SORGUL ŞÊXO

Qamişlo- Kuzey ve Doğu Suriye’de Kürt dilinde eğitim sistemi önemli bir seviyeye ulaşıyor. Bu alanda uzmanlaşmak ve daha da iyi bir düzeye ulaşılması için araştırma yaparak bilgi sahibi olmak gerekiyor. Kuzey ve Doğu Suriye’de Kürt Dil Kurumu (SZK), Kürt dilinin zenginleşmesi ve ilerlemesi için başarılı çalışmalar yürütürken, Kürt dili ve edebiyatı konusunda da yüksek lisans fırsatı sunuyor. SZK Üyesi ve Yüksek Lisans Dilbilimi öğrencisi Gulê Hesen, konu hakkında değerlendirmelerde bulundu. 

2022 yılında Kobanê Üniversitesi'nin Kürt dili ve edebiyatı alanında yüksek lisans yapma kararı aldığını söyleyen Gulê Hesen, "Başlangıçta Rojava ve Kobanê Üniversitesi Demokratik Toplum Eğitim Komitesi’ne (KPC-D) başvuru yaptım. Her öğrenciye göre, metodoloji yani bilimsel yöntem ile ilgili çalışmalar istendi ve kabul edildi. O zamanlar 28 öğrenci aldık ama zamanla sayı azaldı, çoğunluğu kadın 20 öğrenci kaldı. İlk aşama olarak 4 ay süren hazırlığa katıldık. Dil, gramer, dilbilim, edebiyat, Kirmanci veya Dimilkî yada Soranî lehçelerinden birini seçme, İngilizce, araştırma yöntemi veya metodolojisi gibi 7 konuya çalıştık. Bunda başarılı olmak için öğrencilerin tüm konulardan 60 derecenin üzerinde puan almaları gerekiyordu. Dilbilgisi, İngilizce ve Kürtçe lehçeleri test edildi ancak diğer konular istendi" dedi.

Eğitim aşamalardan oluşuyor

Gulê Hesen, hazırlık sonrası uzmanlık aşamasından da bahsederek şöyle konuştu: "Hazırlık aşamasını bitirdikten sonra her öğrencinin yüksek lisans programının hangi bölümünde uzmanlaşacağı aşamasına geçtik. Öğrencilerden 10 kişi edebiyat, 10 kişi dilbilim bölümüne gittik. Ben dilbilimde uzmanlaşmayı seçtim ve bu alana geçtim. Edebiyat bölümüne gidenler Kürt edebiyatı ve folkloru alanında çalışacaklar. Öğrencilerin her birinin 4 ay sürecek iki aşamada öğrenim görmelerine karar verildi. Her aşamanın bitirilmesi konuya ve konunun ne tür bir araştırma sunmak istediğine bağlıdır. Ancak öğrenci bir konuyu kendisi seçebilir. Haziran ayı başında uzmanlığın ikinci aşaması bitiyor ancak bu aşamanın materyalleri ile ilgili araştırmaların sunulması gerekiyor.”

‘Her öğrenci kendi tercihini yapabilir’

Master mektuplarının takdim süresine dikkat çeken Gulê Hesen, "Uzmanlık aşaması tamamlandıktan sonra tezleri takdim etmemiz için bize bir süre ayrılacak. Konu seçimi bağımsız, her öğrenci kendi tercihini yapabilir. Tezlerin sunumu bittikten sonra bölümündeki her öğrenci öğretmen yetiştiren kurumlarda ve üniversitelerde ders verecek. Kürt dili ve edebiyatı alanında yüksek lisansını tamamladıktan sonra daha ileri düzeyde projeler var. sosyoloji ve tarih fakültesi var. Tarih Fakültesi şu anda yüksek lisans yapıyor ve her fakülte imkana göre bu derslerin hocalarını yetiştirmeye başlıyorlar. Ama Kürt dili ve edebiyatı yüksek lisansı birinci grup. Okulların, kolejlerin ve üniversitelerin kurulmasından sonra Kürtçe yüksek lisans yapmak bir zorunluluk haline geldi” dedi.

‘Dil devrimi de yaşandı’

19 Temmuz Devrimi’yle birlikte dil devriminin de başladığını ve bugün bahsettiğimiz Kürtçe yüksek lisans ve doktoranın temellerinin atıldığını bildiren Gulê Hesen, “İlgilenenlerle birlikte kendini inşa edecek bir temele sahip olmak gerekiyor. Kürt üniversiteleri (Batı-Kobanê) açıldı. Kürt dili ve edebiyatı fakültesi açıldı ama biz üniversitelere başladıktan sonra yeni ve daha güçlü kaynaklara ve daha yüksek bilgi düzeyine ihtiyaç var. Kürt dili ve edebiyatı yüksek lisans eğitimi için bir grup hazırlamak, başlatılması gerekli bir zorunluluktu. 2022'de başladık ama 2018'de yapsaydık daha iyi olurdu. Yüksek lisans için çok fazla hazırlık, zorluk ve maddi yön gerektirmektedir. Çünkü günümüzde yüksek lisans düzeyinde eğitim verebilecek Kurmancî konusunda araştırmış, çalışmış ve uzman kişiler az ve dağınıktır. İnternet olmadan, durumumuz çok zor olurdu. Çalışmalarımızın çoğu çevrimiçi” diye konuştu.

Anadilin korunması ve geliştirilmesi amaçlanıyor

Gulê Hesen, Dimilkî lehçesini soykırımdan korumak için öğrencilerin bu lehçeyi incelediğini kaydetti. Kürt lehçelerinin en eskisi olan Dimilkî lehçesinin Kuzey Kürdistan'da 3.5 milyon kişi tarafından konuşulduğunu söyleyen Gulê Hesen sözlerini şöyle sonlandırdı: “Rojava Üniversitesi'nde Dimilkî lehçesinin öğrenimi konu olarak tanıtıldı. Yüksek lisansta Soranî ve Dimilkî lehçelerinin seçmeli ders olarak öğrencilere sunulmasına karar verildi. Her öğrencinin en az iki veya üç lehçe bilmesi gerekir. Bu yüksek lisans programına katılımımızın amaçlarından biri anadilin korunması ve geliştirilmesidir. Toplumumuza daha yüksek bir bilgi düzeyi kazandırmak ve kaynak yaratmak istiyoruz. Örneğin küresel düzeyde iyi bilimsel kitapları Kurmancî dilimize çevirebiliriz. Ayrıca gelecekte üniversitelerimizi güçlendirmek ve öğrencilere daha iyi bir eğitim sistemi yaratmayı düşünüyoruz.”