HANAN HARİTE

Fas – Fas hükümetinin çok eşliliği önleyen kısıtlamaları bulunuyor. İktidarın 2003 yılının sonlarında çıkardığı Aile Yasası, ilke olarak yalnızca istisnai durumlar mevcut olduğunda, çok eşliliği yasaklama noktasında katı koşullar getiriyor. Kadın hareketleri, çok eşliliğin Faslı kadınların haklarını ihlal ettiğini söylerken, yasal boşlukların olduğuna dikkat çekiyor.

“Kadın hakları ihlal ediliyor”

Kadın Çalışmaları Derneği Başkanı Aisha El-Hayyan, “Faslı milletvekilleri, çok eşlilik konusunu kısıtladı ve bu konuda bir dizi koşul getirdi. Ancak bizler yine de bazı münferit vakaları kayıt altına alıyoruz ve bunu kadın haklarına hakaret olarak değerlendiriyoruz. Mahkeme, erkeğin bir dizi istisnai ve nesnel gerekçesi, yani ilk eşin sağlık durumunun elverişli olmaması ve iki aileyi geçindirmesine izin veren ekonomik durumu olmadıkça ikinci evliliğin kanıtını kabul etmiyor. Aile Kanunu'nun kriterleri kabul edildiğinde çok eşliliğin küçük bir yüzdesi kaydedildi. Çünkü mahkeme bu talepleri sıklıkla reddediyor” dedi. Aisha El-Hayyan, bu kısıtlamaya rağmen bazı durumlarda izin verilmesinin kadın hakları ve onurunun ihlali olduğunu ifade etti.

“Net bir yasal formül hayata geçirilmeli”

Çok eşlilik meselesinin aile kanunu içindeki bariz ayrımcılığın tezahürlerinden biri olduğunu sözlerine ekleyen Aisha El-Hayyan, “Faslı aileler, artık bir takım değişiklikler ve dönüşümleri biliyor. Kadınların itibarını ve aşağılanmasını etkileyen metinleri kabul etmek mümkün değil. Erkeğin ikinci bir eşle evlenmesi birinci kadının haklarına tecavüz ve onuruna hakarettir” şeklinde konuştu. Yargının, hastalık ya da çocuk sahibi olamama gibi istisnai durumlarda çok eşliliğe izin vermesine tepki gösteren Aisha El-Hayyan, Fas anayasası ve Fas tarafından onaylanan uluslararası sözleşmelerle tutarlılığını sağlayan net bir yasal formülün hayata geçirmesinin zamanının geldiğini söyledi. Fas’ta son yıllarda özellikle kadın hakları bakımından gelişmelerin yaşandığını sözlerine ekleyen Aisha El-Hayyan, yasalarda kısmı değişikliklerin yapılmasının artık kabul edilmediğini dile getirdi.

“Gerici zihniyete sahip kanunlarımız var”

Avukat Zahia Amou ise, Fas Aile Kanunu’nda çok eşliliğin devam etmesine izin veren kimi boşlukların olduğu görüşünde. Fas'ta çok eşlilik talebinde bulunmak için erkeğin izlediği prosedürleri anlatan Zahia Amou, erkeğin bu talebini ekonomik durumunu kanıtlayan belgelerle desteklemesi gerektiğini söyledi. Çok eşliliğe izin veren yasaların haksız olduğunu dile getiren Zahia Amou, bu anlamda çok eşliliğin hem kadın onurunu zedelediğini hem de çocuğu etkilediğinden bahsetti. Erkeğin çok eşliliği talep edeceği kimi yasal boşlukların olduğunu sözlerine ekleyen Zahia Amou, “Maalesef erkeklerin lehine olan bazı yasal metinler ve uygulamalar var. Çünkü gerici zihniyete sahip kanunlarımız var” dedi.