Şengal- Êzidi Kadın Özgürlük Hareketi (TAJÊ) 3 Ağustos 2014’te gerçekleştirilen Ferman’ın 10’uncu yıldönümünde KDP’nin ve sorumluların yargılanması için bir dosya hazırladı. Hazırladıkları bu dosyayı Êzidi soykırımı tanıyan ülkelere, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne, Irak Başbakanı Muhammed Şiya Sudani’ye ve Almanya Dışişleri Bakanlığı’na gönderdi.

TAJÊ’nin gönderdiği dosyanın tamamı şöyle:

"TAJÊ olarak Şengal gerçeğini, KDP’nin Şengal halkına dönük uygulamalarını ve IŞİD’le olan iş birliğini kanıtlayan belgelerle bu dosyayı sunuyoruz. Ayrıca 3 Ağustos 2014 tarihinde Êzidî toplumuna yönelik soykırımdaki rollerini de sunuyoruz. Bu dosyada olaylar ve gerçek bilgiler yazılıdır. Bu dosyayı sunmaktaki amacımız gerçekleri duyurmak, soykırımın faillerini yargılanmasını sağlamaktır. Aynı zamanda sizlere yazdığımız bu konular hakkında daha detaylı bir araştırma yapmanızı istiyoruz. Sizlerden Êzidi toplumuna ve Şengal halkına karşı görev ve sorumluluklarınızı yerine getirmenizi istiyoruz.

Irak anayasasının 140’ıncı maddesi ve tartışmalı bölgeler

 

2003 yılında Baas sisteminin ABD tarafından devrilmesinin ardından Irak anayasası yeniden yazıldı. O dönemde Bol Birêmer Irak'ta sivil yargıç olan Amerikalı bir siyasi kişilikti. 2005 yılında Bol Birêmer tarafından Irak anayasası yazıldı, Irak parlamentosunda oylamaya sunuldu ve geçti.

140’ıncı madde Şengal’i idari, siyasi ve güvenlik açısından etkileyen maddelerden biriydi.

Bu maddede yer alan alanlar; Kerkûk, Şengal, Şêxan, Hemdaniya, Başîqa, Mexmûr, Sihêla û Zimar’dır. Bu alanlarda yaşayan halklar ise Êzidî, Fileh, Şebek, Şîa, Kakaî, Ermeni û Türkmenlerdir.

Bu maddede yer alan alanlar Kürdistan bölgesi hükümeti ile Irak hükümeti arasında tartışmalı alanlardır. Irak'ta Baas sisteminin yıkılmasının ardından KDP, herhangi bir ittifak ve karar olmaksızın bu tartışmalı alanlara yerleşti. Bunlardan biri de Şengal bölgesiydi.

Yıllarca KDP bu tartışmalı alanlarda çözüm bulunmasına izin vermemişti. Şengal, Kürdistan bölgesi ile Irak hükümeti arasında tartışmalı bir bölge oldu ve Şengal yıllarca siyasi, idari ve güvenlik açısından ihmal edildi.

14.08.2007 Tilezêr İlçesi ve Sîba Şêx Xidir ilçesinde patlama:

   

   

14.08.2007 akşam saat 7'de Şengal'in Tilêzer ilçesi ile Sîba Şêx Xıdır ilçesinde 4 büyük patlama meydana geldi. Sivillerin arasında 4 büyük bomba yüklü araç patlatıldı. Bu patlamalar sonucunda 312 kişi hayatını kaybetmiş, 740 kişi de yaralanmıştır. Patlayıcı araçlar Tilezer ilçesinin batı kırsalı ile Irak-Suriye sınırından geldi. Köy, Tilezer ilçesine 9 km uzaklıktadır. KDP'lilerin 4 kontrol noktasından geçip sivillerin arasına giren 4 patlayıcı araç kendilerini havaya uçurdu. Bu kontrol noktalarında en az 100 silahlı Peşmerge bulunuyordu.  Arabalar geçmeden önce peşmergeler kenara geçiyor ve geçmelerine izin veriyor. Patlamadan kısa bir süre önce peşmergeler sivillere büyük bir patlama olacağını söylüyor. KDP peşmergeleri böyle bir patlamayı biliyordu. Bilinçli olarak güvenlik önlemi almamıştır. Patlamaların ardından peşmerge sivillerin arasında ateş açtı. Bunun sonucunda bazı insanlar patlamadan değil, mermilerden dolayı hayatını kaybetti. Silahla vurularak hayatını kaybeden kişilerden biri de yaklaşık 20 yaşlarında olan Seydo Şex Mûs'du. Bu gerçek adli tıp raporunda ortaya çıktı.

