HENAN HARIT

Fas – Yaklaşık bir hafta önce Fas halkı ilk gösterimini yapan “Mask” oyununu izledi. Şiddetin gizli biçimi, kadınların çektiği acıları yansıtan oyunda, ayrıca kadınlara toplum içinde cesaretli bir şekilde duruşunu ve tepkilerini göstermeleri yönünde çağrı yapılıyor. 

Tiyatro, yönetmen Naima Zaitan tarafından hazırlandı. Faslı kadınların çektiği zorluklarına dikkat çeken Naima Zaitan, sahnede kadın sorunlarına işaret ettiği ve mücadele ettiği için çalışmalarını “tabu” olarak tanımlanıyor. Yönetmen Naima Zaitan, ile konuştuk. 

Oyun şiddete dikkat çekiyor

"Mask", kadınlar üzerine bazı gelenekleri farz kılan maskelerin kaldırılması çağrısı yaptığını ifade eden Naima Zaitan, “Bunlar şekil ve renge göre değişen maskeler. Oyun, bir grup kadın ve erkek yazarın kaleme aldığı ve çocukluktan ergenliğe ve sonrasına kadar kadınların zor durumlarını konu alıyor. Okulu bırakma, erken yaşta evlendirme, boşanma, çocukların sorumluluğunu tek başına alma, taciz, şiddet ve benzeri sorunlara işaret ediyor. Bu artık tahammül edemeyeceğimiz bir sorundur ve buna karşı tutumumuzu göstermemiz gerekir” dedi. 

Zihniyet değişimi için devamlı çalışma 

Çalışmalarında “cesur” kelimesini ele alan Naima Zaitan, “Tiyatro ve sinema ürünlerimde kadın gerçekliğini anlatmaya çalışıyorum. İlgilenmemiz ve dile getirmemiz gereken bir eksiklik var. Aquarim Tiyatrosu’nun bütün konuları Fas’ın gerçekliğinden ortaya çıkıyor. Köy ve kentlerinde, müziğinde, kültüründe bu var. Kendi sorunlarımızla ilgilenemiyoruz. Sanatın yaşamımızla ilişkilenmesi gerekiyor” diye belirtti. Çalışmalarıyla zihniyet değişimi yaratmayı amaçladığını ifade eden Naima Zaitan, “Zihniyet değişimi için devamlı bir çalışmanın olması gerekir. Bütün alanlarda yapılacak çalışmalara ihtiyaç var” diye konuştu. 

“Diyala” oyunu 

Naima Zaitan, 2012'de Fas’da büyük tartışmalara yol açan "Diyala" adlı bir oyun sundu ve Fas lehçesinde bu kadın cinsel organı anlamına geliyor. Oyun adını Amerikan tiyatrosu "Vajinal Monolog"dan almıştı. Bu tecrübesine ilişkinde değerlendirme yapan Naima Zaitan, “Diyala, malzemesini atölyelerden ve işyerlerinden almış ve neredeyse bir yıl içinde yüzün üzerinde kadını dinlediğimiz bir tiyatroydu. Bu Aquarium (akvaryum) tiyatrosundaydı. Bu nedenle ‘Diyala’ diğer eserler gibi kadınlar ile ilgileniyor. Fakat 'Diyala' özellikle beden ile ilgili konuları ele alan gerçek hikayelere dayanıyordu.  Bu nedenle kimi izleyici için farklı gelmişti” dedi. 

Eşitlik prensibi

“Tarz El-Hesab” oyunuyla da miras konusuna değindiğini ifade eden Naima Zaitan, “Bütün çalışmalarımda eşitlik prensibi üzerine durmak istiyorum. Tabuları kırmak istiyorum. Kalıpları aşmak istiyorum.  Modern, açık ve gelişmiş bir toplumun kadın ve erkek olmadan, sevgi, saygı, kardeşlik, çalışkanlık ve başkalarını kabul etme ilişkileri olmadan var olamayacağını söylemek istiyorum” diye konuştu. 

“Al Qasma” oyunda miras eşitliğine dikkat çekiyor  

2017 yılında kadın miras konusunu ele alan “Al Qasma” tiyatrosunda oynayan Faslı sanatçı Fadila Benmoussa da “Oyun, mirasta kadının ezilmesine ilişkin önemli bir temayı ele aldığı için her zaman gösterilebilecek bir oyundur. Bilinçli, ciddi ve hassas bir konu olduğu için bu oyunda çalışmayı tercih ettim. Bazı sorunları çözmek için farklı fikirleri ve toplulukları bir araya getirmeye çalışıyoruz. Dengeli bir sanat çalışması yapabilmek için aralarında din, hukuk ve başka alanlarda uzman olan birçok kişiye danıştık” dedi