Dünyada büyük krizlerin yaşandığı bir zamanda ve belki de kişiliğini oluşturduğunu yıllar sonra anlayacağı 1 Mayıs 1910’da Bursa’da doğdu Behice Boran.

Behice Sadık Boran Türkiye’nin ilk kadın sosyoloğudur, Türkiye’nin resmi siyasi tarihinde ilk kadın siyasi parti lideri ve resmi olarak ilk kadın sosyalist milletvekili ünvanlarını sırtlamıştır. Akademisyen, aydın, yazar, sosyolog, sosyalist kimlikleri ile öncü bir misyon taşımıştır.

Orta öğrenimini Arnavutköy Amerikan Kız Koleji'nde yaptı.Öğretmenin tavsiyesi ile Amerikan Michigan Üniversitesi ona burs verme teklifinde bulundu. Kabul etti. Michigan Üniversitesi’nde sosyoloji doktorasını tamamladı ve 1939 yılına gelindiğide Türkiye'ye döndü. Dönüşü ile birlikte Ankara Üniversitesi Dil Tarih Coğrafya Fakültesi (DTCF) sosyoloji bölümüne doçent olarak atandı.

Yazmasıyla dava süreçleri başladı

'Yurt ve Dünya' ve 'Adımlar' dergilerini 1941'de bir grup arkadaşıyla birlikte çıkarmaya başladı ancak dergiler üç yıl sonra bakanlar kurulu kararı ile kapatıldı. 'Görüşler' dergisinde yayımlanan bir yazısından dolayı üç öğretim görevlisi arkadaşı ile birlikte hakkında soruşturma başlatıldı. Üniversitedeki görevinden uzaklaştırılmıştı. Behice Boran ve arkadaşları Danıştay'a dava açtılar ve kazanarak üniversitedeki görevlerine döndüler. Ama haklarındaki dava son bulmadı. Yeniden dava açıldı bu kez Behice Boran’ın üniversitedeki kadrosunun kaldırılması istendi.

15 ay ceza aldı

1950 yılında Türk Barışseverler Cemiyeti'ni kurdu ve derneğin başkanlığını yaptı. Bir yıl sonra derneğin, Kore'ye asker gönderilmesini eleştiren tutumu nedeniyle 15 ay hapse mahkum edildi. Bu ceza, aynı zamanda onun üniversitedeki öğretim üyeliğinden ihraç edilmesi anlamına geliyordu. Sonrasında açılan soruşturma ve davalar da peş peşe geldi.

İlk kongrede TİP’in genel sekreteri

1951 yılında başlatılan 'Türkiye Komünist Partisi' soruşturmasından dolayı 1953 Eylül'ünde tutuklandı, bir yıl sonra tahliye oldu. 1962'de Türkiye İşçi Partisi'ne üye oldu. İlk kongrede genel yönetim kurulu ve merkez yürütme kurulu üyeliklerine, 1969'da genel sekreterlik görevine seçildi. Behice Boran partinin genel başkanı Mehmet Ali Aybar'ı 'bilimsel sosyalizmden sapmış olduğunu' ilan etti ve genel başkanlıktan alınmasına dönük bir kampanya başlattı. 3. Kongre'de Mehmet Ali Aybar tekrar genel başkan seçilince TİP fiilen iki başlı hale geldi. Bu dönemde 'Emek' dergisini çıkarmaya başladı.

Parti başkanlığı

1970 yılında partinin 4. Kongre’sinde Mehmet Ali Aybar tasfiye edildi. Behice Boran ise TİP’in genel başkanlığına seçildi. TİP, 12 Mart 1971 darbesi ile kapandı. Behice Boran da Sıkıyönetim Mahkemesi'nce tutuklandı ve 15 yıl ağır hapse mahkum edildi. Bir süre cezaevinde kalan Behice Boran 1975 yılının Nisan ayında ikinci TİP’i kurdu. Boran, 1 Mayıs 1979'da İstanbul'da 1 Mayıs'ın yasaklanması ve sıkıyönetim tarafından sokağa çıkma yasağı konmasını protesto ederek parti yöneticileri ve üyeleriyle birlikte Merter'de eylem yaptığı için tekrar tutuklandı ve hapis cezasına çarptırıldı.

Sürgünde öldü

12 Eylül 1980 darbesiyle birlikte parti yine kapatıldı. Darbenin ardından kısa süre ev hapsinde tutulan Behice Boran, daha sonra yurtdışına çıktı ve sürgün hayatı yaşadı. Bir röportajında “Bu işlere girerken, her şeyi düşünmüştüm. Hapis yatmayı, baskıları, şunu bunu, ama bu yaşta bir yabancı ülkede sürgün yaşamak hiç aklıma gelmemişti” diyordu. 10 Ekim 1987'de Brüksel'de öldü. Türkiye'ye getirilen cenazesi Zincirlikuyu Mezarlığı'nda toprağa verildi.