HENAN HARIT

Fas – Dünyadaki bütün kadınlar gibi Faslı kadınlarda yaşamlarında şiddetin farklı yöntemleriyle karşı karşıya kalıyor. Bu aynı zamanda psikolojik sorunları da beraberinde getirmektedir. Planlama Yüksek Komiserliği tarafından yayımlanan resmi rakamlara göre iş alanındaki şiddet oranı yüzde 83. Bu oranın yüzde 49’u psikolojik şiddet iken yüzde 34’ü de ekonomik şiddet olarak karşımıza çıkıyor.

Rakamlara göre; kadın işçilerin en az yüzde 15'i işyerinde şiddete maruz kalıyor. Faslı kadınların işyerinde şiddete maruz kalma oranı boşanmış kadınlarda yüzde 22, ücretlilerde yüzde 21, kentli kadınlarda yüzde 18 ve yaşları 15-34 arasında değişen kadınlarda yüzde 19. İşyerindeki şiddet vakalarının yüzde 41’i işverenler yüzde 29’u da çalışma arkadaşları tarafından gerçekleştiriliyor. Pandemi şiddet oranlarının daha da yükselmesine neden oldu.  Resmi rakamlara göre 2020’in ilk çeyreğinde 2 bin kadın işsiz kaldı. Planlama Yüksek Komisyonu’na göre 2020 yılının ikinci yarısında Fas’ta yüzde 29,7 kadın işsiz olarak kayıtlara geçti.

Tacizi kabul etmeyince sert tepki ile karşılaştı

Dar El-Beyda’da yaşayan ve özel bir tekstil şirketinde sekreter olan 28 yaşındaki isminin açıklanmasını istemeyen A.A. da bu şiddete maruz kalan binlerce kadından sadece bir tanesi. Çalıştığı sırada şiddet ile karşı karşıya kalan A.A, “Çalıştığım yerde birçok zorluk ile karşı karşıya kaldım. Taciz ve psikolojik baskı gördüm. Küçük nedenlerle de işten çıkardım” dedi. Birçok kadının ekonomik şiddette maruz kaldığını ve hatta müdürler tarafından taciz edildiklerinden söz eden A.A, “Söylenenlere başta inanmıyordum. Ancak bir gün ofiste tek kaldım. O kişi beni taciz etti. Her ne kadar o kişiyi itsem de tacizini sürdürdü. Sürekli kafeteryaya beni çağırıyordu. Bana ‘kabul edersen maaşını yükselteceğim’ diyordu. İstediği şeyi yapmayacağımı ve işimle ilgilendiğimi ve bir çalışan olarak bana yaklaşmasını kendisine söyledim. Daha sonra bana daha sert yaklaşmaya başladı. Geç kalma idari bir sorun olmasına rağmen görevi olmadığı halde bana tepki gösterdi” diye konuştu. A.A, kendisine yapılan tacizin psikolojik olarak kendisini etkilediğini dile getirdi.

Sözleşmeyi onayla çağrısı

Fas İşçi Sendikası, hükümeti şiddetten arınmış bir dünya için 190’ıncı Sözleşmeyi onaylamasını istedi. Fas İşçiler Birliği Kadın Komitesi üyesi ve aynı zamanda Afrika Birliği Kadın Komitesi Yönetim Kurulu üyesi olan Najwa Lakhila, “Bu sözleşmenin onaylanmasının Fas’ı ileriye götürecektir. Daha iyi bir işyeri ortamının yaratılmasına yardımcı olacaktır. Kadın işçileri istenen hedeflere ulaşması için gerekli korumayı sağlayacaktır” ifadelerini kullandı. Önceki hükümetin sözleşmeyi onaylanacağına dair vaatlerinin olduğunu ancak bunun gerçekleşmediğini belirten Najwa Lakhila, yeni hükümeti ve parlamentoyu 190’ıncı Sözleşmeyi onaylamayı hızlandırması için çağrı yaptı. Najwa Lakhila, sözleşmenin onaylanmasının, işyerinde devam eden ihlallerin sona erdirilmesi için büyük bir fırsat olacağını vurguladı.

Şiddet çok yönlü

Şiddetin sadece fiziki ve sözlü taciz olmadığını dile getiren Nejwa Lakhila, işverenin güvenlik önlemlerini almamasının, işçilere maaşlarını vermediği zaman ve cinsiyetler arası maaş farklılıkları koymasının da şiddet olduğunu belirtti. Kadınların şiddetle mücadele etmesi konusunda uzun bir yolun önlerinde olduğunu sözlerine ekleyen Nejwa Lakhila, şiddetin her alanda ortadan kalkması için sürekli çalışma ve yasalara ihtiyaç olduğuna işaret etti. Özel sektör başta olmak üzere erkek ve kadın işçiler için yasal ve sendikal korumanın genişletilmesi gerektiğini vurgulayan Nejwa Lakhila, iş yerlerinin sürekli denetilmesi ve çalışmadan sorumlu olan kişilerin şiddet konusunda eğitilmesi gerektiğine işaret etti. İş yerlerinde hem kadınların hem de erkeklerin şiddet gördüğünü ifade eden Nejwa Lakhila, ancak kadınların bu şiddetten daha fazla etkilendiğine dikkat çekti.