Duhoklu Emîd (Hacî Xidir) o dönem Tılezer ve köylerinde peşmerge sorumlusuydu.

Duhoklu Muqedim, (Seyf Eldîn) o dönemde Sîba Şêx’de peşmerge taburunun sorumlusuydu.

Raîd (Abdelah) o süreçte Tilizêr ilçesindeki peşmerge taburunun sorumlusuydu.

Bu bilgileri bu olaylara şahit olan insanlardan aldık.

     

Ürdün’de yapılan toplantı

1 Haziran 2014, IŞİD'in Musul’a girmeden 10 gün önce, Ürdün'ün başkenti Amman'da gizli bir toplantı düzenlendi. Bu toplantıya Türk devleti, Amerika Birleşik Devletleri (ABD), Suudi Arabistan, İsrail, KDP ve IŞİD katıldı. IŞİD Emiri Ebu Bekir el Bağdadi de oradaydı. Toplantıda ayrıca bölge ülkeleri ve çeşitli Selefi örgütler de hazır bulundu. Toplantıda Ortadoğu'nun dizaynına ilişkin yeni plan tartışıldı ve IŞİD bu planın aracı olarak görevlendirildi. Bu toplantıda IŞİD'in; Musul, Tilafer ve Şengal'e girmesi kararı alındı.

KDP'nin şu anki lideri olan dönemin Kürdistan Bölgesi Başkanı Mesut Barzani, toplantıdan 4 gün önce Amman'daydı ve toplantının gerçekleşmesi için hazırlıklar yapıyordu.

Bu plan 1 Haziran 2014'te Ürdün'ün başkenti Amman'da hazırlandı. Toplantıya Kürdistan Demokrat Partisi (KDP) adına Azad Berwari ve Kürdistan bölgesi başkanı Mesut Barzanî katıldı. Toplantıda KDP Şengal’i Kerkük karşılığında IŞİD'e sattı.

Amman'daki toplantı gizli yapıldığı için elimizde daha fazla yazacak detaylı bilgi yok. Gerçeğin ortaya çıkması için bu toplantıda alınan kararlar ve tartışılanların açığa çıkarılmasını ve aydınlatılmasını istiyoruz.

3 Ağustos 2014 Fermanı

Ferman’dan önce Şengal’de 12 bin KDP peşmergesi, 5 bin polis, 5 bin Irak askeri ve bin sınır polisi bulunuyordu.

  

Aynı zamanda 10 Haziran 2014’ten 3 Ağustos 2014’e kadar KDP Şengal’de ordu ve ailelerde bulunan tüm ağır ve basit silahları topladı. Musul ve Tilafer IŞİD’in eline geçtikten sonra Şengal üzerindeki tehlike arttı. Peşmerge IŞİD’e karşı savaşamazsınız diyerek, Şengal’deki polis, ordu ve sınır polislerinin noktalarındaki silahlara ve askeri araçlara el koydu. Peşmerge binlerce ağır silah ve ferdi silahları topladı, bunların bir kısmını IŞİD’e sattı bir kısmını da Kurdistan bölgesine geçirdi. 

Serbest Babiri Şengal’de KDP Şube sorumlusuydu. Ferman öncesinde Şengal’de KDP yetkilileri ve komutanlar onlarca kez insanları toplayarak onlara, "IŞİD ile aramızda görüşmeler var, korkmayın, IŞİD Şengal’e saldırmayacak Ama IŞİD saldırırsa Şengal’i  koruruz, korkmayın" dedi. Bu propaganda hem basında hem de halk arasında yapıldı.

