Yıllardır yaşadıkları olay ve efsaneleri “mewal” aracılığıyla anlatmaya çalışıyor bir halk. Bu kültürü hala ayakta tutmaya çalışan Xecida Alo,  herkesin buna sahip çıkması gerektiğini söylüyor.  

DELAL REMEDAN

Kobanê – Bin yıllardır Kürtlerin varlığı başta olmak üzere, kültürleri, dilleri inkar edilmeye çalışılıyor. Ancak Kürtler gösterdikleri direniş sonucu bugüne kadar, kültürlerini ve dillerini korumayı başardı. Özellikle kadınların bu konudaki çabası yadsınamaz bir gerçeklik olarak önümüzde duruyor.

Eski bir tarihe sahip olan Kürt stranları ve mewaller nesilden nesile aktarılarak korundu. Her bir Kürt evinde bulunan anne, acılarını ve ıstıraplarını tabloya dönüştürerek bununla yaşama tutunur.

Mewal: tek başına müzik değildir

Mewal için “sanatın özel bir çeşidi” denilebilir. Tek başına “müzik” olarak tanımlamak doğru değil.  Çünkü aynı zamanda mewal Kürt tiyatro ve kültüründe başlıca kaynaktır. Mewal herkese göre farklıdır. Bir rol etrafında şekillenir.

Kuzey ve Doğu Suriye’nin Kobanê kentinde yaşları 40’ın üzerinde olan kadınların büyük bir kısmı şevbuhêrlerde (oturumlarında) mewal söyler. Bu kadınlardan biri de Xedica Alo. Mewalleri sevdiğini anlatan Xedica Alo, çocukluğundan beri mewal söylediğini ve bununla kültürünü korumaya, hafızasını diri tutmaya çalıştığını anlatıyor.

Küçük yaşta öğrendi

Kobanê’nin Minaze köyünden olan 64 yaşındaki Xedica Alo, küçüklüğünde yaşlı kadınların toplandığını ve mewal söylediğini belirterek, kültürünü onlardan miras aldığını ifade ediyor. Kadınların söylediği mewalleri dinlediğini anlatan Xecida Alo, “Amcam ve dayım köyde mewal söylenmeleriyle ünlüydüler. Aynı zamanda kadınlar da bir araya geldiklerinde cesur bir şekilde o süreçteki bilinen aşklardan bahsederlerdi. Stranlar dışında hikayeleri, bölgedeki kahramanlık destanlarını söylerlerdi” diyor. O süreçte yaşamını kadınların arasında geçiren Xecida Alo, eskiden erken saatlerde kalktıklarını ve hayvanları otlatmaya götürdüklerinde mewal söylediklerini belirtiyor.

“Kültürümüzü korumalıyız”

Genç olduğunda köydeki kadınlara mewal söylediğini dile getiren Xecida Alo, “Bir araya geldiğimizde stran söylerdim. Bu saatler sürerdi. Savaş nedeniyle göç eden erkek ve kız kardeşim telefon ile arayıp mewal söylememi isterlerdi” diye konuşuyor. Güzel sesi ile Kobanê savaşında yaşamını yitiren savaşçıları, göçleri, toplumsal, insani olayları anlatan Xecida Alo, mewallerin Kürtlerin ne kadar acı ve ıstırap çektiklerini gösterdiğini dile getiriyor. Xecida Alo, kültürlerini ve kimlikleri mewal olmak üzere çeşitli şekillerde korumaya çalıştıklarını belirterek, kültürlerinin korunması gerektiğini vurguluyor.