ELİF AKGÜL

İstanbul - 23 Nisan Çocuk Bayramı dense de, Türkiye’nin çocuk hakları karnesi zayıf. Çocuklar, ülkede işçiliğe zorlanıyor, açlık sınırında yaşıyor, devlet ya da erkek şiddetiyle öldürülüyor, ırkçılığa ve istismara maruz kalıyorlar.

Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürlüğü’nün internet sitesinde yer alan Ceza İnfaz Kurumları İstatistikleri verilerine göre Türkiye cezaevlerinde 670 çocuk hükümlü, bin 406 çocuksa tutuklu olarak mahpus. CHP İstanbul Milletvekili ve TBMM İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu Başkan Vekili Sezgin Tanrıkul’nun açıkladığı "23 Nisan 2022 Çocuk Raporu" başlıklı raporuna göre ise annelerinin yargılamaları dolayısıyla 0-6 yaş arasında 345 çocuk cezaevlerinde yaşıyor.

Türkiye İstatistik Kurumu’nun internet sitesinde yer alan veriler en son 2020 yılını içeriyor. Bu verilere göre 2020 yılında güvenlik birimlerine 2020 yılında gelen veya getirilen çocukların karıştığı olay sayısı 450 bin 803 oldu. Bu olaylarda çocukların yüzde 37,9'u mağdur olarak, yüzde 25,3'ü kanunlarda suç olarak tanımlanan bir fiili işlediği iddiasıyla (suça sürüklenme), yüzde 18,5'i kabahat işlediği iddiasıyla, yüzde 13’ü bilgisine başvurulma amacıyla, yüzde 5’i kayıp (hakkında kayıp müracaatı yapılıp daha sonra bulunan) olması sebebiyle, yüzde 0,2'si ise bu nedenlerin dışındaki diğer nedenlerden dolayı güvenlik birimlerine geldi.
         

Çocuklar erkek şiddetinin hedefinde

Güvenlik birimlerine 170 bin 961 çocuk mağdur olarak geldi. Bu çocukların yüzde 88,1'i suç mağduru, yüzde 11,7'si takibi gereken olay mağduru çocuklardı. Suç mağduru çocukların yüzde 54’ü oğlan çocuğu, yüzde 46’sı ise kız çocuğu, takibi gereken olay mağduru çocuklarınsa yüzde 57,8'i oğlan çocuğu, yüzde 42,2'si ise kız çocuğuydu.

bianet.org’un medyaya yansıyan haberlerden derlediği erkek şiddeti verilerine göreyse 2021 yılında erkekler 208 çocuğu istismar etti.

İstismara maruz kalan en az 208 çocuğun 27’sini abi, baba gibi aile üyeleri, 66’sını öğretmenleri, okul çalışanları, ikisini esnaf, altısını komşusu istismar etti. 86 çocuğu taciz eden en az 86 erkeğin yakınlık derecesi basına yansımadı.

195 fail vardı

Çocukları istismar eden en az 195 fail vardı. Sadece 66 fail tutuklandı. 59 fail gözaltına alındı. 29 fail serbest bırakıldı. 14 fail hakkında yasal işlem başlatıldı. Üç fail hakkında hiçbir işlem yapılmadı. Bir faile elektronik kelepçe takıldı. Beş failin hukuki süreci basına "kaçtı, aranıyor" diye yansıdı. En az 18 failin hukuki süreci de basına yansımadı.

Bebekler öldürüldü

Verilere göre öldürülen çocuklar arasında bebekler de vardı. 17 çocuğu babası, dört çocuğu erken yaşta zorla evlendirildiği erkek, iki çocuğu annesinin sevgilisi, iki çocuğu akranı iki arkadaşı, dört çocuğu dede, amca gibi akrabaları, bir çocuğu üvey babası öldürdü. Bir çocuğu babasının eski ortağı, üç çocuğu öldüren erkeğin yakınlık derecesi yansımadı. Sadece 20 fail tutuklandı, beş fail gözaltına alındı. Dört fail intihar etti. İki failin hukuki süreci “aranıyor” diye yansıdı. Üç failin hukuki süreci basına yansımadı. 2022 yılına gelindiğinde, erkekler yılın ilk üç ayında en az 8 çocuğu öldürdü, en az 65 kız ve oğlan çocuğunu istismar etti.