3 Ağustos 2014’te KDP’nin peşmerge sorumluları:

*Mesud Berzani, KDP başkanı

*Aştî koçer, KDP Batı Ninova Asayiş sorumlusu (Musul)

*Serbest Babîrî,  KDP 17'nci Şube Şengal sorumlusu

*Seîd kêstî, Şengal peşmerge komutanlığı sorumlusu

* Şengal peşmerge komutanlığı yardımcısı ( Simê ) adında biri

*Qasim Reşo, Serbest Babîrî’nin yardımcısı.

Peşmerge güçlerinin geri çekilmesi kararı, dönemin Kürdistan bölgesi başkanı ve şu anda KDP’nin başkanı olan Mesûd Berzanî tarafından alınmıştı. Bu karar isimlerini açıkladığımız kişiler tarafından Şengal’de yerine getirildi.

2.08.2014 akşamı ve 03.08.2014 günü peşmerge güçlerine geri çekilin denildi. O gece saat 01.30'da IŞİD Beac'tan Girzerik, Siba Şex Xidir ve Tilezer köylerine saldırdı.

Peşmergeler, güçlerini o akşam Şengal merkez ve Sinun ilçesinde topladı.

3 Ağustos 2014 tarihinde 05.00'te KDP peşmergeleri tek el ateştmeden Şengal'i IŞİD'e teslim ederek, Rabia üzerinden kaçarak Kürdistan Bölgesi'ne gitti.     3 Êzidi genci KDP tarafından katledildi

3 Ağustos 2014’te saat 09.30’da Şengal'in Sinun ilçesine bağlı Guhbel ile Hardan köyleri arasındaki dört yol üzerinde Zorava köyündeki kontrol noktasında KDP peşmergeleri tarafından Cemîl Reşo Îlyas (31),

Yusif Xelef Îlyas,

ELî îlyas Yusif (35) 3 Êzidî genç katledildi.

 

 

Bu üç Ezidi genç Zorava ilçesindendi. IŞİD, Şengal’e girip Ezidi halkını katletmeye başladı. KDP peşmergeleri noktalarını bırakıp, silahlarını da yanlarına alıp kaçtılar. Bu üç genç, Peşmergelerin yanlarına silah alıp kaçtıklarını görünce onlara, “Eğer siz savaşmayacaksanız bize silahlarınızı verin biz savaşacağız” diyor. KDP peşmergeleri bu gençleri silahlarla vuruyor. KDP 3 Ağustos 2014 tarihindeki Ferman’da silahlarını IŞİD’e karşı değil, Êzidi halkına karşı kullandı ve Êzidileri katletti.  

O dönemdeki peşmergeler sorumludur

Mukadim İslam, tabur komutanıydı ve askeri noktaları Zorava'nın merkezindeydi. 
İmer Koçer, Rayid Haji ve Rayid Anwar komutandı, Rayid Kemal ise istihbarat sorumlusuydu. Bu üç Êzidi genci, bu peşmerge komutanları sorumluluğunda katledildi.

04. 08. 2014 Bavê Şex Xirto İsmail, dönemin Kürdistan bölgesi başkanı Mesud Berzanî'yi ziyaret etti. 
Bavê Şex, Mesud Berzanî’den; katledilen, kaçırılan, yerlerinden edilen ve yok edilen Şengal Êzidilerini korumasını istedi. Mesud Berzanî o toplantıda Bavê Şex’e, "Ezidi inancını değiştir, Müslüman ol, sana bir şey yapmazlar, korkma" dedi. 

3 Ağustos 2014 Fermanı’nın sonuçları:

 

  

*3 Ağustos 2014’teki Ferman’da 3 bin 504 kadın, 869 erkek, çok sayıda çocuk toplamda 7 binden fazla Êzidi esir düştü.

*Ezidi kız çocukları ve kadınları köle pazarlarında satıldı, öldürüldü, işkence gördü ve tecavüze maruz kaldı. 

*360 bin Êzidi, topraklarından göç etti

*Yaklaşık 100 toplu mezar IŞİD tarafından yapıldı.

*IŞİD çeteleri yaklaşık 82 kubbe, mezar ve kutsal yeri yıktı. 

