Günün Portresi: Kuzey Afrika’nın ilk roman yazarı Cezayirli sanatçı Taus Emruş

Cezayir edebiyatına ismini altın harflerle yazdıran kadın edebiyatçı Taus Emruş, kadın hakları konusunda kaleme aldığı yazılar ile demokratik bir toplum inşa etmeye çalıştı. Elberber Emazik kabilesinin bir üyesi olan Taus Emruş, yazılarında kendi kabilesi ve çevredeki kabileler içinde kadının rolüne ve önemine değinmiş ve edebiyattaki başarısından dolayı ödüle layık görülmüştür.

Haber Merkezi - Mari Liviza ismiyle tanınan yazar Taus Emruş, 4 Mart 1913 yılında Tunus’ta Elberber Emazik kabilesine bağlı bir ailede dünyaya gözlerini açar. Taus Emruş’un ailesi Cezair’in Agil Ali şehrinden olup Cezayir’in en büyük kabilesindendir. Annesi Fatima Mansur, Berberi kabilelerinin tanınmış bir şairi ve şarkıcısıydı. Fatima Mansur’un şiirlerini, edebiyatını ve kültürel geleneklerini oluşturma tarzının Berberi kabilelerinin geleneklerine benzediği söylenir. Bu kültürel zenginlik Taus Emruş’un kişiliğini derinden etkilemiş ve edebiyat çevrelerine girmesine de yol açmıştır. Altı erkek çocuk arasında ailenin tek kızı olan Taus Emruş, aynı zamanda evin aşkıydı. Ailesi Hristiyanlık inançları nedeniyle Cezayirli Müslümanlar tarafından rahatsız edildi ve çevrenin tepkilerine maruz kaldı. Çevrenin tepkisi onları yerlerinden ayrılmaya ve Tunus'a taşınmaya zorladı.

Kabilelerin şarkılarını tercüme ediyordu

Taus Emruş ilk ve ortaokulu Tunus’ta okudu. 1935'te Fransa'ya taşındı ve Sevres bölgesindeki öğretmen okullarında araştırma yapmaya başladı. 1936 yılı başında Taus Emruş ve en büyük abisi Con Emrus, kabile şarkılarını farklı dillere çevirmeye başladı. Taus Emruş ayrıca İspanya'daki berber ve İspanyol halk şarkıları arasındaki ilişkiyi de inceledi.

Yazılarında kadın haklarını savundu

Taus Emruş, yazılarında kadın haklarının var olduğu bir toplum inşa etmeye çalıştı. Bütün yazı ve çalışmalarında kadın haklarını savundu. Özellikle Gundan, Cercera Dağı ve El-weras'ta yaşayan kadınlar ataerkil sistemden çok çektiler, bu yüzden her zaman derin izi olan olaylara dikkati çekip edebi dille açıklamaya çalıştı.

Fransa’da ödüle layık görüldü

Hayatının başlangıcı olan Yaqûta Elsewdai (Kara Taş) adlı hayatının romanını yazdı ve 1947'de yayımladı. Daha sonra bir grup hikaye derleyerek Elbizara Elshriya (Cadı Bölümü) adı altında yazdı ve 1966'da yayımladı. Edebiyat alanındaki bu başarıları ile Taus Emruş, Kuzey Afrika'dan roman yayımlayan ilk kadınlar arasında yerini almıştır. 1966'da Fransa'da Emazisi ve kadınlarının gelenekleri üzerine yazdığı yazılar nedeniyle ödül aldı. Listelediğimiz bu ürünler aynı zamanda adına onlarca hikaye ve roman yazmıştır. Yazılarının çoğu aynı zamanda yaşadığı bölgedeki kabile hayatı ve kadının rolü ile de ilgilidir. En son Ûzle Ûm (Annenin yalnızlığı) adlı bir roman yazdı ve bu roman 1995 yılında yayımladı.

Taus Emruş, kanser hastalığına karşı verdiği mücadelede yenik düşerek 1976 yılında hayata gözlerini yumdu.