir iyileşme sağlamadığını, partilerin kadınları hala siyaset dışı olarak gördüklerini açıkladı. Söreya El-Barraj, “Kadın başbakan deneyimini ne zaman yaşayabiliriz? Kadınlar bu pozisyonu üstlenme yeteneğine sahiptir, ancak bu siyasi iradenin yokluğunda bu arzunun gerçekleşmesi zordur. Kadın hareketi her zaman daha fazla kazanım elde etmek için çaba gösterecek ve sosyal adaleti sağlamak için onları güçlendirecektir" diye konuştu.