Matematiğin kadın yüzü Amelia Emmy Noether

Amalie Emmy Noether, matematik ve özgürlük mücadelesi alanında yaratıcı bir kadındı. Soyut cebir, yanlış teori, sayılar ve simetri alanında yeni keşifler bularak, modern zamanların en yaratıcı soyut cebircisi olarak tanındı.

Haber Merkezi - Amalie Emmy Noether, 23 Mart 1882’de Almanya’da dünyaya geldi. Aydın görüşlü bir ailede büyümesine ve evde özgür olmasına rağmen her kadın gibi toplumda cinsiyet eşitsizliğine maruz kalır ve bir takım zorluklar yaşar. O dönemde kadınların üniversiteye girebilmeleri için çok çaba sarf etmeleri gerekiyordu. Babası Erlangen Üniversitesi'nde matematik profesörü olduğu için ona yardım ediyor ve okutuyordu. İngilizce ve Fransızca öğretmenliği sertifikasını da alan Amalie Emmy Noether, ancak üniversitede okumayı çok istediği için öğretmenlik yapar. 1903 yılında Gottingen Üniversitesi’nde okumaya başladı, ancak derslere katılamıyordu, bunun için de dışardan dersleri takip ediyordu. 1904'te kadınların üniversitelere girmesine izin verildi. Aynı yıl hiç vakit kaybetmeden Erlangen Üniversitesi'nde okumaya başladı ve 1907'de matematik bölümünde doktorasını yaptı. 1908'den 1915'e kadar ücretsiz çalıştı.

Noether Teorisi

Erlangen Matematik Enstitüsü'nden Otto Fischer’in de içinde olduğu birçok bilim insanı ile tanışır ve birlikte çalışır. 1915'te Göttingen Matematik Enstitüsü'nde Felix Klein ve David Hilbert ile Einstein'ın görecilik teorisi üzerine çalışmaya başlar. Element parçacık fiziği ve görecilik teorisi üzerinde çalışır. Her iki teoriyi de kanıtlamak için iyi bir temel sağlar ve bu da "Noether Teorisi" olarak anılır.

Yeni teoriler keşfetti

Amalie Emmy Noether, hem insanlık için hem de kadınlar için bilim alanında büyük emekler verdi. 19. yüzyılın sonu ve 20. yüzyılın başı kadınlar için çok zor geçmiş, kadının bilim alanında değeri yoktu ve varlığı genellikle kabul görmemiştir. Amalie Emmy Noether, birçok bakımdan kadınların ilerlemesi için belirlenen sınırları aşma avantajına sahipti. Albert Einstein'ın görecilik teorisindeki sorunu çözdü. O andan itibaren yeni çapraz bulmacaları cevaplamaya başladı. Evrensel hareket biçiminde yeni keşiflerin yolunu açtı. Matematik, cebir ve astrofizik bilimlerinde devrim yarattı. 1918'de Noether Teorisi’ni keşfetti. MIT fizikçisi Frank Wilczek, Amelia hakkında şunları söylüyor: "Bu teori, bir yıldız gibi 20. ve 21. yüzyıl fiziğine yol gösterdi."

Yaratıcı bir kadındı

Amalie Emmy Noether, Göttingen Üniversitesi'nde Hilbert’in asistanı olarak çalışır ve öğretim izni alıyor. Hilbert ve Einstein, Göttingen Üniversitesi yönetiminden Amalie Emmy Noether’in  ders vermesi yönünde istekte bulunurlar. 1919'da Üniversite yönetimi Amalie Emmy Noether’in ücret almamak şartıyla ders vermesine izin verir. 3 yıl sonra çok düşük bir maaş alır. Hem kadın, hem Yahudi hem de demokrat olduğu için üniversite yönetimi ona fazla değer vermiyordu. Amalie Emmy Noether, hem matematik alanında hem de özgürlük mücadelesi alanında yaratıcı ve yapıcı bir kadındı. Soyut cebir, yanlış teori, sayılar ve simetri alanında yeni keşifler buldu.

Yahudi ve kadın olduğu için dışlandı

Moskova Üniversitesi'nde iki yıl misafir profesör olarak ders verdi. 1930'larda Frankfurt Üniversitesi'nde ders verdi. 1932'de Zürih'teki Matematik kongresinin bir konferansında matematik ödülünü aldı. 1933'ün başlarında Hitler yaşam meselelerinde herhangi bir ilerlemeyi kabul etmiyordu. Amalie Emmy Noether, Hitler rejimi tarafından da onaylanmadı. Hem kadın hem de Yahudi ve demokrasi yanlısı bir kadın olduğu için Nazi hükümeti artık Amalie Emmy Noether’in üniversitelerde çalışmasına izin vermiyordu. Amalie Emmy Noether de ülkesini terk edip Amerika'ya gitmek zorunda kaldı. Eylül 1933'te Bryn Mawr Koleji’nde ve Princeton'da misafir profesör olarak çalışmaya başladı.

Rahim ağzı kanseri nedeniyle ameliyat oldu. Ameliyat sonrası enfeksiyon nedeniyle 14 Nisan 1935'te hayatını kaybetti.