1 milyon 785 bin 690 Suriyeli çocuk mülteci

Mülteciler Derneği’nin verilerine göre, 24 Mart 2022 itibariyle Türkiye'de kayıt altına alınmış geçici koruma statüsünde bulunan 3 milyon 754 bin 591 olan Suriyeli mültecilerin 1 milyon 785 bin 690'ını 0-18 yaş arası çocuklar oluşturuyor.

Milli Eğitim Bakanlığı, 8 Haziran 2021 tarihinde yaptığı açıklamada anaokulunda 35 bin 707, ilkokulda 442 bin 817, ortaokulda 348 bin 638 ve lisede 110 bin 976 mülteci öğrencinin eğitim gördüğünü, toplamda 771 bin 428 mülteci çocuğun eğitim hayatına devam ettiğini açıkladı. Eğitim çağında olup okula gitmeyen mülteci çocuk sayısı ise 432 bin 956. Üstelik mülteci çocuklar her türlü istismara açık.

Çocuklar yoksul

Kamu Denetçiliği Kurumu’nun 2021 verilerine göre ise, ailesinin yanında temel ihtiyaçları karşılanamayan çocuk sayısı 150 bine dayandı. 2020 yılında 129 bin 422 olan ailesinin yanında bakımı sağlanamayan çocuk sayısı 2021 yılında 141 bin 275’e yükseldi.

Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, “Çocuklar aile ortamından ayrılmadan sağlıklı bir şekilde gelişimleri tamamlansın” gerekçesiyle 2021 yılında 141 bin 275 çocuğu ailesi yanında destekledi. Bakanlık 2020 yılında ailesinin yanındaki 129 bin 422 çocuğa destek verdi. Bakanlık, SED kapsamındaki çocuk sayısına yönelik 2022, 2023 ve 2024 yılı öngörülerini de paylaştı. Buna göre 2022, 2023 ve 2024 yıllarında sırasıyla 145 bin, 150 bin ve 155 bin çocuğun SED kapsamına alınacağı tahmin edildi.

Yaz aylarında 5 milyon çocuk işçi

İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Meclisi (İSİG Meclisi) Haziran 2021’de yayımladığı "Çocuk işçilik yasaklansın!" başlıklı raporunda, Türkiye'de en az 2 milyon çocuk işçi olduğunu ortaya koydu. Bu sayı yaz aylarında 5 milyona çıkıyor.

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) 2019 5’inci Çocuk İşgücü Araştırması ise bir ekonomik faaliyette çalışan 5-17 yaş grubundaki çocuk sayısını 720 bin olarak açıklıyor. Çalışan çocukların yüzde 15,9'unu 12-14 yaş grubundakiler, yüzde 4,4'ünü ise 5-11 yaş grubundaki çocuklar oluşturuyor. Cinsiyete göre incelendiğinde, çalışan çocukların yüzde 70,6'sını oğlan çocukları, yüzde 29,4'ünü ise kız çocukları oluşturuyor.

AKP’li yıllarda 787 çocuk işçi öldü

İSİG verilerine göre 2021 yılında iş cinayetlerinde 14 yaş ve altı 21 çocuk işçi, 15-17 yaş arası 41 çocuk/genç işçi iş cinayetlerinde öldü. 2022 yılının ilk üç ayında ise 14 yaş ve altı 1 çocuk işçi, 15-17 yaş arası 5 çocuk/genç işçi iş cinayetlerinde öldü.

Yine İSİG Meclisi verilerine göre AKP’nin iktidara geldiği 2002 yılından beri iş cinayetlerinde en az 787 çocuk işçi hayatını kaybetti.

Bakanlık 2023 sonunda 29 bin çocuk işçi olacağını ön görüyor

Bununa birlikte Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın TBMM’ye sunulan 2022 yılı bütçe teklifinde yer alan verilere göre 2020 yılında tespit edilen çocuk işçi sayısı 12 bin 457 idi. Teklifte bu sayının 2021 yılının sonunda 27 bin, 2022 yılının sonunda 28 bin ve 2023 yılının sonunda ise 29 bine ulaşılacağı öngörülüyordu.

Çocuklar devlet şiddeti sonucu öldü

Öte yandan İnsan Hakları Derneği Çocuk Hakları Komisyonu’nun 2020 Kasım tarihli verilerine göre AKP’nin iktidar olduğu 2002-2020 arasında  250 çocuk devlet şiddeti ile öldürüldü.