MERVAT ABDÜLKADİR

Sudan – Sudan ordusu ile Hızlı Destek Kuvvetleri arasında Nisan 2023’te başlayan çatışmalardan bu yana Sudanlı kadınlar eşi benzeri görülmemiş hak ihlalleri yaşıyor. Kadınlar, yasal ya da insani hiçbir koruma olmaksızın kaçırılıyor, alıkonuluyor, tecavüze uğruyor, fiziksel ve psikolojik işkenceye maruz bırakılıyor.

Birleşmiş Milletler (BM) raporları, çatışmanın başlangıcından bu yana kadınlara ve kız çocuklarına yönelik tecavüz ve cinsel saldırı vakalarında yaklaşık yüzde 280 artış olduğunu gösteriyor. Özellikle başkent Hartum, kadınlara yönelik korkunç ihlallere tanık oldu. Çok sayıda kadın tutuklanıp zorla gözaltına alındı ve bu da derin fiziksel ve psikolojik yaralar bıraktı. Hızlı Destek Güçleri, kadınları kaçırıp tecavüz ederek, onları evlerinden çıkardı, evlerini silah depolamak ve çeşitli istismar biçimleri uygulamak için askeri kışlalara dönüştürdü.

Kaçırdılar ve tecavüz ettiler

Ajansımız, Hızlı Destek Güçleri tarafından dört ay boyunca gözaltında tutulan ve her türlü saldırıya maruz kalan bir kadınla görüştü. İsmini saklı tuttuğumuz kadın yaşadıklarını Sudan Kadın Hareketi üyesi arkadaşı Munira Musa Ahmed, aracılığıyla aktardı.

Munira Musa Ahmed, "Bu kadın, çatışmanın başlamasından birkaç gün sonra Kuzey Eyaleti'ne giderken diğer kadın ve kız çocuklarıyla birlikte kaçırıldı. Hızlı Destek Güçleri yollarını kesti, onları kaçırdı, gözlerini bağladı ve bilinmeyen bir yere götürdü. Dört ay boyunca gözaltında tutuldular, bu süre boyunca köleleştirildiler ve her gün defalarca tecavüze uğradılar. Bunun sonucunda kendisi ve diğer birkaç kadın hamile kaldı" şeklinde konuştu. Munira Musa Ahmed, kaçırılanların gözaltı merkezine vardıklarında orada da onlarca kadını gördüklerini belirterek savaşın bedelini kadınlara ödetildiğini ifade etti.

Gizli merkezler ve köle pazarları

Afrika Boynuzu Kadınları Stratejik Girişimi (SIHA) Bölge Direktörü Hala El-Karb da Hartum'un merkezindeki El-Salha, Doğu Soba, Cebel Evliya ve diğer bölgelerde çok sayıda kadının gözaltına alındığını ve kadınların köleleştirilip işkence gördüğünü anlattı. Hala El-Karb, Hartum'daki çatışma boyunca, çok sayıda ailenin kız çocuklarının kaçırıldığını aktardı. “Çatışmanın her genişlemesi ve farklı eyaletlere yayılmasıyla, kayıp ve kaçırılan kadın sayısı arttı” diyen Hala El-Karb, yerel ve uluslararası kuruluşların çalışmalarıyla Darfur'da Orta Sudan'dan kaçırılan kadınların satıldığı bir pazarın varlığının ortaya konduğuna dikkat çekti. Kendi çalışmaları ile de pazarların kurulduğunu doğruladıklarına değinen Hala El-Karb, yerel kaynaklarında anlatımlarıyla Hızlı Destek Güçleri'nin Dar al-Salam bölgesinde bir tıp merkezinde yaşları henüz belirlenemeyen çok sayıda kadın ve kız çocuğunu rehin tutuğunu tespit ettiklerini açıkladı.

Ayrıca bu Ağustos ayında Hızlı Destek Güçleri'nin gizli gözaltı merkezi olarak kullanılan tesislerde onlarca kadını gözaltına aldığı ve tecavüz sonucu gebelik vakalarının kaydedildiği bilgisini de paylaşan Hala El-Karb, insan kaçırmanın, fidye için alıkoymanın veya pazarlarda satmanın, uluslararası ve bölgesel insan hakları hukukundaki kölelik yasağını ihlal ettiğini belirtti. Hala El-Karb, uluslararası sözleşmelere dikkat çekerek derhal harekete geçilmesini istedi.

Uluslararası kurumlara tahliye çağrısı

Aman Çatışma Sırasında Cinsel Şiddet Mağdurlarının Tedavisi Merkezi Müdürü Dr. Lubna Muhammed Ali ise Darfur'daki El Fasher'de taciz, tecavüz, cinsel şiddete ve ırkçılığa maruz kaldıklarını doğrulayan bir dizi kadın tutukluyla iletişime geçtiğini anlattı. Kimi kadınların kaçmayı başardığını dile getiren Lubna Muhammed Ali, yardım ve tahliye çağrısında bulundu.

