Haber Merkezi- ABD merkezli düşünce kuruluşu Freedom House, her yıl hazırladığı “Freedom on the Net (İnternette Özgürlük)” raporunu yayımladı.

“Çevrimiçi Güven Mücadelesi” başlığını taşıyan rapor, 72 ülkedeki erişim engelleri, içerik sınırlamaları, kullanıcı hakları ihlalleri ve internet özgürlüğünün durumuna odaklanıyor. Rapora göre küresel internet özgürlüğü dünyada 14 yıldır geriye gidiyor. Bu sene 72 ülkenin 27'sinde internet özgürlüğü azaldı, 18'inde ise iyileşme gözlemlendi.

Kırgızistan ve Çin en kötüler listesinde

Yılın en büyük düşüşü Kırgızistan'da yaşandı. Kırgızistan’ı Azerbaycan, Belarus, Irak ve Zimbabve takip etti. Kırgızistan, Cumhurbaşkanı Sadyr Japarov'un dijital medyayı susturma ve çevrimiçi örgütlenmeyi bastırma çabalarını yoğunlaştırmasıyla bu yılın en keskin not düşüşünü yaşadı. Çin de dünyanın en kötü internet özgürlüğü ortamı unvanını aldı.

Özgür çevrimiçi yaşayanlar

İzlanda en özgür çevrimiçi ortam olma statüsünü korudu. Raporda Zambiya en büyük puan iyileşmesini sağladı. 72 ülkenin 56’sında insanlar siyasi, sosyal ve dini görüşlerini çevrimiçi olarak ifade ettikleri için tutuklanırken, en az 43 ülkede insanlar çevrimiçi faaliyetleriyle ilgili olarak fiziksel şiddetle karşılaştı.

Seçim dönemleri ve sansür

Rapor, ülkelerin dönemlerine göre de değerlendirmede bulundu. Örneğin 72 ülkenin 41’i rapor hazırlanırken seçimlere hazırlanıyordu. Sansür ve içerik manipülasyonu, seçimleri etkilemek için seçmenlerin bilinçli kararlar verme, seçim sürecine tam olarak katılma ve seslerini duyurma becerilerini baltaladı. 25 ülkede seçmenler sansürlü bir bilgi alanıyla mücadele etti. 21 ülkede, hükümet yanlısı yorumcular çevrimiçi bilgileri manipüle ederek, genellikle yaklaşan sonuçların doğruluğuna ilişkin şüpheleri körükledi.

Türkiye’nin rapora yansıması

Türkiye bu yılda da interneti özgür olmayan ülkeler kategorisinde yer aldı. Freedom House, Türkiye'yi 2018'de 'kısmen özgür' statüsünden 'özgür olmayan' kategorisine düşürmüştü. Türkiye bu yıl 100 üzerinden sadece 31 puan alabildi. Türkiye, Küba, Venezuela, Mısır, Sudan, Etiyopya, Suudi Arabistan, İran, Pakistan, Afganistan,

Azerbaycan, Belarus, Rusya, Kazakistan, Özbekistan, Çin, Myanmar, Tayland ve Vietnam ile anı kategoride bulundu. Raporda, mobil hızlardaki artışa ve kısıtlama vakalarındaki azalmaya rağmen, sosyal medya paylaşımları nedeniyle verilen uzun hapis cezaları, çok sayıda erişim engeli ve içerik kaldırma kararları ve yanlış bilgilerin yayılması nedeniyle Türkiye'de internet özgürlüğünün zarar görmeye devam ettiği yorumu yer aldı.

‘Tehdit devam ediyor’

Freedom House Türkiye Raportörü Gürkan Özturan’ın Türkiye ile ilgili şu değerlendirmesi dikkat çekti:

“Türkiye'de internet özgürlüğü, önceki yıllarda olduğu gibi altyapıyı tahrip eden bir doğal afet yaşanmaması nedeniyle bu yılki analizde genel olarak bir puanlık bir artış gözlemlense de tehdit altında kalmaya devam ediyor. Yine de, depremlerden etkilenen bölge diğer pek çok sorunun yanı sıra bağlantı sorunları yaşamaya da devam etmektedir.

Ayrıca, Türkiye'de hükümetin zorlayıcı yasalar uygulamaya devam ettiğini de belirtmek gerekir. Özellikle seçim dönemlerinde haber platformlarına erişimin engellenmesi ve 1998 yılına kadar uzanan haber içeriklerinin kısıtlanması, LGBTİ+ karakterlerin temsilleri nedeniyle yayın platformlarına verilen cezalar, 17 VPN hizmet sağlayıcısının mahkeme kararı olmaksızın engellenmesi, Kürt siyasetçilere sosyal medya paylaşımları nedeniyle on yıllarca hapis cezaları verilmesi bu dönemin önemli gelişmelerinden sadece bazılarıydı. Sonuç olarak, İnternet Özgürlükleri Raporu 2024’te de Türkiye, "Özgür Değil" kategorisinde yer almaya devam ediyor. Bu özgür olmayan internet ortamı döngüsünü kırmak için yasa ve yönetmeliklerin kesinlikle insan odaklı, hak ve özgürlük temelli olması gerekiyor.”