RANİA ABDULLAH

Yemen- Yemen Medeni Hal Kanunu, Yemen toplumunun herhangi bir grubunun kimlik kartı veya doğum belgesi alma hakkından mahrum bırakılamayacağını öngörüyor. Medeni Hal Kanunu'nun 49. Maddesi, 16 yaşını doldurmuş her Yemen vatandaşının kimlik alması gerektiğini belirtiyor. Ülkede Nüfus Kanunu'na göre nüfus cüzdanı almak için bulunduğu bölgede nüfus kütüğü kurulur; kişiler aile kartı verilmesi için başvuruda bulunmak zorundadır. Ancak siyahilerin çoğu kimlik belgesinden mahrum.

Yemen'deki siyahilerin çoğu, kötüleşen ekonomik durum, bilinçsizlik ve ötekileştirme nedeniyle kimlik kartı alırken pek çok zorluk yaşıyor. Ülkede Muhamaşin grubu olarak bilinen siyahilerin çoğu gecekondu mahallelerinde (Al-Mahawi) yaşadığından ve birçoğu gezici ve kayıt dışı sektörlerde çalıştığından kimlik almak oldukça zor bir durum. Bir başka zorluk da kimlik kartı için istenen 6 dolarındaki tutar.

Kimlik gerekli görünmüyor

Yemen’de 25 yaşında olmasına rağmen henüz nüfus cüzdanı olmayan siyahi kadınlardan Sahar Ahmed, “Nüfus Müdürlüğüne gittiğimizde bir miktar para isteniyor. Çoğu kişi için bu miktar az olsa da benim ödeyemeyeceğim bir miktar” diyor.

Elli yaşındaki Maryam Saeed ise kimlik kartına veya kimlik belgelerine ihtiyacı olmadığını düşünüyor. Ona göre ihtiyacı olan tek şey ailesine yiyecek sağlamak ve onlar için önemli olan da bu. Bu nedenle kendisi için kimlik belgesi, çocukları için doğum belgesi bile almaya gitmedi. “Mahallelerimizde teneke evlerde yaşıyoruz” diyen Maryam Saeed, “Toplumun geri kalanıyla bütünleşmemize rağmen kimse bizi tanımıyor” diye konuşuyor.

Farkındalık yetersiz

Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu (UNICEF), Oxfam ve Yemen Kadınlar Birliği, ötekileştirilen insan gruplarının durumlarını ele almak ve yardım alma sürecini kolaylaştırmak için bir müdahale olarak doğum belgesi ve kişisel kimlik kartlarının verilmesini kolaylaştırmaya çalışıyor. Gazeteci Ghadeer Al-Adani, bu grubun kimlik belgesi alma konusundaki isteksizliğinin sebebinin yeterli farkındalığın olmaması olduğunu belirterek, “Kişisel kart veya kimlik belgesi alma konusundaki isteksizlik farkındalık eksikliğidir. İster kişisel kartla ister doğum belgesiyle ilgili olsun, bunu almanın önemi konusunda bu gruptaki farkındalığın olmaması, çoğunun kimlik belgesine sahip olmamasının temel nedenidir” şeklinde konuşuyor.

Kimi zamanda kimlik kartının bu kişiler için risk anlamına geldiğini söyleyen Ghadeer Al-Adani, bunun da onları birçok sorunla karşı karşıya bıraktığını ve en temel haklardan mahrum bıraktığını söylüyor. Ghadeer Al-Adani, ilgili kuruluşların ve aktivistlerin rolünün bu dışlanmış kişilerin evlerine gitmek ve onları resmi kimlik belgelerine sahip olmanın önemi konusunda bilinçlendirmek olduğunu düşünüyor.

Temel hizmetlerden mahrumlar

Sally Ali de, ötekileştirilmiş kişilerin çoğunun kimlik kartı alamamalarını, kimlik kartı alma işlemleri sırasında yaşanan zorluklara bağladıklarını dile getiriyor. Sally Ali, “İlk neden bu grubun ekonomik durumu ve farkındalık eksikliği olabilir. Dışlanmış kişilerin kimlik belgelerinin olmaması, onları temel hizmetlerden mahrum bırakıyor. Nüfus merkezlerine kimlik belgesi verilmesi konusunda bilinçlendirmeyi umuyoruz” sözlerine yer veriyor.

Gençlik ve Gelecek Vakfı, ötekileştirilmiş grupların ya da aile bireylerinin kimlik ya da resmi belge sahibi olamamalarının nedenini, hukuki bilgisizlik ve bu grubun ekonomik durumunun kötüye gitmesine, bazı nedenlerden dolayı mahalle temsilcileri tarafından tanım yapmanın zorlaşmasına bağlıyor. Ötekileştirilmiş gruplarla ilgilenen Gençlik ve Gelecek Vakfı'na göre, kimlik edinme sürecini kolaylaştırmak için hâlâ yapılması gereken çok şey var.