JAWAN KERÎMÎ

Kirmanşah – İran İslam Cumhuriyeti’nde kadınlar neredeyse yok sayılıyor, iradeleri kabul görmüyor ve yaşamın birçok alanındaki varlıkları da engelleniyor. Kadınlar ise tüm baskı politikalarına rağmen direnmeye devam ediyor.  Direnmeye devam eden kadınlardan biri de Weda Jamali.

‘Kadın olduğum için mutluyum’

Güvenlik nedeniyle gerçek ismini paylaşmayan Weda Jamali, Razi Üniversitesi mezunu. Rojhilatê Kurdistan’ın Kirmanşah şehrinde yaşayan evli ve bir çocuğu olan Weda Jamali, çocukluk çağında ailesinden ayrımcılığa maruz kalmadığını anlattı. Weda Jamali, “Ancak yaşım büyüdükçe kısıtlamalarda başladı. Ben her zaman kardeşlerim gibi özgürce giyinmek, hareket etmek istedim. Yıllar geçtikçe beni neden kısıtlamaya çalıştıklarını anladım. Tüm bu yaklaşımlara rağmen kadın olduğum için de mutluydum. Olaylara bakış açım farklıydı, analiz ederek yaşananları idrak etmeye çalışıyordum” dedi.

‘Evlendikten sonra her şey değişti’

Kadınların ne giydiklerine yönelik baskıların pek çok kişi tarafından önemsenmediğini belirten Weda Jamali, şunları ifade etti: “Ancak geriye dönüp baktığımda hayatımın her döneminde giyim konusunun beni geriye düşürdüğünü gördüm. Evliliği düşünürken en büyük endişelerimden biri de hayatıma müdahale edilmesiydi. Beni değiştirmeye çalışmayan bir erkekle evlenmek istiyordum. Ama ben daha karmaşık biriyle evlendim. Tabii ki değişmeyeceğimi söyledim ama evlendikten sonra her şey değişti ve başörtüsü evliliğin temellerinden biri haline geldi. Toplumumuzda kadının giyim özgürlüğüne saygı duyan çok az erkek var.”

‘Toplum kadınlara adaletli davranmıyor’

İran toplumunda başörtüsü konusunun çok önemli olduğuna vurgu yapan Weda Jamali, “Mevcut erk zihniyeti kabul ederken bir kadın olarak sahip olduğum en temel şeylerden mahrum kalacağım. Mirasta eşit haklarımız olmayacak, giyim kuşam özgürlüğü olmayacak. Hem erkek hem de kadın toplumdaki örf ve adetleri değiştirmek isterlerse bunu başarabilir. Birbirlerine arkadaş gibi davranabilir, toplumsal dayatmaları reddedebilirler. Bu sorunların birçoğunu benim emeğim ve eşimin iş birliğiyle çözdüğümüz için mutluyum ama toplum hala kadınlara tepeden bakıyor ve onlara adaletli davranmıyor” şeklinde konuştu.

‘Umarım kızım özgür bir toplumda yaşar’

Kadınların ekonomik olarak bağımsızlıklarının önemli olduğuna vurgu yapan Weda Jamali, “Biz kadınlar finansal olarak zorluklar yaşasak da toplumumuzda kadınlar erkeklerden daha güçlü. Kadınların ekonomik özgürlüğü yoksa ya evlendiği erkeğe ya da babasına bağımlı yaşamak zorunda kalıyor. Son ayaklanma olan ‘Jin, jiyan, azadî’ ayaklanmasında ise toplum itirazlarını dile getirdi. Toplumun ve insanların değişmesi için daha çok yol var. Umarım kızım daha iyi ve daha özgür bir toplumda hayatın tadını çıkarabilir” şeklinde konuştu.

‘Protestolarda erkekleri kadınlarla dayanışma içerisinde gördüm’

Protestolarda erkeklerin ilk kez kadınlarla destek ve dayanışma içerisinde olduklarını gördüğüne dikkati çeken Weda Jamali, sözlerini şöyle sürdürdü: “Bu bence çok büyük bir gelişme. Bu ülkede ataerkil yasalardan kurtulup, kadının hayatın her alanında hak sahibi olduğunu düşünen yeni bir yasa çıkaracağımız günü bekliyorum. Kanaatimce bu hedefe ulaşmak için kadınların daha güçlü bir varlık göstermesi gerekiyor, aksi takdirde her zaman olduğu gibi erkekler kadınları kontrol etmeye ve onlara erk yasalar uygulamaya devam edecek. Haklarımızı savunmalı ve almalıyız.”