Merziye: Bir ses kucaklar bütün Kürdistan’ı...
Rojhilat Kürdistan’da Şiler Resuli ve Jina Emini’nin İran güçleri tarafından katledilmesinin ardından başlayan ‘Jin Jiyan Azadi’ ayaklanmasının yıldönümü olan Eylül aynı zamanda sesiyle özgürlüğün tohumlarını haykıran Merziye Fariqi’nin ölüm yıldönümü.
Rojhılat’ta, Jin Jiyan Azadi felsefesinin mimarı olanların revan olduğu yollarda Merziye’nin sesi özgürlük arayışının en güçlü yankılarından biridir.
5 Mayıs 1958 yılında Rojhılat Kürdistan’ın Merivan kentinde dünyaya gelen Merziye, henüz çocuk yaşta müziğe ilgi duymaya başladı. Sömürge Kürdistan gerçeği ile henüz çocuk yaşta Kürtçe söylediği stranların okulda yasak olduğunu öğrenmesiyle tanıştı. Okulda Kürtçe stran seslendirmesi yasaklanan Merziye, eve geldiğinde ise kız çocuğu olarak stran seslendirme isteğinin ‘yasak’ olduğunu öğrendi. Çok defa stran söylemek istediği için ‘cezalandırıldığını’ Merziye bir röportajında şöyle anlatmıştı:
“Bir keresinde dayım beni ekmek tandırının içine koydu. Sıcaktan boğulmak üzereydim. Hem dar bir alan hem de hala tandırın içindeki toprak sıcaktı. Okulda stran söylediğim için bana bunu yaptı. Dayım beni cezalandırdı ve bir daha stran söylemememi istedi. O zaman anladım sömürgeci rejimlerin başımıza neler getirdiğini ve bizi nasıl yokluğa ve fakirliğe mahkum ettiklerini...”
İlk ve orta öğrenimini Merivan’da tamamlayan Merziye ardından Sine’de akademik eğitimini tamamladı ve öğretmen oldu. Bölge köylerinde öğretmenlik yapmaya başladı. 1977’de Korî Musîqay Sine (Sine Müzik Korosu) ile çalışmaya başlayan Merziye, birkaç kere halkın karşısına çıkarak müziğini onlarla paylaştı.
1978 yılında giderek artan rejim karşıtı gösterilere katıldı. Halkın rejime karşı sesi yükseliyordu. Devrimci Merziye, bu dönemde polis tarafından yakalandı ve katıldığı eylemler gerekçe gösterilerek öğretmenlikten atıldı. Yıl 1980’e geldiğinde İran’da Şah devrildi ancak bu kez yerine Şah’dan da beter biri geldi: Humeyni.
Humeyni, statüsünü sağlamlaştırır sağlamlaştırmaz, Kürtlere ve devrimcilere yönelik operasyonlara başladı. Merziye, tüm bu baskılara karşı eşi ile birlikte Komel peşmergesi olarak mücadele ediyordu. Merziye bir grup peşmerge ile birlikte Korî Bangewaz grubunu kurdu. Bu koro birçok marş ve şarkı besteleyip, seslendirdi.
Müziğin belli bir yeri yoktu. Sahne, şehir, sokak, dağ, okul… Merziye için her yer birdi, yeter ki içindeki notalar dilinden müzik olup aksın.
Kürtlerin ilk televizyonu olan Med TV kurulduğunda Merziye buraya çıkarak sesini özlemini çektiği tüm coğrafyaya duyurdu. Merziye, Kürtçenin bütün lehçelerinde stranlar seslendirdi. Med TV kapandıktan sonra yerine açılan Medya TV’de Jîlemo adıyla kadın hakları ve sorunları üzerine bir programın sunuculuğunu yaptı.
18 Eylül 2005’te İsveç’in Stockholm kentinde 48 yaşındayken yaşamını yitiren Merziye’nin ezgileri hala o çok sevdiği halkının dilinde.
Sesi ile tüm Kürdistan’ı tanrıça şevkati ile kucaklayan Merziye’nin yaşamını yitirmeden kısa bir süre önce seslendirdiği Be To ile sürgünde Kürdistan özlemini anlatıyor.