Binlerce Ezidi’nin akıbeti hala belirsiz sadece IŞİD değil, KDP peşmergeleri  de bu soykırımın sonuçlarından birinci dereceden sorumludur.  

KDP’nin Şengal’e dönüşü 

12. 12. 2015 tarihinde Kuzey Şengal’de Sinune ve ona bağlı köyler IŞİD’den özgürleştirildi. 
KDP’de sonradan IŞİD’e karşı savaşa katılmak istedi, bu şekilde KDP tekrardan idari ve siyasi olarak Şengal’e geçti.
 
KDP, IŞİD ile savaşa girmek yerine, bölgelerimizi kurtarmak yerine Şengal’e çete gruplarını soktu ve yerleştirdi. 03.03. 2017’de bir grup çeteyi Roj peşmergeleri adı altında Şengal’e getirerek, Sinun ilçesi ile Xanesor ilçesi arasına yerleştirdi. O dönemde Til Izêr, Sîba Şêx Xidir ilçesi, Girzerik, Rembûsî, Koço, Til Qeseb, Til Binat ilçesi ile Şengal bölgesinin büyük bir kısmı IŞİD'in elindeydi. Roj peşmergelerini buralara yerleştirilmesinin amacı, Suriye ile Irak arasında peşmergelerin kontrolünde bir ticaret hattı açmaktır. Şengal’de yurttaşlar, Roj peşmergelerinin yerleştirilmesini kabul etmeyerek, protesto etti ve peşmergeler halka saldırdı.  Saldırı sonucunda IŞİD’e karşı savaşan 8 savaşçı, bir gazeteci bir yurttaşın olduğu toplam 10 kişi yaşamını yitirdi.   

Saldırıda çetelerin kullandığı silahlar, Alman devleti tarafından IŞİD'e karşı kullanılmak üzere Güney Kürdistan yönetimine gönderilmişti. 
Saldırılar başladığında o sırada Şengal'de bulunan Çekdar ve Orhan isimli 2 HPG gerillası arabuluculuk yaparak, saldırıları engellemek istedi. Çünkü KDP’ye bağlı silahlı gruplar saldırdığında iki gerilla, silahlarına dokunmadan askeri araçların önüne geçerek onları durdurmaya çalıştı. Ancak çeteler onları hedef aldı ve şehit etti.

17.10. 2017 tarihinde Haşti Şabi, Şengal ve Kerkük’e geçti. KDP ikinci defa idari ve askeri olarak Şengal’i terk etti ve kaçtı. Şengal halkına arkasını döndü. 

KDP’nin Şengal’de yürüttüğü soykırım politikası

26.09.2016 tarihinde Irak parlamentosu, 140’ıncı maddede yer alan bölgelere ilişkin ‘Irak hükümetinin elinde olan bölgelerin sınırı değiştirilmeyecek’ kararı aldı.  Ancak KDP, bu karara uymadı ve halen bu bölgeleri hukuk dışı bir şekilde yönetimi altına almaya çalışıyor. 

9 Ekim Anlaşması:

 

09.10. 2020 Kürdistan bölgesi ve Irak hükümeti arasındaki anlaşma, Birleşmiş Milletler heyeti ve Türk devletinin temsilcilerinin huzurunda imzalandı. Kürdistan Bölgesel Hükümeti'nin temsilcisi İçişleri Bakanı Rêber Ehmed Xalid, Irak Hükümeti'nin temsilcisi ise Irak temsilcisi Hemîd Reşîd Felyeh’dir.
Anlaşma içerik olarak idari ve güvenlik boyutu ile 4 temele dayanıyordu ve anlaşmaya göre Şengal Ferman’dan önceki haline dönmesi sağlanacak ve KDP Şengal’i yönetecekti. 

TAJÊ olarak; adalet yerini bulsun diye, paylaştığımız konular, adlarını sıraladığımız ve IŞİD çeteleriyle iş birliği yapan KDP’lilerin suçları nedeniyle insan hakları yasaları çerçevesinde uluslararası mahkemelerde yargılanmasını istiyoruz.”