Kadınlar ve kız çocukları kaçırılıyor

Sudan'ın batısındaki Darfur, 2003 yılından bu yana kadınların acılar çektiği bir iç çatışmanın içinde. Güney Darfur ise, ordunun Nyala'daki üssünden çekilmesinin ardından Ekim 2023'ten bu yana Hızlı Destek Güçleri'nin kontrolü altında. Bu durum, Darfur'daki hak ihlallerini kötüleştirdi. Ülke içinde yerinden edilmiş kişiler için kurulan Zamzam Kampı’nda, kadınların maruz kaldığı hak ihlalleri ile ilgili yüzlerce hikâye anlatılıyor. Geçtiğimiz Nisan ayında The Guardian, kız çocuklarının kaçırılmasını belgelemişti. Gazeteye göre, çatışma ve topçu ateşi sırasında 50 kız çocuğu kaçırıldı ve bilinmeyen yerlere götürdü. Kadınlara Yönelik Baskıya Hayır Girişimi Başkanı Amira Osman, ajansımıza varolan durumla ilgili şunları dile getirdi:

"Sudan'daki çatışma bölgelerindeki çoğu kadın, tutuklama ve tecavüz de dahil olmak üzere maruz kaldıkları ihlallerden muzdarip oldu. Bu ihlaller, istenmeyen gebeliklere, çocuklarının tanınmamasına ve hatta ilgili bakanlıklar tarafından terk edilmelerine yol açtı. Hatta bazıları, özellikle Hızlı Destek Güçleri'nin kontrolü altındaki bölgelerde, yaşadıkları acılardan kurtulmak için intiharı tercih etti. Gizli ve kamuya açık gözaltı merkezleri arasında bir sınıflandırma yok. Tüm gözaltılar, yerinden edilen kadınların gözaltına alınması, işkence görmesi ve cinsel köleleştirilmesi için belirlenen vatandaşların evlerinde gerçekleşti.”

‘Kamuya açık tecavüz vakaları’

Sudan Adalet ve Eşitlik Hareketi Kadın ve Çocuk Sekreterliği Müsteşar Yardımcısı Hala Abdel Aziz, de şöyle konuştu:

"Kadınların ilk Darfur Savaşı'ndan (2003-2005) bu yana yaşadıkları deneyim, Hızlı Destek Güçleri tarafından hükümet desteğiyle gerçekleştirilen ve Arap olmayan köyleri hedef alarak Siyah Afrikalı nüfusu zulmetmek amacıyla gerçekleştirilen sistematik tecavüzleri belgelenmiştir. Çoğu durumda saldırılar, sakinlerin yerinden edilmesi sırasında veya kamplarda meydana gelmiştir. Kesin sayılar bilinmemekle birlikte, tahminlere göre yüzlerce kadın ve kız çocuğuna alenen tecavüz edildi ve bazıları fiziksel sakatlamaya maruz bırakıldı. İnsanlar tecavüzleri izlemeye zorlandı. "

Demokratik Birlik Partisi liderlerinden Şaza Osman el-Şerif, Darfur'daki kadınların siyasi bağlantıları nedeniyle tutuklandığını doğruladı. Şaza Osman el-Şerif, “Sudan ordusuyla bağlantıları olduğu iddiasıyla birçok kadın tutuklandı, işkence gördü, tecavüze uğradı ve hatta bazıları öldürüldü” derken Sudanlı Doktorlar Sendikası Hazırlık Komitesi de son günlerde Güney Darfur'daki Kalma Kampı'nda 16 ila 30 yaşları arasındaki çocuk ve kadınlara yönelik 16 tecavüz vakasının belgelendiğini açıkladı.

Kadınlar için çağrı

Hak savunucuları ajansımız aracılığıyla ilgili kuruluşlara, çatışmalar sırasında kadınlara yeterli koruma sağlamaları ve onları ihlallerden korumaları çağrısında bulundu. Yazar ve gazeteci Sally Zaki, uluslararası kuruluşlara cinsel şiddet mağdurlarına destek, acil tıbbi hizmetler sağlanması, Sudanlı kadınlara daha fazla maddi ve manevi destek ve haklarının korunması çağrısında bulunan bir mektup gönderdi. Ayrıca, yaşadıkları acılara bakılmaksızın, yerel ve uluslararası düzeyde ifade özgürlüğü ve karar alma süreçlerine katılım haklarının güvence altına alınmasını istedi.